Рэкта (прыток Сянны)

У гэтага тапоніма ёсць і іншыя значэнні, гл. Рэкта, значэнні.

Рэ́кта — рака ў Чэрыкаўскім раёне Магілёўскай вобласці Беларусі, правы прыток ракі Сянна (басейн Дняпра).

Рэкта
Характарыстыка
Даўжыня	10 км
Басейн	28 км²
Вадацёк
Выток
• Каардынаты	53°29′04,80″ пн. ш. 31°27′31″ у. д.HGЯO
Вусце	рака Сянна
• Месцазнаходжанне	на ўсход ад вёскі Пільня
• Вышыня	каля 141[1] м
• Каардынаты	53°27′27,70″ пн. ш. 31°21′36,50″ у. д.HGЯO
Ухіл ракі	3,2 м/км
Размяшчэнне
Водная сістэма	Дняпро
Краіна	Беларусь
Рэгіён	Магілёўская вобласць
Раён	Чэрыкаўскі раён
выток вусце
— выток, — вусце

Назва

Назва Рэкта балцкага паходжання. Належыць да шэрагу такіх гідронімаў на Верхнім Падняпроўі, як Рэхта, Рыхта, Рышты, Рэста, Рыста.

Усе гэтыя формы ўзыходзяць да балцкага абазначэння арэха: літ. riešutas, лат. rieksts, пруск. reisis. Далей да літоўскага rišti, прускага *ristun "звязваць" (арэхі растуць "звязкамі", гронкамі)^[2][3].

Блізкім чынам матываваныя і вядомыя на Верхнім Падняпроўі, Падзесенні, Верхнім Павоччы, Верхнім Паволжы рачныя назвы з коранем Kek- (Чачора, Чэчэна, Чэчэта, Чэчэль), разам з іх літоўскімі аналагамі Kek-upys, Keklys^[4][5]. Гэтыя назвы звязваюць з літоўскім kekė «гронка (арэхаў, ягадаў, кветак)», kekulas «камяк», прускім kekars «гарох» (у гарохавым струку шмат гарошынак).

Ва ўсіх гэтых выпадках рачныя назвы матываваныя семантыкай ушчыльнення ў выніку сціснутасці. У балцкай гідраніміі нярэдка ёсць, калі водныя назвы нясуць значэнне "сціскання" (Жлобін, Горадзен і інш.). Мяркуецца, што назвы з семантыкай "сціскання" адлюстроўваюць канфігурацыйныя асаблівасці адпаведнай ракі ці возера^[6].

Водаапісанне

Даўжыня ракі 10 км. Сярэдні нахіл воднай паверхні 3,2 м/км. Плошча вадазбору 28 км². Вадазбор у межах Аршанска-Магілёўскай раўніны. Рака пачынаецца прыкладна за 2,8 км у напрамку на поўнач ад вёскі Галоўчыцы, упадае ў Сянну на ўсход ад вёскі Пільня.

Зноскі

1. Ліст карты N-36-87. Выданне 1982 г. Архівавана 2 мая 2013.
2. В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 204-205.
3. О. Н. Трубачев. Заметки по этимологии и сравнительной грамматике // Этимология. 1968. Москва, 1971. С. 65.
4. A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 151.
5. В. Н. Топоров. «Baltica» Подмосковья // Балто-славянский сборник. Москва, 1972. С. 268.
6. A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 118.