Паслён чорны

Паслён чорны^[1] (Solánum nígrum) — расліна сямейства Паслёнавых, від роду Паслён (Solanum), якое паходзіць з Еўразіі і інтрадукавана ў Амерыку і Аўстралію.

Паслён чорны
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Парадак:  Паслёнакветныя Сямейства:  Паслёнавыя Падсямейства:  Паслёнавыя Трыба:  Паслёнавыя Род:  Паслён Падрод:  Solanum Секцыя:  Solanum Від:  Паслён чорны
Міжнародная навуковая назва
Solanum nigrum L., 1753
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   565525 NCBI   4112 EOL   418543 GRIN   t:310124 IPNI   30048260-2 TPL   ???

Назва

Паслён чорны, гузічнік, залоцнік, ліснік, лістнік^[2], плісклён^[1], ягады воўчыя, якады сабачыя, ягады свіныя^[3][4], гліснік^[5].

Батанічнае апісанне

Батанічная ілюстрацыя Якаба Штурма з кнігі «Deutschlands Flora in Abbildungen», 1796

Куст з прамым сцяблом вышынёй 10—120 см. Лісце простае, без прылісткаў, чарговае, чарашковае, яйкападобнае або падоўжана-яйкападобнае завостранае, з суцэльным краем або выемкава-зубчастае, 11—13 см даўжынёй і 6—8,5 см шырынёй.

Кветкі белыя зоркападобныя, сабраны па тры — восем у бакавыя паўпарасонікі. Тычынак пяць, песцік адзін, пялёсткаў пяць (зрослых), калякветнік двайны. Вяночак 6—7 мм у папярочніку, колападобны, з яйкападобна-ланцэтнымі долямі. Цвіце з другой паловы лета да глыбокай восені. Плод — шарападобная чорная ягада памерам 8—10 мм, якая спее ў жніўні — кастрычніку.

Манакарпік.

Распаўсюджанне і асяроддзе пражывання

У Расіі распаўсюджаны ў еўрапейскай часткі (акрамя тайговай і тундравай зон), на Каўказе, на поўдні Сібіры.

Расце на сметніках, каля жылля і дарог, па берагах вадаёмаў, у поймавых і прыбярэжных хмызняках, на ўзлесках і палянах. Святлолюбівая ценевынослівая расліна, мезафіт, мезатроф, эўтроф^[6].

Хімічны склад

Трава і няспелыя плады паслёну чорнага ўтрымліваюць атрутны алкалоід саланін, які прысутнічае ў форме глікаалкалоіду саланіну.

Парасткі і плады ўтрымліваюць сапаніны, дубільныя рэчывы. Асабліва шмат дубільных рэчываў у каранях (да 6 %).

Гаспадарчае значэнне і выкарыстанне

Плады паслёну чорнага

У некаторых краінах, асабліва ў Індыі і Эфіопіі, а таксама ў Расіі спелыя ягады паслёну чорнага ўжываюцца ў ежу.

Саспелыя плады ядуць сырымі, робяць начынкі для пірагоў, вараць варэнне, павідла і кісялі.

У маладым лісці ўтрыманне алкалоідаў нязначнае, на Каўказе іх ужываюць замест шпінату.

У народнай медыцыне ўжываецца як адхарквальны, мачагонны сродак і як сродак ад рэўматызму.

Ягадамі па розных пратравах афарбоўваюць тканіны ў карычневы, шэры, блакітны і сіні колеры.

Зноскі

1. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 123. — 160 с. — 2 350 экз.
2. Federowski M. Lud Bialoruski na Rusi litewskiej. — Krakow, I, 1897.
3. Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. — Горы-Горкі, 1927.
4. Чоловский К. Опыт описания Могилевской губернии. По программе и под редакцией А. С. Дембовецкого, кн. I. Могілев.
5. Анненков Н.  (руск.) Ботанический словарь, Спб, 1878.
6. Паслён чёрный: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)