Чыж

Чыж (Carduelis spinus) — адзін з відаў пеўчых птушак з сямейства Уюрковыя (Fringillidae), атрада вераб'інападобныя.

Чыж
Самец Самка
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Жывёлы Падцарства:  Эўметазоі Без рангу:  Двухбакова-сіметрычныя Без рангу:  Другаснаротыя Тып:  Хордавыя Падтып:  Пазваночныя Інфратып:  Сківічнаротыя Надклас:  Чацвераногія Клас:  Птушкі Падклас:  Нованёбныя Атрад:  Вераб’інападобныя Падатрад:  Пеўчыя вераб’іныя Інфраатрад:  Passerida Надсямейства:  Passeroidea Сямейства:  Уюрковыя Падсямейства:  Carduelinae Род:  Шчыглы Від:  Чыж
Міжнародная навуковая назва
Carduelis spinus (Linnaeus, 1758)
Сінонімы
Chrysomitris spinus Spinus spinus
Арэал
Гнездавы арэал      Круглы год      Зімоўкі
Ахоўны статус
Выклікаюць найменшыя асцярогі IUCN 3.1 Least Concern : / 22720354
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   554147 NCBI   160760 EOL   1178497

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Чыж (значэнні).

Апісанне

Даўжыня цела складае каля 12 см, размах крылаў 20—23 см, маса 12—14 г.

Агульная афарбоўка зелянява-жоўтага або аліўкава-зялёнага колеру, з няяснымі цёмнымі плямамі, знізу — з жоўтымі плямамі. Пёры чорныя, пачаткі рулявых і большай часткі махавых — жоўтыя. Дзюба шэрая.

Пашырэнне

Распаўсюджаны ў Еўразіі. Арэал разарваны: Еўропа (акрамя паўднёва-заходняй i крайняй паўночнай частак), Крым, Каўказ, Малая Азія, цэнтральная і паўднёвая частка Заходняй Азіі, Далёкі Усход да Сахаліна і Японіі. Насяляе вільготныя хвойныя дрэвастоі, асабліва яловыя, а таксама піхтавыя i лістоўнічныя, радзей змяшаныя лясы з прымессю елак; увосень і ўзімку — участкі вольхаў, асабліва ўздоўж вадацёкаў. У Татрах даходзіць да 1400—1600 м, у Швейцарыі — да 1200—1800 м над узроўнем мора. Аселы, часткова пералётны від. Часам здараюцца інвазіі.

Чыжоў часта трымаюць у хатніх умовах, у клетках, дзеля іх песень.

Асаблівасці біялогіі

Гняздо ладзіць на вышыні больш за 8 м ад зямлі, у развілцы гарызантальна адыходзячых ад ствала галінаў (часцей за ўсё елак, радзей соснаў, піхтаў або бяроз), далёка ад ствала, зверху гняздо добра прыкрытае звіслымі галінамі. Яно невялікае, шарападобнае, з моцна сплеценых паміж сабой галінак хваёвых дрэў, карэньчыкаў, сухой травы, верасу, раслінных валокнаў і моху, прымацаваных павуцінай. Унутраная частка складаецца з кавалкаў лішайнікаў, пераплеценых павуцінай і расліннымі ніцямі. Высцілка з шэрсці, расліннага пуху, валосся i невялікіх пёраў.

Яйкі (4—5, часам 3—6) падоўжаныя, з завостраным вузейшым канцом, белыя з блакітнаватым або зеленаватым адценнем. Плямкі іржавага, пурпуровага, карычнева-чырвонага, цёмна-бардовага або чорна-карычневага колеру. Глыбокія плямкі больш дробныя і светлыя, іржавыя, чырванавата-фіялетавыя; паверхневыя — больш рэдкія, часта сканцэнтраваныя на шырэйшым канцы.

Літаратура

• Птушкі Еўропы: Палявы вызначальнік. — Варшава: Навуковае выдавецтва ПНВ, 2000. — 540 с.: іл. — ISBN 83-01-13187-X