Сіняя (рака)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Сіняя.

Сі́няя^[1], Сінія — рака ў Асіповіцкім раёне Магілёўскай вобласці Беларусі, правы прыток ракі Свіслач (басейн Дняпра).

Сіняя
Характарыстыка
Даўжыня	23 км
Басейн	508 км²
Вадацёк
Выток
• Месцазнаходжанне	за 3 км на захад ад вёскі Паплавы,
• Каардынаты	53°16′13,60″ пн. ш. 28°27′15,80″ у. д.HGЯO
Вусце	Свіслач
• Месцазнаходжанне	за 2,8 км на паўночны ўсход ад вёскі Цяплухі
• Каардынаты	53°20′59,40″ пн. ш. 28°42′57″ у. д.HGЯO
Ухіл ракі	0,5 м/км
Размяшчэнне
Водная сістэма	Свіслач → Бярэзіна → Дняпро → Чорнае мора
Краіна	Беларусь
Рэгіён	Магілёўская вобласць
Раён	Асіповіцкі раён
выток вусце
— выток, — вусце

Назва

Назва Сінія балцкага паходжання. Цяперашняя форма «Сіняя» не старажытная, яна змененая пад уплывам прыметніка «сіні». Зафіксаваная пачатковая форма — «Сінія»^[2].

У назве балцкі гідранімічны корань Sin-^[3]. Гэта варыянт кораня Sain-, ад якога літоўскія Seina, Sainas, прускія Sayn, Seynicz, падзвінскае возера Сянно. Звязана з літоўскім at-sainus «павольны, неахайны, лянівы»^[4]. Далей да аднаго са значэнняў індаеўрапейскага *sei- : si- «слабець; вялы, слабы; апускацца, пагружацца» (> «ціхі, спакойны»)^[5].

Ад кораня Sin- таксама двухасноўныя рачныя назвы *Сін-пала (на Верхнім Падняпроўі)^[6], *Сін-бала (на Верхнім Павоччы), якія значаць «Павольная балацінная (рака)». Каля ракі *Сін-бала працякае ручай «Ленивой», назва якога калькіруе значэнне першай асновы ў назве^[7].

Такая ж матывацыя і ў назвах прыпяцкай ракі Лебажода «Павольная рака» (першая аснова назвы ад літоўскага lebti «гультаяваць», lebeda «гультай, цямця-лямця»), нёманскай ракі Лебяда, шматлікіх рэк Цна.

У назве Сінія корань пашыраны з дапамогай балцкага гідранімічнага пашыральніка -ij-, як у балцкіх рачных назвах тыпу Vilkijà, Juodijà, Ілія, *Sarija (> Сар’я). У сучаснай літоўскай мове ў гэтага пашыральніка, раней шматфункцыйнага, захавалася функцыя ўтвараць зборныя назоўнікі (vyras «муж; мужчына» — vyrijà «мужчыны; мужы, мужжо»)^[8]. Блізкі яму пашыральнік -ej- у водных назвах тыпу Мярэя, Асвея.

Значэнне рачной назвы Сінія можна перадаць як «Павольная (рака)».

Гідраграфія

Даўжыня ракі 23 км. Плошча вадазбору 508 км². Сярэдні нахіл воднай паверхні 0,5 ‰. Пачынаецца за 3 км на захад ад вёскі Паплавы, вусце за 2,8 км на паўночны ўсход ад вёскі Цяплухі. Рэчышча каналізаванае.

Асноўныя прытокі: Каранскі канал (рака Точанка^[9][10]), канал Халадцова^[10], рака Млынка^[10] (справа), Пратасевіцкі канал (злева).

На рацэ: горад Асіповічы.