Чарнобыльская малітва

«Чарно́быльская малі́тва. Хроніка будучыні» (руск.: Чернобыльская молитва. Хроника будущего) — кніга нобелеўскай лаўрэаткі, беларускай журналісткі і пісьменніцы Святланы Алексіевіч, прысвечаная аварыі на Чарнобыльскай АЭС у 1986 годзе.

Чарнабыльская малітва. Хроніка будучыні
Чернобыльская молитва. Хроника будущего
Жанр	дакументальная проза
Аўтар	Святлана Алексіевіч
Мова арыгінала	руская
Дата першай публікацыі	1997
Асобнае выданне	1997
Пераклад на беларускую	1999
Перакладчык	Мікола Гіль
Папярэдні	«Зачараваныя смерцю» (1993)
Наступны	«Час second-hand» (2013)[1]
Электронная версія
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя стварэння

Алексіевіч у наступныя пяць гадоў пасля аварыі гутарыла з пяццюстамі сведкамі аварыі, у тым ліку пажарнымі, ліквідатарамі, палітыкамі, урачамі, фізікамі і звычайнымі грамадзянамі. Кніга апісвае псіхалагічную і асабістую трагедыю, якой стала Чарнобыльская аварыя, і даследуе ўражанні людзей, і тое, як аварыя паўплывала на інхыя жыцці^[2]. Кніга мае падзагаловак «хроніка будучыні» і апавядае пра адначасовае разгортванне дзвюх катастроф: тэхнагеннай і сацыяльнай, калі «зышоў пад ваду велізарны сацыялістычны мацярык» ^[3].

Тэкст быў упершыню апублікаваны ў 1997 годзе ў часопісе «Дружба народов»^[4], публікацыя атрымала прэмію часопіса^[5]; у тым жа годзе была выдадзена кніга^[6].

Пераклады

Англійскі пераклад кнігі ў 2005 годзе атрымаў прэмію Нацыянальнага кола кніжных крытыкаў ЗША^[7][8].

У 2018 годзе кніга выйшла на беларускай мове ў перакладзе Уладзіміра Арлова.

Ацэнкі

Швейцарскі сацыёлаг Жан Росіа ў сваёй рэцэнзіі на Чарнобыльскую малітву ў 2000 годзе адзначае, што аўтар не навязвае ацэнку падзей і не высоўвае абвінавачання, але прымушае чытача працаваць над калектыўнай памяццю пра чалавечыя і сацыяльныя падзеі Чарнобыльскай катастрофы, і што садзейнічаць распаўсюджванню кніг Алексіевіч «этычна неабходна»^[9].

Прадусар серыялу «Чарнобыль» пісьменнік Крэйг Мэйзін даў высокую ацэнку «Чарнобыльскай малітве», на якую ён абапіраўся ў працы над фільмам. Ён напісаў: «Я браў гістарычныя факты і навуковую інфармацыю з многіх крыніц, але да Галасоў з Чарнобылю спадарыні Алексіевіч я заўсёды звяртаўся, каб знайсці прыгажосць і смутак»^[10][11].

Экранізацыі і тэатральныя пастаноўкі

Спектакль подле кнігі, Жэнева, 2009

Подле матываў кнігі рэжысёрам Хуанітай Уілсан зняты кароткаметражны фільм «Дзверы  (ням.)» (Ірландыя, 2008)^[12].

Подле кнігі пастаўленыя спектаклі:

• «Bön för Tjernobyl», рэжысёр Оса Кальмер. Riksteatern, Швецыя, 1999^[13]
• «La prière de Tchernobyl», рэжысёр Бруна Бусаголь. Клермон-Феран, Францыя, 1999^[14]
• «A Prayer for Chernobyl», рэжысёр Джэні Эндгал. New Vic Basement, Лондан, Вялікабрытанія, 1999^[15]
• «La Supplication — Theatre en Flammes», рэжысёр Дэні Маефер. Лазана, Швейцарыя, 2001^[16]
• «Чарнобыльская малітва», рэжысёры Бруна Бусаголь (Францыя), Валерый Анісенка (Беларусь) — Рэспубліканскі тэатр беларускай драматургіі, Мінск, Беларусь, 2002^[17].

Створаная тэлевізійная версія спектаклю (рэжысёр М. Мілашэўскі)

• «Чернобыльская молитва», рэжысёр Ёэл Лехтанен. Цэнтр імя Меерхольда, Масква, Расія, 2006^[18]
• «Tschernobyl: Eine Chronik der Zukunft» — монаспектакль. Landestheater Tübingen, Цюбінген, Германія, 2011^[19]
• «Czarnobylska modlitwa», рэжысёр Яана Шчапкоўская. Teatr Studio im. St. I. Witkiewicza, Варшава, Польшча, 2013^[20]

Пяцісерыйны амерыканска-брытанскі міні-серыял «Чарнобыль» вытворчасці HBO часткова грунтуецца на кнізе «Чарнобыльская малітва». Так, напрыклад, з кнігі цалкам узятая сюжэтная лінія з пажарным Васілём Ігнаценкам (акцёр Адам Нагайціс) і ягонай жонкай Людмілай (акторка Джэсі Баклі)^[21].

Зноскі

1. "Выданні". Святлана Алексіевіч. 2015. Праверана 24 снежня 2015.
2. Journal of Nuclear Medicine Vol. 47 No. 8 1389—1390
3. Алесиевич, Светлана. В поисках вечного человека Архівавана 30 мая 2016..
4. Светлана Алексиевич Чернобыльская молитва. Хроника будущего // Дружба народов. — 1997. — № 1. — ISSN 0012-6756.
5. Лауреаты премии журнала «Дружба народов» за 1997 год // Дружба народов. — 1998. — № 1. — ISSN 0012-6756.
6. Светлана Алексиевич. Чернобыльская молитва. — М.: Остожье, 1997. — 224 с. — ISBN 5-86095-088-8.
7. Voices from Chernobyl: The Oral History of the Nuclear Disaster (Dalkey Archive Press 2005; ISBN 1-56478-401-0)
8. Voices from Chernobyl
9. Apprendre à entendre l’horreur de Tchernobyl: «La supplication» de Svetlana Alexievitch (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 10 снежня 2015. Праверана 31 мая 2019.
10. twitter.com
11. svaboda.org
12. Фильм по книге Светланы Алексиевич номинирован на «Оскар» / Издательство «Время»
13. Drama — Svenska kyrkan — Göteborgs stift kultursamverkan (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 1 лютага 2016. Праверана 31 мая 2019.
14. Архіўная копія (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 28 мая 2016. Праверана 31 мая 2019.
15. Svetlana Alexievich — Светлана Алексиевич. Персональная страница. Театрю
16. Théâtre en FlammesLa supplication Archives " Théâtre en Flammes Архівавана 27 студзеня 2016.
17. Чарнобыльская малітва | rtbd.by Архівавана 31 жніўня 2016.
18. Ъ-Газета — Радиационная постановка
19. LTT — Landestheater Tübingen (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 31 мая 2019. Праверана 31 мая 2019.
20. Chernobyl Prayer [Czarnobylska modlitwa] — Productions | Teatr Studio Архівавана 12 сакавіка 2016.
21. Сэрыял «Чарнобыль» здымалі на падставе «Чарнобыльскай малітвы» Алексіевіч