Даіндаеўрапейскі субстрат

Даіндаеўрапейскі субстрат — мовы, якія існавалі на тэрыторыі Еўропы, Іранскага культурнага кантынента і Індастана да прыходу туды носьбітаў індаеўрапейскіх моў. Ад даіндаеўрапейскага перыяду засталіся нешматлікія помнікі. Пра наяўнасць субстрата, апроч іх, дазваляюць меркаваць гідронімы, тапонімы і словы індаеўрапейскіх моў з няяснай этымалогіяй, а таксама згадкі ў антычных ці старажытнаіндыйскіх крыніцах меркавана неіндаеўрапейскіх народаў.

Лакалізацыя вядомых па пісьмовых крыніцах даіндаеўрапейскіх моў: Дарымскія народы Іберыі: баскская, тартэсійская, іберская; Дарымская Італія: этруская, рэцкая, сіканская, паўночнапіцэнская; Анатолія: хацкая, хурыта-ўрарцкія, Грэцыя і Кіпр: лемнаская, этэакрыцкая, этэакіпрская, Іран: эламская, Індыя: харапская, Шры-Ланка: веда.

Гісторыя вывучэння

Гіпотэзы пра існаванне даіндаеўрапейскіх моў на тэрыторыі старажытнай Еўропы сталі высоўвацца лінгвістамі з сярэдзіны XIX ст. Для гэтых моў, меркавана звязаных з насельніцтвам эпохі неаліту, быў прапанаваны тэрмін «азіянічныя», англ.: Asianic, фр.: asianique (паколькі іх носьбіты лічыліся выхадцамі з Блізкага Усходу)^[1], які, аднак, не прыжыўся.

Марыя Гімбутас, адна з найбуйнейшых фігур індаеўрапеістыкі, у адносінах да меркавана даіндаеўрапейскага перыяду гісторыі Еўропы выкарыстоўвала тэрмін «Старая Еўропа», аднак апісаная ёй культура «старой Еўропы» ахоплівае неалітычныя балканска-ўсходнееўрапейскія культуры размаляванай керамікі і не ўключае дагістарычныя культуры Атлантычнай Еўропы.

У наш час найбуйнейшая група даследчыкаў даіндаеўрапейскага субстрата маецца ў Лейдэнскім універсітэце (Р. Беекес, Ж. ван Дрым, П. Схрэйвер), у ЗША (У. Леман), у Германіі (Р. Майлхамер), у Францыі (А. Фурнэ) і інш.

Еўропа

Гл. таксама: Палеаеўрапейскія мовы і Гідронімы старажытнай Еўропы

• Фіна-ўгорскія мовы
• Дагрэчаскі субстрат:
  • Народы мора
  • Мова Лемнаскай стэлы
  • Пеласгская мова
  • Этэакрыцкая мова і мінойская мова — дагрэчаскія мовы Крыта
  • Этэакіпрская мова і мова кіпра-мінойскіх надпісаў — дагрэчаскія мовы Кіпра
• Дагерманскі субстрат
• Дакельцкі субстрат
  • Дакельцкі астраўны субстрат
    • Дагайдэльскі субстрат
    • Пікцкая мова
  • Дакельцкі кантынентальны субстрат
• Дакласічныя мовы Італіі:
  • Лігурыйскі субстрат (таксама ў Францыі, у тым ліку на Корсіцы, і ў Іспаніі)
  • Пратасардская мова (ці некалькі моў)
  • Паўночнапіцэнская мова
  • Сіканская мова (магчыма, роднасны лігурыйскай)
  • Тырэнскія мовы
    • Рэцкая мова
    • Этруская мова
    • магчыма, шэраг моў за межамі Італіі (лемнаская, этэакіпрская)
  • Элімская мова (магчыма, індаеўрапейская)
• Палеаіспанскія мовы
  • Іберская мова
  • Тартэсійская мова
  • Аквітанская мова
  • Баска-іберская гіпотэза

Азія

• Анатоля:
  • Хацкая мова
  • Хурыта-ўрарцкія мовы
• Вялікі Іран
  • Кутыйская мова
• Даарыйскі субстрат:
  • Даведычны субстрат
    • Пісьмо даліны Інда
  • Ведскі субстрат у сінгальскай мове
    • Веда
  • Ніхалі, кусунда