Суднабудаванне

Суднабудава́нне^[1] — галіна цяжкай прамысловасці, якая ажыццяўляе будаўніцтва і рамонт суднаў розных прызначэнняў. У шырокім сэнсе ўключае таксама комплекс навук і дысцыплін, якія вывучаюць працэсы і аб’екты будаўніцтва: тэорыю карабля, будаўнічую механіку карабля, карабельную архітэктуру, тэорыю праектавання судоў, суднавыя сілавыя ўстаноўкі, суднавыя механізмы, тэхналогію і арганізацыю суднабудавання^[2]. Прынята падзяляць на ваеннае (караблебудаванне) і грамадзянскае суднабудаванне^[2].

Будаўніцтва судна ў Глостэрскай гавані (штат Масачусетс, ЗША, 1873 год)

Суднабудаўнічая верф у Гдыні

Круізнае судна «Oasis of the Seas»

Выпрабаванне мадэлі судна ў доследным басейне ў Гамбургу

У склад суднабудаўнічай прамысловасці ўваходзяць суднабудаўнічыя заводы (часта з развітым машынабудаваннем), канструктарскія і навуковыя арганізацыі, якія валодаюць вопытнымі басейнамі, кавітацыйнымі трубамі і іншым абсталяваннем для правядзення даследаванняў^[3]. Суднабудаўнічыя прадпрыемствы паводле характару арганізацыі вытворчага працэса падзяляюцца на суднабудаўнічыя заводы, суднабудаўнічыя і суднарамонтыня верфі^[1].

Тэхналагічны працэс пабудовы сучаснага судна ўключае наступныя асноўныя этапы:

• нарыхтоўчы перыяд, калі адбываецца нарыхтоўка і апрацоўка ліставога і профільнага металу і іншых матэрыялаў, збіраюцца вузлы, секцыі, вырабляюцца дэталі і вырабы машынабудаўнічай часткі;
• блочны перыяд (калі нарыхтоўка блокаў прадугледжана тэхналагічным працэсам пабудовы судна), у час якога адбываецца зборка блокаў корпуса судна з дэталяў, зборачных адзінак і секцый, а таксама могуць праводзіцца гідраўлічныя выпрабаванні карпусных канструкцый блокаў і мантаж асобных механізмаў і абсталявання ў іх;
• стапельны перыяд, ад моманту ўстаноўкі закладной секцыі або блока на месцы будаўніцтва на стапелі і да спуску судна на ваду;

Пасля спуску судна на ваду выконваюць механічна-мантажныя і аздобныя работы, усталёўваюць прылады і абсталяванне, праводзяць іх наладку і выпрабаванне. Пасля гэтага наступае здатачны перыяд, у час якога ажыццяўляюць швартоўныя, хадавыя і дзяржаўныя выпрабаванні судна і афармлення акта прыёмкі. У мэтах скарачэння тэрмінаў пабудовы судна работы розных перыядаў могуць часткова перакрывацца.

Гісторыя

Суднабудаванне існавала яшчэ ў Старажытным Егіпце, Фінікіі, Старажытным Кітаі. У сярэдневякоўі судны будаваліся ў краінах Паўночнай Еўропы, Міжземнамор’я. У XV—XVI стагоддзях суднабудаванне пачало разгортвацца ў Італіі, Іспаніі, Партугаліі, крыху пазней — у Англіі, Галандыі, Францыі і іншых краінах. У Расіі значна развілася пры Пятру I. Першае на тэрыторыі сучаснай Беларусі прадпрыемства па вырабу байдарак і яхт (Крычаўская суднаверф) з’явілася ў 1785 годзе^[1].

Сучаснаму суднабудаванню ўласціва значная канцэнтрацыя ў невялікай колькасці краін (ЗША, Францыя, Германія, Польшча, Расія, Швецыя, Японія і інш.). У большасці з іх судны будуюцца галоўным чынам на экспарт^[1][2].

Гл. таксама

• Суднабудаўнічая верф
• Суднабудаўнічая прамысловасць Беларусі
• Суднабудаўнічая прамысловасць Украіны