Франка-іспанская вайна (1635—1659)

Франка-іспанская вайна — вайна 1635—1659 гадоў паміж Францыяй і іспанскімі Габсбургамі за панаванне ў Еўропе.

Франка-іспанская вайна 1635—1659
Асноўны канфлікт: Трыццацігадовая вайна
Бітва пры Ракруа
Дата	19 мая 1635 — 7 лістапада 1659
Месца	Паўночна-Усходняя, Усходняя і Паўднёвая Францыя, Паўночная Іспанія, Каталонія, Іспанскія Нідэрланды, Франш-Кантэ, Італія, Міжземнае мора, Атлантычны акіян
Прычына	Падтрымка Францыяй антыгабсбургскай кааліцыі ў Трыццацігадовай вайне
Вынік	Перамога Францыі: Пірэнейскі мір
Змены	Далучэнне да Францыі каталонскіх графстваў Русільён, Канфлан, Валеспір, Капсір, паўночнай часткі Серданьі і нідэрландскай правінцыі Артуа
Праціўнікі
Каралеўства Францыя Рэспубліка Злучаных правінцый (да 1648)[1] Савойскае герцагства Пармскае герцагства (1635—1637) Модэнскае герцагства (1647—1649, 1655—1659) Каралеўства Партугалія (c 1640)[2] Княства Каталонія (1640—1652)[3] Англійская рэспубліка (Пратэктарат) (з 1654)[4] Іспанская імперыя Каралеўства Партугалія (да 1640)[5] Модэнскае герцагства (1635—1646) Фронда прынцаў (1650—1653) Брытанскія раялісты (Кавалеры) (з 1657)[4]
Камандуючыя
Людовік XIII † Людовік XIV Арман Жан дэ Рышэльё † Джуліа Мазарыні Анры дэ Цюрэн Анры II дэ Бурбон-Кандэ † Людовік II дэ Бурбон-Кандэ (да 1650) Жан дэ Гасіён † Луі д’Эпернон † Філіп дэ Ламот-Уданкур † Сезар дэ Шуазёль Анры д’Аркур Гаспар III дэ Каліньі † Жан Арман дэ Мае-Брэзэ † Тамас Савойскі † (з 1642) Філіп IV Гаспар дэ Аліварэс † Фердынанд Аўстрыйскі † Франсіска дэ Мела † Леапольд Вільгельм Аўстрыйскі Хуан Хасэ Аўстрыйскі Педра Фахарда † Тамас Савойскі (да 1642) Людовік II дэ Бурбон-Кандэ (1650—1651, з 1652) Анры дэ Цюрэн (1650—1651)
Сілы бакоў
300 тыс. чал.[6]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Франка-іспанская вайна з’яўлялася часткай Трыццацігадовай вайны 1618—1648 гадоў. Паводле Камп’енскага дагавора са Швецыяй Францыя ў 1635 годзе абвясціла вайну Іспаніі. Асноўныя бітвы праходзілі ў прыгранічных абласцях у Пірэнеях, у Фландрыі, а таксама на моры. Найбольш значную перамогу Францыя атрымала ў бітве пры Ракруа.

Вестфальскі мір 1648 года, які завяршыў Трыццацігадовую вайну, не прымірыў абедзве краіны, і яны працягнулі супрацьстаянне. У 1654 годзе на баку Францыі выступіла Англія. Вырашальнай бітвай вайны стала бітва каля Дзюнкерка 14 чэрвеня 1658 года, таксама вядомая як Бітва ў дзюнах, у якой войскі іспанцаў, якімі камандавалі Хуан Аўстрыйскі Малодшы і прынц Кандэ, пацярпелі паражэнне ад франка-англійскіх войскаў пад камандаваннем віконта дэ Цюрэна. Прычынай паражэння сталі няўзгодненыя дзеянні паміж Хуанам Аўстрыйскім, які паспяшыў з атакай, і Кандэ.

7 лістапада 1659 года на востраве Фазанаў на рацэ Бідасоа, па якой праходзіла граніца Францыі і Іспаніі, быў падпісаны Пірэнейскі мір, паводле якога Францыі адыходзіла частка Фландрыі і іншых памежных зямель, а Англіі — Дзюнкерк. Таксама ў знак мірных намераў дачка караля Іспаніі Філіпа IV і Ізабелы Французскай Марыя Тэрэзія Іспанская была заручана з французскім каралём Людовікам XIV, а вяселле адбылося ў чэрвені 1660 года. Іспанія пасля не змагла выплаціць пасаг, што дало нагоду Людовіку XIV пачаць Дэвалюцыйную вайну.

Зноскі

1. гл. Нідэрландская рэвалюцыя
2. гл. Партугальская вайна за незалежнасць
3. гл. Сегадорскае паўстанне
4. гл. Англа-іспанская вайна (1654—1660), Парыжскі дагавор (1657)
5. гл. Іберыйская унія
6. Clodfelter, M. Warfare and Armed Conflicts: A Statistical Encyclopedia of Casualty and Other Figures, 1492-2015, 4th ed. p. 40.