Дурнап’ян звычайны

Дурнап’ян звычайны^[1][2], дурнап’ян смярдзючы^[2] (Datúra stramónium) — распаўсюджаны ў Еўропе від травяністых раслін роду Дурнап’ян сямейства Паслёнавыя (Solanaceae).

Дурнап’ян звычайны
Агульны выгляд квітнеючай расліны
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Парадак:  Паслёнакветныя Сямейства:  Паслёнавыя Падсямейства:  Паслёнавыя Трыба:  Datureae Род:  Дурнап'ян Від:  Дурнап’ян звычайны
Міжнародная навуковая назва
Datura stramonium L., 1753
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   30520 NCBI   4076 EOL   581034 GRIN   t:13323 IPNI   314738-2 TPL   kew-2757848

Назва

Дурнап’ян звычайны, дурнап’ян смярдзючы, дурац, дурмап’ян, шалей, шалянец^[3], бялун, чортаў агурэчнік^[4], дурап’ян^[1], дурман^[5], растроп^[6][7], дурнап’ян^[8].

Батанічнае апісанне

Батанічная ілюстрацыя з кнігі Яна Копса «Flora Batava», 1800—1934

Аднагадовая травяністая расліна 0,5—1 м вышынёй.

Сцябло голае, прамастойнае, траіставілагалінастае. Лісце чаргаванае, яйкападобна-завостранае, даўжынёй да 15 см, шырынёй да 10 см, голае, зверху цёмна-зялёнага колеру, знізу крыху святлейшае. Галоўная жылка і бакавыя жылкі першага парадку бялёсыя, моцна выступаюць знізу.

Кветкі адзіночныя, буйныя. Вянцы белыя, варонкападобныя. Кубачак даўгатрубчаты, пяцігранны, пяцізубчасты.

Значэнне

Расліна з’яўляецца атрутнай (алкалоіды гісцыямін і скапаламін^[2][9][10]). Лекавая расліна (антыспазматычны і заспакаяльны сродак)^[2]. З насення атрымліваюць атрапін^[2].

Зноскі

1. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 44. — 160 с. — 2 350 экз.
2. Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 2. Гатня — Катынь / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 522 с. — 10 000 экз.
3. Federowski M. Lud Bialoruski na Rusi litewskiej. Krakow, I, 1897
4. Ганчарык М. М. Беларускія назвы раслін. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. II і IV. — Горы-Горки, 1927
5. З. Верас. Беларуска-польска-расейска-лацінскі ботанічны слоўнік. — Вільня, Субач 2: Выданне газеты «Голас беларуса», Друкарня С. Бэкэра, 1924.
6. Чоловский К. Опыт описания Могилевской губернии. По программе и под редакцией А. С. Дембовецкого, кн. I. — Могілев.
7. Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. — Горы-Горкі, 1927
8. Шатэрнік М. В. Краёвы слоўнік Чэрвеньшчыны. — Мінск, 1929
9. Сергей Бесараб Ядовитые декоративные растения в саду и огороде. Справочник // Хабр — habr.com
10. Сергей Бесараб Токсины растений. User Stories // Хабр — habr.com, 22 ліпеня 2021, 01:21