Скварка

Скварка — тое, што застаецца пасля вытоплівання з тканак жывёлы тлушчу, галоўным чынам з сала. У залежнасці ад ужытага суроўца можа змяшчаць пэўную колькасць мяса і тлушчу. У гастраноміі цэніцца за смак. Вельмі папулярная страва ў Сярэдняй і Усходняй Еўропе.

Скваркі на патэльні

Скваркі можна ўжываць як самастойную страву, так і як адзін са складнікаў стравы. Ужываецца як дабаўка да мясных страў, як тлушч да пірагоў (таксама і салодкіх), часта дадаецца да бульбы. Разам з вытапленым тлушчам і цыбуляй выкарыстоўвацца як аздабленне і афарбоўка ежы.

Беларусы спажываюць скваркі радзей за ўкраінцаў. У Беларусі перавага традыцыйна аддаецца салу і паляндвіцы^[1]. Таксама скваркі загортвалі ў дранікі, якія перад спажываннем мачалі ў вытаплены тлушч^[2]. Выкарыстоўвалі скварку разам з сырой бульбаю для прыгатавання кішкі^[3].

У «Літоўскай гаспадыні» згадваецца, што скваркі кладуць у ежу чэлядзі^[4].

«Чарка і скварка»

Скваркі з кменам па-чэшску

Выраз шырока выкарыстоўваецца ў беларускіх прыказках і, імаверна, паходзіць ад беларускай прымаўкі «Абы скварка і чарка, дык будзе там і наш Марка»^[5].

У наш час выраз «чарка і скварка» набыў негатыўнае адценне і ўжываецца ў дачыненні да апалітычнай часткі беларускага грамадства^[6][7][8][9], крытыкуючы яго засяроджванне выключна на побытавых праблемах замест надавання ўвагі таксама пытанням маральных і духоўных каштоўнасцей.

Народныя прыказкі

• Абы скварка й чарка, дык будзе там і наш Марка^[5]
• Гіблы не скваркі, а чаркі чакае^[10]
• Дзе чарка, там i скварка
• Дурны, дурны, а скваркі любіць
• Вып'ем па чараццы, зьямо па сквараццы
• Людзям чарка, зямлі скварка
• Ня маеш скваркі, не шукай чаркі
• Пільнуй гаспадаркі — будуць у гаршку скваркі

У мастацтве

Штодзень у капусце Каб плавала скварка, А к ёй, калі трэба, Знайшлася б і чарка. —«Бывайце здаровы». Словы А. Русака. Музыка І. Любана., Песні роднага краю. Спеўнік. Мн., Беларусь, 1972. С. 104--106.

Зноскі

1. В. В. Похлёбкин. Белорусская кухня // Национальные кухни наших народов. — М.: Центрполиграф, 2009. — 640 с. — ISBN 978-5-9524-4050-0.
2. Алесь Касцень. Блін(недаступная спасылка) // «Звязда» № 94, 23 мая 2008.
3. Зьміцер Дзядзенка. Дзед сьвінушку ўбіў // «Спадчына» №2—3, 2003.
4. Ганна Цюндзявіцкая. Аб захоўванні вяндліны і саленні розных відаў мяса і рыбы // Літоўская гаспадыня. — Мн.: Полымя, 1993.
5. Зміцер Санько. Малы руска-беларускі слоўнік прыказак, прымавак і фразем. — Мінск: Навука і тэхніка, 1991. — ISBN 5-343-00761-9.
6. «Кухня як частка нацыянальнай ідэі» Архівавана 2 снежня 2008. // Радыё Свабода, 22 жніўня 2008.
7. Алег Аблажэй. Дэмакрат апаптоз(недаступная спасылка) // «Свабода» №42, 2007.
8. Віталь Цыганкоў. Вясковы тупік // «Свабода» №23, 4 сакавіка 1997.
9. Мікалай Куксо. Калі ідэал — «чарка і скварка» // «Народная Воля» №173—174, 14 лістапада 2008.
10. Фёдар Янкоўскі. Беларускія прыказкі прымаўкі фразеалагізмы. — Мінск: Навука і тэхніка, 1992. — С. 338. — 10 000 экз. — ISBN 5-343-001769-7.