Тсуга

Тсуга^[1] (Tsuga, ад яп.: 栂, ツガ, Tsúga) — род, блізкі да піхтаў і елак, які займае прамежкавае паміж імі становішча. Вечназялёныя, аднадомныя дрэвы з ніцымі тонкімі парасткамі і ў большасці відаў кароткай плоскай ігліцай. Навуковая назва паходзіць ад японскай назвы віду Tsuga sieboldii.

Тсуга
Tsuga heterophylla
Навуковая класіфікацыя
Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Хвойныя Клас:  Хвойныя Парадак:  Хвоі Сямейства:  Хваёвыя Род:  Тсуга
Міжнародная навуковая назва
Tsuga (Endl.) Carrière, 1855
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   183396 NCBI   3358 EOL   34199 IPNI   11721-1

Апісанне

Вечназялёныя аднадомныя дрэвы вышынёй да 50 (часам да 70) м. Каранёвая сістэма добра развітая. Крона канічная або пірамідальная звычайна з паніклай верхавінай, у некаторых азіяцкіх відаў няправільная яйкападобная. Кара ад шэрага да карычневага колеру, лускаватая, часта з глыбокімі разорамі. Парасткі падоўжаныя. Лісце невялікае, чаргаванае, даўжынёй да 3 см, звычайна двухраднае, простае, суцэльнае, суцэльнакраёвае, плоскае, лінейнае, на кароткіх чаранках; захоўваецца некалькі гадоў. Пупышкі ў асноўным з закругленымі верхавінамі, не смалістыя. Пылковыя шышкі: дробныя, даўжынёй да 5 мм даўжынёй, адзінкавыя, шарападобныя, карычневыя. Насенныя шышкі спеюць 5-7 месяцаў, маюць даўжыню 15–55 (часам да 80) мм, прадаўгавата-яйцападобныя, паніклыя, спярша зялёныя, пры выспяванні бурыя, сядзячыя або амаль сядзячыя, ападаюць неўзабаве пасля высыпання насення, але могуць трымацца і некалькі гадоў. Насенне памерам каля 3-5 × 2-3 мм, са шматлікімі дробнымі бурбалкамі смалы і з двума тонкімі крыламі 5-10 мм.

Размнажаюцца вегетатыўна і насеннем. Працягласць жыцця да 700 (і нават да 1000) гадоў.

Пашырэнне

Ценевынослівая, умерана зімаўстойлівая, патрабавальная да вільготнасці глебы і паветра расліна, малаўстойлівая да гарадскіх умоў, добра пераносіць стрыжку.

Налічвае каля 10 відаў, распаўсюджаных пераважна ва ўмераных і субтрапічных рэгіёнах Паўночнай Амерыкі, Паўднёва-Усходняй і Усходняй Азіі ў адносна вільготным клімаце, часта ў гарах. Большасць з іх з’яўляюцца важкімі, калі не панавальнымі кампанентамі раслінных супольнасцяў, у якіх яны растуць. Шырока культывуюцца ў розных рэгіёнах зямнога шара. Найбольш распаўсюджана ў культуры тсуга канадская (Tsuga canadensis), якая мае шмат сартоў, што адрозніваюцца памерамі, формай кроны і афарбоўкай ігліцы.

Віды

Паводле базы даных The Plant List (на ліпень 2016) род уключае 10 відаў^[2]: 4 у Паўночнай Амерыцы і 6 у Азіі.

• Tsuga canadensis (L.) Carrière — Тсуга канадская
• Tsuga caroliniana Engelm.
• Tsuga chinensis (Franch.) E.Pritz.
• Tsuga diversifolia (Maxim.) Mast. — Тсуга разналістая
• Tsuga dumosa (D.Don) Eichler
• Tsuga forrestii Downie
• Tsuga heterophylla (Raf.) Sarg. — Тсуга нераўналістая, або заходняя
• Tsuga × jeffreyi (A.Henry) A.Henry
• Tsuga mertensiana (Bong.) Carrière — Тсуга Мертэнза, або горная
• Tsuga sieboldii Carrière

Выкарыстанне

Драўніна ўмерана трывалая, прымяняецца ў будаўніцтве, у мэблевай вытворчасці і для вырабу розных прадметаў быту. Каштоўная дэкаратыўная расліна. Выкарыстоўваецца ў народнай медыцыне, для здабывання смалы і эфірных алеяў.