Савецка-фінская вайна (1941—1944)

Савецка-фінская вайна 1941—1944 гадоў (часам Савецка-фінскі фронт Вялікай Айчыннай вайны, у фінскай гістарыяграфіі — «Вайна-працяг»). Падчас вайны Фінляндыя выступіла на баку краін Восі^[8][9][10] з мэтай заняць тэрыторыю СССР да «мяжы трох перашыйкаў» (Карэльскага, Алонецкага і Беламорскага)^[11][12][13].

Савецка-фінская вайна 1941—1944 гадоў
Асноўны канфлікт: Другая сусветная вайна
Фінскія салдаты ў адной з хованак на VT-лініі, чэрвень 1944
Дата	25 чэрвеня 1941 — 19 верасня 1944
Месца	Фінляндыя, Карэла-Фінская ССР, Ленінградская вобласць, Мурманская вобласць і Валагодская вобласць[1]
Прычына	імкненне Фінляндыі вярнуць тэрыторыі, страчаныя па выніках Зімовай вайны
Вынік	перамога СССР. Маскоўскае перамір'е, Фінляндыя абвясціла вайну нацысцкай Германіі
Праціўнікі
СССР  Вялікабрытанія (абмежаваны ўдзел)  Фінляндыя Германія Італія (абмежаваны ўдзел)
Камандуючыя
Папоў М. М. Хозін М. С. Фралоў В. А. Говараў Л. А. Мерацкоў К. А. Густаў Манергейм Нікалаус фон Фалькенхорст Эдуард Дзітль Лотар Рэндуліч
Сілы бакоў
Паўночны фронт (c 23.08.41 паасобны на Карэльскі і Ленінградскі франты): 358 390 чалавек[2] Балтийский флот 92 000 человек[3] 530 тыс. чал.[4]
Страты
Невядомыя; толькі ў Абарона ў Запаляр'і і Карэліі: Беззваротна — 67 265 Санітарныя — 68 448 Выбаргска-Петразаводская стратэгічная наступальная аперацыя: Беззваротна — 23 674 Санітарныя — 72 701 [2] Страты грамадзянскага насельніцтва:[заўв 1] 632 253 загінулых у Ленінградзе[5][6] Армія: 58 715 загінулі ці згінулі без весткі 158 000 параненых [7] 2377 палонных станам на 22 красавіка 1956 яшчэ знаходзілася ў палоне[2]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

22 чэрвеня 1941 года ў адказ на заняцце імі дэмілітарызаванай зоны Аландскіх астравоў фінскія войскі бамбардзіравала савецкая авіяцыя. 21—25 чэрвеня з тэрыторыі Фінляндыі супраць СССР дзейнічалі ваенна-марскія і ваенна-паветраныя сілы Германіі^[14]. 24 чэрвеня ў міністэрстве замежных спраў было заяўлена, што Фінляндыя не вядзе вайну з Савецкім Саюзам.

25 чэрвеня сілы савецкага паветранага флоту нанеслі авіяўдар па 18 фінскіх аэрадромах і некалькіх населеных пунктах^[11][15]. У гэты ж дзень урад Фінляндыі заявіў, што краіна знаходзіцца ў стане вайны з СССР. 29 чэрвеня фінскія войскі пачалі баявыя дзеянні^[16] і да канца 1941 гады акупавалі значную частку тэрыторыі Карэла-Фінскай ССР, уключаючы яе сталіцу Петразаводск.

У 1941—1944 гадах войскі Фінляндыі ўдзельнічалі ў блакадзе Ленінграда^[11][17]. Да канца 1941 года фронт стабілізаваўся, і ў 1942—1943 гадах актыўных баёў на фінскім фронце не было. У канцы лета 1944 года, пасля цяжкіх паражэнняў, панесеных саюзнай Германіяй, і савецкага наступу ў Карэліі, Фінляндыя прапанавала спыненне агню, якое ўступіла ў дзеянне 4—5 верасня 1944 года.

Фінляндыя выйшла з вайны з СССР з заключэннем дагавора аб перамір’і, падпісанага 19 верасня 1944 года ў Маскве. Пасля гэтага Фінляндыя, не здаволеная хуткасцю вываду нямецкіх войскаў са сваёй тэрыторыі, пачала ваенныя дзеянні супраць Германіі.

Канчатковы дагавор аб міры з краінамі-пераможцамі быў падпісаны 10 лютага 1947 года ў Парыжы.

Апроч СССР, Фінляндыя знаходзілася ў стане вайны з Вялікабрытаніяй, Аўстраліяй, Канадай, Чэхаславакіяй, Індыяй, Новай Зеландыяй і Паўднёва-Афрыканскім Саюзам. З боку Брытанскай імперыі ў баях брала ўдзел 151 крыло каралеўскіх ВПС (англ.: No. 151 Wing RAF). Таксама ў баях удзельнічалі падраздзяленні Італіі, якія дзейнічалі ў складзе фіна-італа-германскай флатыліі (Naval Detachment K (англ.)) на Ладажскім возеры^[18].

Гл. таксама

• Лапландская вайна
• Савецка-фінляндская вайна (1939—1940)

Заўвагі

1. Страты насельніцтва Ленінграда — вынік блакады горада як фінскімі, так і германскімі войскамі