Шыва

Шыва (санскр.: शिव — прыхільны, міласцівы, дабрадзейны) — у індуізме ўвасабленне разбуральнай сілы сусвету і трансфармацыі (стваральнае разбурэнне); адным з божстваў вярхоўнай трыяды (трымурці), у шэрагу з творцам Брахмам і падтрымалікам Вішну. Згодна з Шыва-пуране, ён стваральнік і Вішну, і Брахмы. Увасабляе адначасова разбуральны і стваральны пачаткі. Адна са найстаражытнейшых існасцяў чалавецтва; захаваліся згадкі пра яго ў даарыйскай (дравідыйскай) міфалогіі. Традыцыя пакланення Шыве называецца шайвізм. Вядомы пад імёнамі Рудра, Шанкара, Шамбху, Махадзеў. Таксама з’яўляецца заснавальнікам Ёгі.

Шыва
санскр.: शिव
Міфалогія	індуізм і джайнізм
Пол	мужчынскі пол
Жонка	Парваці[1] і Саці[d][2]
Дзеці	Ганеша, Kartikeya[d], Ayyappan[d] і Ashokasundari[d]
У іншых культурах	Maheśvara[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Асноўны артыкул: Гісторыя індуізму

Гл. таксама: Шываізм

Даарыйскі перыяд (1500 да н.э. і раней)

Рамчандра Дандэкар^[ru], Мірча Эліядэ і шмат іншых навукоўцаў лічаць што старажытныя артэфакты з Мохенджо-Даро, Харапа і іншых археалагічных пляцовак паўночна-заходняй Індыі і Пакістана сведчаннямі ранняй формы культу Шывы і Шакці^[3]. Гэтыя артэфакты ўключаюць лінгамы і «Пячаць Пашупаці», апісаную ў мностве даследаванняў. Дандэкар мяркуе, што шываізм з’яўляецца найстаражытнейшай з цяпер існуючых рэлігій цывілізаванага свету^[4]

Гіпотэза пра «протаіндыйскі» паходжанне шываізму не была агульнага прызнана навукоўцамі^[5].

Аднак вызначана, што Шыва мае яшчэ больш старажытныя даведычныя карані^[6].

Пуранскі перыяд

Падчас уладарства Гуптаў развілася пуранічная рэлігія і шываізм хутка распаўсюдзіўся па ўсім індыйскім субкантыненце^[7].