Таўстадзюб звычайны

Таўстадзюб звычайны, дубанос (Coccothraustes coccothraustes) — птушка сямейства ўюрковых.

Таўстадзюб звычайны
Самец
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Жывёлы Падцарства:  Эўметазоі Без рангу:  Двухбакова-сіметрычныя Без рангу:  Другаснаротыя Тып:  Хордавыя Падтып:  Пазваночныя Інфратып:  Сківічнаротыя Надклас:  Чацвераногія Клас:  Птушкі Падклас:  Нованёбныя Атрад:  Вераб’інападобныя Падатрад:  Пеўчыя вераб’іныя Інфраатрад:  Passerida Надсямейства:  Passeroidea Сямейства:  Уюрковыя Падсямейства:  Carduelinae Трыба:  Coccothraustini Род:  Coccothraustes Від:  Таўстадзюб звычайны
Міжнародная навуковая назва
Coccothraustes coccothraustes Linnaeus, 1758
Арэал
Толькі гняздуе      Круглы год      Раёны міграцыі
Ахоўны статус
Выклікаюць найменшыя асцярогі IUCN 3.1 Least Concern : / 22720681
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   179170 NCBI   37609 FW   369531

Апісанне

Даўжыня цела 16-18 см, размах крылаў 29-33 см. Масіўны, з вялікай галавой і моцнай, тоўстай, канічнай шэра-блакітнай дзюбай. Карычневы з белай паласой на чорна-гранатавых крылах і з белым канцом хваста. Самка больш светлая, чым самец. Маладыя палева-карычневыя з цёмнымі плямкамі і карычнева-аранжавай дзюбай. Голас: позыў — кароткае пранізлівае «цык… цык» або адрывістае «цыы-цы», у песню ўстаўляе двухскладовае, гарлавое «гуаўк».

Пашырэнне

Арэал разарваны; Еўропа (акрамя поўначы), Малая Азія, праз Цэнтральню Азію да Японіі ўключна, а таксама ў раёне верхняга Інда і Амудар’і, Паўночна-Заходняя Афрыка. Адзначаны ў Ісландыі, на Фарэрскіх астравах, Мадэйры.

Насяляе лісцевыя або мяшаныя дрэвастоі, паркі, могілкі, сады (часцей там, дзе ёсць дуб, бук ці граб). На поўдні Сібіры — лесастэп. У Татрах даходзіць да 1350 м над узроўнем мора.

Папуляцыі з паўднёвай і заходняй частак арэала аселыя, іншыя качуючыя або пералётныя. Месца зімовак: у паўднёвай і заходняй частках арэала, а таксама Малой Азіі, Блізкім Усходзе, Егіпце і Усходняй Азіі.

На Беларусі нешматлікі на гнездаванні пералётны від, найбольш пашыраны ў паўднёвай частцы; часам у невялікай колькасці зімуе.

Асаблівасці біялогіі

Корміцца насеннем дрэў, пладамі крушыны, рабіны, чаромхі, костачкамі вішні і інш.

Гняздо слаба замаскіраванае, звычайна на вышыні 4-7 м, «уціснутае» ў развілку ніжніх галін (не прымацаванае), далёка ад ствала. З няшчыльна ўкладзеных галінак лісцевых дрэў, унутры тонкія галінкі і лісце траў; высцілка з лішайнікаў і карэньчыкаў (часам з прымессю моху, валосся і шэрсці).

Яйкі

Яйкі (4-5, часам 2-7) даволі падоўжаныя, вузкі канец тупа заканчваецца, часам грушападобныя, светла-блакітныя або светла-зеленаватыя, светла-шэра-зялёныя; глыбокія крапінкі і рыскі шэра-аліўкавага або шэрага колеру, паверхневыя — шэра-аліўкавыя (цямнейшыя) ці чорна-карычневыя. Памеры: 24 х 17,5 мм.

Падвіды

• C. c. coccothraustes (сінонім C. c. insularis-syrorium) — большая частка Еўропы і на ўсходзе да р. Амур;
• C. c. nigricans — паўднёвы ўсход Еўропы, Крым, Каўказ, поўнач Ірана, Малая Азія;
• C. c. buvryi — Паўночна-Заходняя Афрыка;
• C. c. humii — Цэнтральная Азія (Цянь-Шань, Афганістан), Індыя;
• C. c. japonicus — Сахалін, Японія, паўднёвы ўсход Кітая.

Літаратура

• Птушкі Еўропы: Палявы вызначальнік. — Варшава: Навуковае выдавецтва ПНВ, 2000. — 540 с.: іл. ISBN 83-01-13187-X