Стрэлка Васільеўскага вострава

Стрэлка Васільеўскага вострава — усходні ўскраек Васільеўскага вострава ў Санкт-Пецярбургу; адзін з самых прыгожых архітэктурных ансамбляў горада; прыклад гармоніі архітэктуры горада з пейзажам берагоў Нявы.

Стрэлка Васільеўскага вострава з вышыні птушынага палёту

Гісторыя

Стрэлка Васільеўскага вострава

Стрэлка Васільеўскага вострава днём

Стрэлка Васільеўскага вострава ўначы

Васільеўскі востраў пачаў забудоўвацца яшчэ ў пятроўскія часы. У 1716 годзе быў зацверджаны праект архітэктара Даменіка Трэзіні, паводле якога тут павінна была з'явіцца замкнёная трапецападобная плошча, акружаная па перыметры жылымі дамамі. Аднак неўзабаве Пётр I вырашыў зрабіць стрэлку культурным і дзелавым цэнтрам горада. Пад гэтыя мэты Трэзіні ў 1719 — 1721 гады стварыў новы праект, які прадугледжвае будаўніцтва ўрадавых устаноў — будынка дванаццаці калегій, а таксама біржы, гасцінага двара і сабора.

Напачатку 1720-х уздоўж Вялікай Нявы заклалі падмуркі пад Кунсткамеру і палац царыцы Праскоўі Фёдараўны, які з 1727 года быў аддадзены Акадэміі навук. Але паўночны бераг заставаўся партовым раёнам, меней добраўпарадкаваным. Тут уздоўж Малой Нявы па праекце Трэзіні ўзвялі Гасціны двор (1722-35, захаваўся фрагмент), а таксама дамы Апраксіных, Дземідавых, Нарышкіных, Лапухіных. У 1730-я сюды быў пераведзены порт і ў гэтых будынках размясціліся біржа, мытня, склады тавараў. Паміж акадэмічным і гандлёвымі комплексамі размяшчалася шырокая нядобраўпарадкаваная тэрыторыя.

Увасабленне праекта, які захаваўся дагэтуль

У 1750-я пасярэдзіне плошчы па праекце І. Я. Шумахера быў пастаўлены спецыяльны павільён для Готарпскага глобуса. Паводле плана 1767 года, зацверджанаму Камісіяй па каменным будаўніцтве Санкт-Пецярбурга і Масквы, пустуючую тэрыторыю вынікала аформіць у падковападобную плошчу. За шэсць гадоў з 1783 па 1789 гады па праекце Джакама Кварэнгі на беразе Вялікай Нявы быў пабудаваны галоўны будынак Акадэміі навук, а таксама ўвагнутая частка паўночнага пакгаўза (1795—1797).

У 1805—1810 гадах архітэктар Тама-дэ-Тамон пабудаваў на пустой плошчы паміж гэтымі раёнамі будынак новай Біржы, які адказваў патрэбнасцям растучай эканомікі Расіі. Велічны будынак выкананы ў стылі антычных храмаў. Перад будынкам архітэктар усталяваў дзве Растральныя калоны з алегарычнымі фігурамі каля падножжа, якія ўвасабляюць вялікія рускія рэкі: Волгу, Днепр, Няву і Волхаў^[1]. Ансамбль завяршаюць разбежныя крыламі ад Біржы будынка паўднёвага і паўночнага пакгаўзаў і мытні, пабудаваныя ў 1826—1832 гадах архітэктарам І. Ф. Лукіні.

Змена панарамы Стрэлкі Васільеўскага вострава ў 2008 годзе

Від на Стрэлку Васільеўскага вострава з Ліцейнага моста (2008)

У 2008 годзе гістарычнае аблічча Стрэлкі Васільеўскага вострава было, паводле меркавання спецыялістаў, непапраўна скажона^[2][3] будаўніцтвам вышынных будынкаў у раёне ДК імя Кірава. Калі ў маі 2008 г. гэта вылілася скандал^[2], і гарадская грамадскасць назвала гэту будоўлю «горадабудаўнічым злачынствам», урад Санкт-Пецярбурга прапанаваў забудоўшчыку, якому раней быў выдадзены дазвол на будаўніцтва, паменшыць паверхавасць будынка^[4]. Забудоўшчык адмовіўся гэта зрабіць і заявіў, што інакш звернецца ў суд^[5].

Апроч гэтага будаўніцтва, існуе таксама праект «Марскі Фасад», які можа прывесці да яшчэ горшых наступстваў для гармоніі архітэктурнага ансамбля Стрэлкі Васільеўскага вострава.

Панарама Стрэлкі Васільеўскага вострава
(від з боку сценкі набярэжнай Нявы ў Біржавога сквера)

Гл. таксама

Марка з выявай палярнага дырыжабля Норгэ над Стрэлкай Васільеўскага вострава

• Фантан на Няве

Зноскі

1. Ростральные колонны — символ морских побед | № 2, 2000 год | Журнал «Наука и жизнь»
2. Фотофакт: убили панораму Стрелки
3. Від на Стрэлку стаў іншым Архівавана 4 чэрвеня 2008.
4. Дом, які сапсаваў від на біржу, Смольны зробіць ніжэй
5. Уладальнік будынка новай біржы будзе змагацца за яе вышыню