Урочнік звычайны

Уро́чнік звычайны^[1][2] (Carlina vulgaris) — від раслін з роду Урочнік (Carlina) сямейства Астравыя (Asteraceae).

Урочнік звычайны
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Парадак:  Астракветныя Сямейства:  Астравыя Падсямейства:  Carduoideae Трыба:  Cardueae Род:  Урочнік Від:  Урочнік звычайны
Міжнародная навуковая назва
Carlina vulgaris L.
Сінонімы
Carlina taurica Klok.
Выявы на Вікісховішчы ITIS   36936 NCBI   41500 EOL   467752 IPNI   189321-1 TPL   gcc-91676

Назва

Беларускія народныя назвы — дзядоўнік^[2], чартапалох^[1][3], ударнік^[4].

Урочнік звычайны на фотаздымку

Батанічнае апісанне

Двухгадовыя травяністыя расліны з прамым, слаба разгалінаваным, густа апушаным сцяблом вышынёй да 70 см. Корань верацёнападобнай формы. Лісце простае, суцэльнае, густа апушанае знізу, да 15^[5] см у даўжыню. Прыкаранёвае і ніжняе сцябловае лісце лінейна-ланцэтнае, у разетцы. Ніжняе лісце з чаранкамі, сцябловае — сядзячае. Кветкі ў адзіночных кошыках дыяметрам да 4 (2—5^[6]) см, у верхавінкавых шчытападобных суквеццях. Колер кветак саламяна-жоўты. Краявыя кветкі часам пурпуровыя^[5]. Плод — сухая сямянка бурага колеру з адценнямі, з валаскамі або чубком^[6].

Арэал і экалогія

Даволі рэдкі від. Расце на Каўказе, Балканах, у Цэнтральнай, Усходняй Еўропе^[5]. На тэрыторыі Беларусі — заносны від^[7]. Сустракаецца каля дарог, на пустках, на ўзлесках і палянах, сухіх лугах. Цвіце з чэрвеня па верасень. Святлолюбівая і засухаўстойлівая расліна. Марозаўстойлівая да −29 °C. Лекавая^[6][7], дубільная^[7] і дэкаратыўная расліна^[7].

Зноскі

1. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 33. — 160 с. — 2 350 экз.
2. Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1986. — 583 с., іл. — 10 000 экз.
3. Анненков Н.  (руск.) Ботанический словарь, Спб, 1878
4. Шатэрнік М. В. Краёвы слоўнік Чэрвеньшчыны. Мінск, 1929
5. Колючник обыкновенный, длиннолистный — Carlina vulgaris L. // Мегаэнциклопедия Кирилла и Мефодия (руск.)
6. Урочнік звычайны: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
7. Растения Беларуси. Астровые. Колючник обыкновенный // Гербарий ЦБС НАН Беларуси (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 2 красавіка 2023. Праверана 4 лютага 2018.