Парламенцкія выбары ў Германіі (2021)

Чарговыя парламенцкія выбары ў Германіі прайшлі 26 верасня 2021 года. Выбраныя па іх выніках дэпутаты Бундэстагу 20-га склікання абяруць новага федэральнага канцлера^[1][2]. Першае пасяджэнне новага Бундэстагу можа адбыцца 26 кастрычніка^[3].

< 2017   2025 >
Парламенцкія выбары ў Германіі (2021)

26 верасня 2021 года
Яўка:	76,6% ▲ 0,4%
Кандыдат:	Олаф Шольц	Армін Лашэт	Аналена Бербак
Партыя:	СДПГ	ХДС/ХСС	Зялёныя
Глава партыі з:	10 жніўня 2020 года[заўв 1]	16 студзеня 2021 года	27 студзеня 2018 года
Мінулы вынік:	20,5 %	32,9 %	8,9 %
Мінулая колькасць месцаў:	153 / 709	246 / 709	67 / 709
Месцаў атрымана:	206 / 736	197 / 736	118 / 736
Сумарная колькасць месцаў:	206 (▲53)	197 (▼48)	(118 ▲51)
Галасоў:	11 955 434 (25,7%)	11 178 298 (24,1 %)	6 852 206 (14,8%)
Змена долі галасоў:	▲ 5,2%	▼ 8,8%	▲ 5,9%
Кандыдат:	Крысціян Лінднер	Аліс Вайдэль Ціно Хрупала	Янінэ Віслер Дзітмар Барч
Партыя:	СвДП	АдГ	Левая
Глава партыі з:	7 снежня 2013 года	24 мая 2021 года[заўв 2] 30 лістапада 2019 года	27 лютага 2021 года 2 мая 2021 года[заўв 3]
Мінулы вынік:	10,7 %	12,6 %	9,2 %
Мінулая колькасць месцаў:	80 / 709	94 / 709	69 / 709
Месцаў атрымана:	92 / 736	83 / 736	39 / 736
Сумарная колькасць месцаў:	92 (▲12)	83 (▼11)	39 (▼30)
Галасоў:	5 319 952 (11,5%)	4 803 902 (10,3%)	2 270 906 (4,9%)
Змена долі галасоў:	▲ 0,8%	▼ 2,3%	▼ 4,3%
Вынікі выбараў па аднамандатных акругах:      ХДС/ХСС: 143 (98/45)      СДПГ: 121      АдГ: 16      Зялёныя: 16      Левая: 3
Новы склад бундэстагу:      ХДС/ХСС: 197 (152/45)      СДПГ: 206      АдГ: 83      Зялёныя: 118      СвДП 92      Левая: 39      SSW: 1

Упершыню з 2005 года Ангела Меркель (ХДС / ХСС), якая займала пасаду кіраўніка германскага Кабміна на працягу 16 гадоў, не прэтэндуе на новы тэрмін^[4][5].

Папярэднія выбары

Выбары 2017 года адбыліся пасля чатырохгадовай вялікай кааліцыі між партыямі ХДС/ХСС і СДПГ. Нягледзячы на тое, што ХДС/ХСС заставалася найбуйнейшай парламенцкай групай, яны разам з СДПГ панеслі значныя страты на выбарах. Лідар сацыял-дэмакратаў Марцін Шульц, прызнаючы нездавальняючыя вынікі выбараў пасля чатырох гадоў знаходжання ва ўрадзе (партыя атрымала найгоршыя з 1949 года вынікі^[6]), абвясціў пра пераход партыі ў апазіцыю^[7]. Паколькі кааліцыя ХДС/ХСС не магла супрацоўнічаць ні з АдГ, ні з Левымі з-за прынцыповых адрозненняў у ідэалогіях, адзіным магчымым варыянтам фарміравання ўрада была так званая Ямайская кааліцыя^[en], якая складалася з ХДС/ХСС, СвДП і Зялёных^[8][9][10]. Перамовы паміж партыямі працягваліся амаль пяць тыдняў, а 20 лістапада СвДП выйшла з перамоваў, паколькі не змагла вырашыць супярэчнасці, праблемы і канфлікты, якія існавалі паміж партыямі^[11]. Федэральны прэзідэнт Германіі Франк-Вальтэр Штайнмаер заклікаў партыі, якія ўвайшлі ў новы бундэстаг, сесці за стол перамоваў, каб пазбегнуць правядзення новых выбараў^[12].

Сацыял-дэмакраты на чале з Марцінам Шульцам заявілі пра гатоўнасць прыняць удзел у перамовах па фарміраванні новага кааліцыйнага ўрада з ХДС/ХСС^[13]. У снежні 2017 года партыйны з’езд СДПГ прагаласаваў за пачатак пробных перамоваў^[14]. На партыйным кангрэсе ў студзені 2018 года большасцю галасоў дэлегаты партыі падтрымалі правядзенне кааліцыйных перамоваў^[15]. 26 лютага ХДС падтрымала «вялікую кааліцыю» з сацыял-дэмакратамі^[16]. Больш за 463 тыс. членаў СДПГ з 20 лютага да 2 сакавіка прагаласавалі за кааліцыйнае пагадненне з ХДС/ХСС, вынікі былі апублікаваныя 4 сакавіка^[6]. Усяго ў галасаванні прынялі ўдзел 78% дэпутатаў, з якіх 66% прагаласавалі за фармаванне новага кааліцыйнага ўрада^[17]. 12 сакавіка 2018 года лідары партый ХДС, ХСС і СДПГ падпісалі пагадненне аб стварэнні кааліцыйнага ўрада^[18]. 14 сакавіка 2018 года Бундэстаг абраў Меркель канцлерам, гэта яе чацвёрты тэрмін на дадзенай пасадзе. 364 члены Бундэстага прагаласавалі «за», 315 — «супраць», 9 устрымаліся, 4 галасы былі нядзеючымі, аднак галасоў было на 9 больш за 355 неабходных для большасці^[19][20][21].

Быў сфарміраваны новы, чацвёрты ўрад Ангелы Меркель.

Асноўныя кандыдаты

У студзені 2021 года партыю ХДС узначаліў прэм’ер-міністр зямлі Паўночны Рэйн-Вестфалія Армін Лашэт^[22]. Аднак, пра гатоўнасць балатавацца на канцлерскую пасаду ад блоку ХДС/ХСС абвясцілі два кандыдаты — Лашэт, а таксама прэм’ер-міністр Баварыі і старшыня партыі Хрысціянска-сацыяльны саюз з 2019 года Маркус Зёдэр^[23][24]. Традыцыйна кандыдатам ад блоку з’яўляецца лідар ХДС як старэйшай партыі, але Зёдэр больш папулярны ў краіне, чым Лашэт, і на фоне значнага падзення рэйтынгаў ХДС мог стаць лепшым кандыдатам^[25][26]. Кандыдата на канцлерскую пасаду вызначаў ХДС^[27], праўленне якога прыняла рашэнне аб вылучэнні Лашэта ў якасці кандыдата ў канцлеры ад блока ХДС-ХСС. За яго прагаласавала 77,5% савета партыі — 31 член, за Зёдэра — 9^[28].

У жніўні 2020 года па прапанове сустаршыняў партыі Саскіі Эскен і Норберта Вальтэра-Бор’янса СДПГ намінавала віцэ-канцлера і міністра фінансаў Германіі з 2018 года Олафа Шольца^[29]. У маі 2021 года на віртуальным з’ездзе дэлегаты партыі прынялі перадвыбарчую праграму і афіцыйна зацвердзілі яго ў якасці кандыдата на пасаду канцлера. За такое рашэнне прагаласавалі 96,2% дэлегатаў: 513 прагаласавалі «за», 20 — «супраць», 12 — устрымаліся^[30].

У красавіку 2021 года партыя Саюз 90/Зялёныя абвясціла аб вылучэнні сустаршыні партыі Аналены Бербак кандыдатам у канцлеры^[31]. На партыйным анлайн-з’ездзе ў чэрвені 2021 года Бербак была афіцыйна вылучана кандыдатам у канцлеры, прычым 678 з 688 дэлегатаў падтрымалі яе кандыдатуру. Партыйныя спісы разам з ёй узначаліў сустаршыня партыі Роберт Хабек^[32].

Выбарчая сістэма

Бюлетэнь на выбарах 26 верасня 2021 года на 168 выбарчай акрузе

У Германіі выкарыстоўваецца прапарцыйная выбарчая сістэма. Выбаршчыкі атрымліваюць па адным бюлетэні, але маюць два галасы: першы можа быць аддадзены за абранага кандыдата ў аднамандатнай акрузе, а другі — за партыйны спіс. Агулам Германія падзелена на 299 выбарчых акруг, кожная з якіх абірае простай большасцю галасоў свайго дэпутата ў Бундэстаг. Першым голасам (левая калонка) абіраюцца прамыя мандаты, якія складаюць палову колькасці дэпутатаў Бундэстага — 299 дэпутатаў з 598^[33][34].

Другі голас (правая калонка) больш важны, паколькі ім выбаршчык абірае партыю, а не канкрэтную асобу. Ён вызначае, колькі месцаў атрымае кожная партыя. Вынікі гэтага галасавання маюць вырашальнае значэнне, паколькі яны вызначаюць адсотак месцаў у ніжнім парламенце, які, ў сваю чаргу, галасуе пры выбары канцлера. Парог складае 5%. Кожная партыя, прадстаўленая на выбарах, мае свой спіс у кожнай федэральнай зямлі. За гэтыя спісы выбаршчыкі галасуюць другім голасам. Сума гэтых другіх галасоў вырашае, якія партыі будуць прадстаўлены ў парламенце. У адносінах да сапраўдных (дзеючых) другіх галасоў вызначаецца доля дэпутацкіх мандатаў, якая прыпадае на тую ці іншую партыю. Затым ад агульных мандатаў адымаецца колькасць прамых, якія партыя ўжо атрымала, а астатнія месцы размяркоўваюцца паміж кандыдатамі ў партыйных спісах^[33][35][34].

Ёсць таксама дадатковыя мандаты. Калі адна з партый па мажарытарнай сістэме атрымлівае больш месцаў, чым па прапарцыйнай, яна атрымлівае дадатковыя месцы ў Бундэстагу. Раней вялікія партыі мелі бонус большай колькасці парламентарыяў. Для захавання прапорцыі, атрыманай за дапамогай другіх галасоў, пачынаючы з 2013 года іншым партыям даюць дадатковыя мандаты, якія гэта кампенсуюць^[33][36].

Апытанні

На графіку змены перадвыбарчых электаральных настрояў саюз ХДС/ХСС пазначаны чорным колерам, партыя СДПГ — чырвоным колерам, АдГ — сінім, СвДП — жоўтым, «Левыя» — фіялетавым, «Зялёныя» — зялёным колерам адпаведна.

Вынікі

Сацыял-дэмакратычная партыя Германіі (СДПГ) з невялікай перавагай перамагла на выбарах^[37].

Гл. таксама

• Парламенцкія выбары ў Германіі (2017)

Заўвагі

1. Шольц быў прадстаўлены як лідар спіса СДПГ 10 жніўня 2020 года, але не з’яўляецца старшынёй партыі.
2. Вайдэль была абрана адной з двух лідараў спіса АдГ 24 мая 2021 года, але не з’яўляецца сустаршынёй партыі.
3. Барч быў абраны адным з двух лідараў спіса «Левых» 2 мая 2021 года, але не з’яўляецца сустаршынёй партыі.

Зноскі

1. Выбары ў Бундэстаг адбудуцца 26 верасня 2021 года (укр.). Deutsche Welle (9 снежня 2020). Праверана 25 жніўня 2021.
2. Election to the 20th German Bundestag on 26 September 2021 (англ.). The Federal Returning Officer. Архівавана з першакрыніцы 18 сакавіка 2021. Праверана 25 жніўня 2021.
3. "Першае пасяджэнне новага Бундэстагу можа адбыцца 26 кастрычніка". Звязда. 2021-09-26. Праверана 2021-09-27.{{cite news}}: Папярэджанні CS1: url-status (спасылка)
4. Меркель заявіла, што робіць у гэтым годзе свой апошні навагодні зварот (укр.). Інтэрфакс (31 снежня 2020). Праверана 25 жніўня 2021.
5. Меркель заявіла, што на пяты прэм’ерскі тэрмін не пойдзе (укр.). Укрінфарм (4 чэрвеня 2020). Праверана 25 жніўня 2021.
6. У ФРГ сацыял-дэмакраты пачынаюць паштовае галасаванне аб «вялікай кааліцыі» (укр.). Deutsche Welle (20 лютага 2018). Праверана 25 жніўня 2021.
7. Сацыял-дэмакратычная партыя Германіі пойдзе ў апазіцыю — Марцін Шульц (укр.). Радыё Свабода (24 верасня 2018). Праверана 25 жніўня 2021.
8. Замежная прэса: ці будзе «ямайская кааліцыя» ў Германіі? (укр.). BBC News (25 верасня 2017). Праверана 25 жніўня 2021.
9. Выбары ў Германіі: пераломны момант у гісторыі краіны (укр.). НВ (25 верасня 2021). Праверана 25 жніўня 2021.
10. «Ямайка» ці ўрад меншасці: чым скончацца кааліцыйныя перамовы ў Германіі (укр.). Еўрапейская праўда (14 лістапада 2017).
11. Лібералы выйшлі з перамоваў аб стварэнні кааліцыі ў Германіі (укр.). Укрінфарм (20 лістапада 2017). Праверана 25 жніўня 2021.
12. Штайнмаер заклікаў да перамоваў аб фарміраванні ўрада (укр.). Deutsche Welle (20 лістапада 2017). Праверана 25 жніўня 2021.
13. Сацыял-дэмакраты Германіі гатовыя весці перамовы аб кааліцыі (укр.). Еўрапейская праўда (24 лістапада 2017). Праверана 25 жніўня 2021.
14. СДПГ пераабрала Шульца лідарам і падтрымала перамовы аб стварэнні ўрада (укр.). Укрінфарм. Праверана 25 жніўня 2021.
15. З’езд СДПГ прагаласаваў за перамовы з ХДС/ХСС аб кааліцыйным урадзе (укр.). Інтэрфакс-Украіна (21 студзеня 2018). Праверана 25 жніўня 2021.
16. Партыя Меркель падтрымала «вялікую кааліцыю» з сацыял-дэмакратамі (укр.). Еўрапейская праўда (26 лютага 2021). Праверана 25 жніўня 2021.
17. Нямецкія сацыял-дэмакраты пагадзіліся на «вялікую кааліцыю» з Меркель (укр.). Еўрапейская праўда (4 сакавіка 2021). Праверана 25 жніўня 2021.
18. Нямецкія кансерватары і сацыял-дэмакраты падпісалі кааліцыйнае пагадненне (укр.). Deutsche Welle (12 сакавіка 2018). Праверана 25 сакавіка 2018.
19. Бундэстаг чацвёрты раз абраў Ангелу Меркель канцлерам Германіі (укр.). Deutsche Welle (14 сакавіка 2018). Праверана 25 жніўня 2021.
20. Бундэстаг прагаласаваў за Меркель-канцлера (укр.). Укрінфарм (14 сакавіка 2018). Праверана 25 жніўня 2021.
21. Меркель чацвёрты раз стала канцлерам Германіі (укр.). Радыё Свабода (14 сакавіка 2018). Праверана 25 жніўня 2021.
22. Армін Лашэт узначаліў ХДС. Але ці стане ён канцлерам Германіі? (укр.). BBC News (16 студзеня 2021). Праверана 27 жніўня 2021.
23. Выбары ў Германіі: ісці ў канцлеры ад кансерватараў гатовыя два палітыкі (укр.). Deutsche Welle (11 красавіка 2021). Праверана 27 жніўня 2021.
24. У Германіі два палітыкі ад кансерватараў гатовыя змагацца за посаду канцлера (укр.). РБК-Украіна (11 красавіка 2021). Праверана 27 жніўня 2021.
25. Зёдэр супраць Лашэта. Хто стане кандыдатам у канцлеры ад партыі Меркель? (укр.). Левы бераг (15 красавіка 2021). Праверана 27 жніўня 2021.
26. У Германіі ХДС-ХСС дагэтуль не дамовіліся аб сумесным кандыдаце на пасаду канцлера (укр.). Еўрапейская праўда (19 красавіка 2021). Праверана 27 жніўня 2021.
27. Кандыдата на пасаду канцлера ФРГ будзе вызначаць Хрысціянска-дэмакратычны саюз (укр.). Deutsche Welle (19 красавіка 2021). Праверана 28 жніўня 2021.
28. Праўленне партыі Меркель вызначылася з кандыдатам у канцлеры Германіі (укр.). Еўрапейская праўда (20 красавіка 2021). Праверана 28 жніўня 2021.
29. Нямецкія сацыял-дэмакраты вызначыліся з кандыдатам у канцлеры (укр.). Deutsche Welle (10 жніўня 2021). Праверана 28 жніўня 2021.
30. Сацыял-дэмакратычная партыя Германіі вызначылася з кандыдатам у канцлеры ФРГ (укр.). Укрінфарм (9 мая 2021). Праверана 28 мая 2021.
31. Аналена Бербак павядзе Зялёных на выбары ў Бундэстаг (укр.). Deutsche Welle (19 красавіка 2021). Праверана 28 жніўня 2021.
32. Нямецкія «Зялёныя» афіцыйна вылучылі Бербак кандыдаткай у канцлеры (укр.). Украінская праўда (12 чэрвеня 2021). Праверана 28 чэрвеня 2021.
33. Для чаго нямецкаму выбаршчыку два галасы: як абіраюць дэпутатаў Бундэстага (укр.). Deutsche Welle (24 верасня 2019). Праверана 25 жніўня 2021.
34. Як адбываецца галасаванне? (укр.). Deutsche Welle (3 кастрычніка 2013).
35. Пазбегнуць Бундэстага памеру XXL: у Германіі хочуць рэфармаваць выбарчую сістэму (укр.). Еўрапейская праўда (26 жніўня 2020). Праверана 25 жніўня 2021.
36. Выбары ў Германіі: усё, што трэба ведаць аб галасаванні ў ФРГ (16.09.2021) (укр.). Deutsche Welle (16 верасня 2021). Праверана 17 верасня 2021.
37. "Сацыял-дэмакраты перамаглі на парламенцкіх выбарах у Германіі". БелТА. 2021-09-26. Праверана 2021-09-27.