Хартыя'97

Хартыя’97 – беларуская грамадзянская ініцыятыва, якая была накіравана на праваабарончую дзейнасць і аб'яднанне палітычных сіл, апазіцыйных да палітыкі Аляксандра Лукашэнкі.

Хартыя'97
URL	charter97.org
Тып сайта	Навінавы
Рэгістрацыя	Няма
Мова(-ы)	Беларуская, руская, англійская
Пачатак працы	11 верасня 1998
Рэйтынг Alexa	9 668[1]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Хартыя’97 была складзена па аналогіі з Хартыяй 77 – дэкларацыяй, якая абвясціла прынцыпы пераадолення таталітарызму і аднаўлення дэмакратыі ў Чэхаславакіі. Хартыя’97 была абвешчаная 10 лістапада 1997 года. Хартыя канстатавала парушэнні правоў чалавека ў Беларусі, разбурэнне нацыянальнай культуры. Яе аўтарамі і ініцыятарамі выступілі журналісты незалежных сродкаў масавай інфармацыі, а яе тэкст быў апублікаваны ў вядучых няўрадавых газетах таго часу: «Имя», «Белорусская деловая газета», «Народная воля», «Свабода», «Свободные новости» і іншых.

У арганізацыйны камітэт грамадскай ініцыятывы ў розны час уваходзілі Андрэй Саннікаў, Аляксандр Мілінкевіч, Уладзімір Мацкевіч, Віктар Івашкевіч, Людміла Гразнова, Пётр Марцаў, Юрый Хашчавацкі і іншыя вядомыя дзеячы. Першымі пад тэкстам Хартыі’97 паставілі подпісы 100 вядомых у краіне палітыкаў, грамадскіх і культурных дзеячаў, журналістаў. Пазней дакумент падпісалі больш за 100 тысяч грамадзян Беларусі.^[2]

24 студзеня 2018 года доступ да вэб-сайта chapter97.org быў заблакаваны па ўсёй краіне ў адпаведнасці з рашэннем Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь.^[3] Радавыя чытачы парталу з Беларусі вымушаны карыстацца спецыяльнымі праграмамі, проксі-серверамі і ўсялякага роду ананімімайзерамі. З замежных IP-адрасоў доступ на сайт кампаніі вольны.^[3]

У жніўні 2022 года беларускія ўлады прызналі «Хартыю» экстрэмісцкім фарміраваннем^[4]. Раней у 2021–2022 гадах яе тэлеграм-канал, лагатып, сайт і старонкі ў сацыяльных сетках былі ўнесены ў спіс экстрэмісцкіх матэрыялаў^[5].

Зноскі

1. Alexa Internet — 1996. Праверана 1 снежня 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q230051'></a>
2. Віншуем Хартыю’97 з юбілеем! Архівавана 3 ліпеня 2013.
3. Жуков, Евгений. В Беларуси заблокировали оппозиционный сайт "Хартия-97" (руск.). Deutsche Welle (24 студзеня 2018). Праверана 15 чэрвеня 2021.
4. МВД Белоруссии признало экстремистским издание "Хартия'97" (руск.). Інтэрфакс (31 жніўня 2022). Праверана 17 верасня 2022.
5. Республиканский список экстремистских материалов