Юзаф Вроньскі

Юзаф Вроньскі (фр.: Wroński; сапраўднае прозвішча — Хёнэ, польск. Hoene; 24 жніўня 1776, Вольштын, Польшча — 9 жніўня 1853, Парыж, Францыя) — польскі матэматык і філосаф-містык.

Юзаф (Іосіф) Вроньскі
Józef Maria Hoene-Wroński
Дата нараджэння	23 жніўня 1776(1776-08-23)[1][2]
Месца нараджэння	Вольштын, Каралеўства Польскае[d][3][4]
Дата смерці	9 жніўня 1853(1853-08-09)[5] (76 гадоў)
Месца смерці	Парыж, Другая французская імперыя[3][4]
Месца пахавання	старыя камунальныя могілкі Нёі-сюр-Сен[d][4]
Грамадзянства	Францыя  Расійская імперыя Рэч Паспалітая
Жонка	Victoire Sarrazin de Montferrier[d][5]
Род дзейнасці	матэматык, філосаф, эканаміст, ваенны
Навуковая сфера	матэматыка, філасофія
Месца працы	Руская імператарская армія[4] Легіёны польскія[4] Марсельская абсерваторыя[4]
Вядомыя вучні	Lazare Augé[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

У 1794 годзе Вроньскі прымаў у якасці афіцэра артылерыі ўдзел у абароне Варшавы ад прускіх войскаў. У мацэевіцкай бітве ён быў узяты ў палон, але генерал Тармасаў адпусціў яго, пасля чаго Вроньскі паступіў афіцэрам у рускую армію, дзе служыў у штабе Суворава. У 1797 выйшаў у адстаўку і адправіўся ў Германію, дзе вывучыў юрыдычныя навукі. Затым адправіўся ў Парыж і Марсель, дзе паступіў у польскі легіён, але неўзабаве зноў адправіўся ў Германію, каб вывучаць там гісторыю філасофіі і вышэйшую матэматыку. У 1811 годзе, вярнуўшыся ў Парыж, змяніў прозвішча Хёнэ на Вроньскі, пад якім пачаў публікаваць свае навуковыя працы.

Навуковыя дасягненні

Матэматычныя працы Вроньскага адзначаны шырынёй ахопу матэрыялу і агульнасцю пастаноўкі задач. Лагранж меркаваў, што тэорыі Вроньскага могуць зрабіць пераварот у навуцы. Але хваравіты гонар Вроньскага, яго схільнасць да містыцызму і, нарэшце, складанасць пазначэнняў, выкарыстаных у яго творах, прывялі да таго, што яго працы засталіся незаўважанымі сучаснікамі. Ужо пасля смерці Вроньскага даследчыкі яго прац у другой палове XIX стагоддзя выявілі, што яму належыць аўтарства значнай колькасці метадаў і некаторых сцвярджэнняў, якія да таго часу былі нанова адкрыты іншымі матэматыкамі. Нягледзячы на гэта, імя Вроньскага прысутнічае ў сучасных курсах матэматычнага аналізу з-за ўведзенага ім упершыню ў 1812 годзе функцыянальнага вызначальніка (так званага вранскіяна).

Творы

• «Introduction à la philosophie de mathématique» (1811)
• «Resolution générale des équations de tous les dégrés» (1812)
• «Phil osophie de l'infini» (1814)
• «Canon des logarithmes» (1829)
• «Messianisme» (1831)
• «Instruction pour l'anneau arithm étique» (1833)
• «Metapolitique» (1840)
• «Prolégomènes de messianisme ou le destin de la France, de l'Allemagne et de la Russie» (1843)
• «Adresse aux nations Slaves» (1847)
• «Adresse aux nations civilisées» (1848)
• «Cents pages decisives» (1849)
• «Epitre à S. M. l'Empereur de Russie» (1851)
• «Philosophie absolue de l'histoire» (1852)

Зноскі

1. Complete Dictionary of Scientific Biography — Дэтройт: Charles Scribner's Sons, 2008. — ISBN 978-0-684-31559-1

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q12439'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q28970153'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q845617'></a>
2. https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-7643-8537-8_1 — С. 1.
3. Вроньский Юзеф // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
4. MacTutor History of Mathematics archive — 1994.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473'></a>
5. https://doi.org/10.1007/978-3-7643-8537-8_1 — С. 1.