Чысцік аднагадовы

Чысцік аднагадовы^[1] (Stáchys ánnua) — від аднагадовых травяністых раслін роду Чысцік (Stachys) сямейства Ясноткавыя (Lamiaceae).

Чысцік аднагадовы
Батанічная ілюстрацыя Якаба Штурма з кнігі «Deutschlands Flora in Abbildungen», 1796
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Парадак:  Ясноткакветныя Сямейства:  Ясноткавыя Падсямейства:  Ясноткавыя Род:  Чысцік Від:  Чысцік аднагадовы
Міжнародная навуковая назва
Stachys annua (L.) L., 1763
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   32313 NCBI   1391948 EOL   579666 GRIN   t:316844 IPNI   459300-1 TPL   kew-194778

Насенне ўтрымлівае да 37 % эфірнага алею.

Распаўсюджанне і экалогія

Распаўсюджаны на ўсёй тэрыторыі Еўропы, у Малой Азіі, Заходняй Сібіры. Натуралізаваўся паўсюдна^[2].

Расце на пакладах, як пустазельнае на палях, агародах.

Батанічнае апісанне

Сцёблы простыя ці галінастыя, вышынёй 15-35 см, унізе часта голыя, уверсе коратка апушаныя, пад суквеццем густа апушаныя.

Ніжняе лісце даўгавата-яйкападобнае, у аснаванні клінаватыя, гародчатыя; верхняе — ланцэтнае, вострае, пілаватае, сядзячае.

Суквецце доўгае, каласападобнае, дзве—тры ніжнія калатоўкі расстаўленыя, верхнія збліжаныя; чашачка трохі валасістая, зубцы трохкутна-ланцэтныя, сагнутыя; вяночак бялёса-жоўты, у два разы даўжэй чашачкі, верхняя губа круглявая.

Плод — арэшак шырока-яйкападобны, тупатрохгранны, дробна-ячэісты.

Гаспадарчае значэнне і прымяненне

З канца чэрвеня па жнівень меданосныя пчолы бяруць з кветак чысціка аднагадовага бескаляровы нектар. Кожная расліна падчас цвіцення пры спрыяльных пагодных умовах можа даць да 0,5 г нектара^[3].

Класіфікацыя

Від Чысцік аднагадовы ўваходзіць у род Чысцік (Stachys) падсямейства Lamioideae сямейства Ясноткавыя (Lamiaceae) парадку Ясноткавыя (Lamiales).

яшчэ около 20 семейств (па Сістэме APG II)

яшчэ каля 35 родаў

парадак Ясноткакветкавыя

падсямейства Lamioideae

від Чысцік аднагадовы

аддзел Кветкавыя, ці Пакрытанасенныя

сямейства Ясноткавыя

род Чысцік|

яшчэ 44 парадка кветкавых раслін (па Сістэме APG II)

яшчэ 7 падсямействаў

яшчэ больш 300 відаў

Сінонімы

• Betonica annua L.
• Betonica annua var. glabra L.
• Betonica annua var. hirsuta L.
• Olisia annua (L.) Fourr.
• Olisia delphinensis Fourr.
• Prasium stachydium E.H.L.Krause
• Sideritis trinervia Gilib.
• Stachys adenocalyx K.Koch
• Stachys annua subsp. annua
• Stachys annua var. maxima K.Koch
• Stachys betonica Crantz
• Stachys micrantha K.Koch
• Stachys neglecta Klok. ex Kossko — Чысцік непрыкметны^[4]
• Stachys nervosa Gaterau

Зноскі

1. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 126. — 160 с. — 2 350 экз.
2. Паводле сайта GRIN (гл. карку расліны).
3. Абрикосов Х. Н. и др. Чистец // Словарь-справочник пчеловода / Сост. Федосов Н. Ф.. — М.: Сельхозгиз, 1955. — С. 399. Архівавана 7 студзеня 2012.
4. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь.. — Минск: «Наука и техника», 1967. — С. 126. — 160 с. — 2 350 экз.