Марыя Гімбутас

Марыя Гімбутас (літ.: Marija Gimbutienė, англ.: Marija Gimbutas; 23 студзеня 1921 г., Вільня — 2 лютага 1994 г., Лос-Анджэлес) — выбітная літоўская археолаг, стваральніца курганнай гіпотэзы прарадзімы індаеўрапейцаў.

Марыя Гімбутас
Marija Gimbutienė
Фота 1993 г.
Дата нараджэння	23 студзеня 1921(1921-01-23)[1][2][…]
Месца нараджэння	Вільня, Рэспубліка Сярэдняй Літвы[3][4][…]
Дата смерці	2 лютага 1994(1994-02-02)[1][2][…] (73 гады)
Месца смерці	Лос-Анджэлес, Каліфорнія, ЗША[5]
Месца пахавання	Пятрашунскія могілкі
Грамадзянства	Літва
Бацька	Danielius Alseika[d]
Маці	Veronika Alseikienė[d]
Муж	Jurgis Gimbutas[d][5]
Род дзейнасці	антраполаг, археолаг, даследчык дагістарычнай эпохі, выкладчыца ўніверсітэта, гісторык, этнолаг
Навуковая сфера	археалогія і гендарныя даследаванні
Месца працы	Універсітэт Вітаўта Вялікага Гарвардскі ўніверсітэт Каліфарнійскі ўніверсітэт у Лос-Анджэлесе
Альма-матар	Універсітэт Вітаўта Вялікага Віленскі ўніверсітэт
Член у	Акадэмія навук Літвы
Прэміі	кніжная прэмія Анісфілд-Вулф[d] (1993)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзілася ў сям’і Даніэлюса і Веранікі Алсейка ў Вільне, якая ў той час уваходзіла ў склад Сярэдняй Літвы. У 1931 г. яе сям’я пераехала ў Каўнас. З 1936 г. прымала ўдзел у этнаграфічных даследаваннях. У 1941 г. выйшла замуж за літоўскага архітэктара Юргіса Гімбутаса.

У 1942 г. скончыла гуманітарны факультэт Віленскага ўніверсітэта. У 1946 г. абараніла доктарскую дысертацыю па этналогіі ў Цюбінгенскім універсітэце. З 1949 г. жыла ў ЗША. Працавала і выкладала ў Гарвардскім і Каліфарнійскім універсітэтах. Праводзіла раскопкі у Югаславіі, Грэцыі і Італіі. У 1981 г. наведала СССР, чытала лекцыі ў Вільнюсе і Маскве.

Мела 3 дачок.

Памерла ў Лос-Анджэлесе. У 1994 г. перапахавана на Пятрашунскіх могілках у Каўнасе.

Навуковыя погляды

Марыя Гімбутас найбольш вядома курганнай гіпотэзай паходжання індаеўрапейцаў, якую яна высунула ў 1956 г.

Выступала за стварэнне асобнай міждысцыплінарнай вобласці археаматалогія, што павінна была аб’яднаць археалогію, тэалогію, мовазнаўства і этналогію. З’яўлялася прыхільніцай існавання матрыярхальнага грамадства ў старажытнасці, характарызавала яго як стадыю развіцця з эканамічнай роўнасцю і мірнымі адносінамі. У працах 1974—1991 гг. сцвярджала, што ў неалітычнай Еўропе склалася мірнае «гінацэнтрычнае» грамадства, якое шанавала багінь-маці. Культуру бронзавага веку і распаўсюджанне індаеўрапейцаў звязвала з надыходам ваяўнічай патрыярхальнай «андракратыі».

Асноўныя публікацыі

• Die Bestattung in Litauen in der vorgeschichtlichen Zeit — Verlag: Tübingen: J. C. B. Mohr, 1946
• The Prehistory of Eastern Europe. Part I. Mesolithic, Neolithic and Copper Age Cultures in Russia and the Baltic Area. H. Hencken, ed. Cambridge: American School of Prehistoric Research. Peabody Museum, Harvard University. Bulletin No. 20, 1956
• Ancient symbolism in Lithuanian folk art — Philadelphia: American Folklore Society, 1958
• Rytprusiu ir Vakaru Lietuvos Priesistorines Kulturos Apzvalga. — Nueva York: Studia Lituaica, 1958
• COWA surveys and bibliographies. Area 3, Western Europe. Part I, and: COWA surveys and bibliographies. Area 3, Western Europe. Part II. No 1. — Cambridge, Mass. : Council for Old World Archaeology, 1959
• The Balts — New York: Frederick A. Praeger, 1963
• Bronze Age cultures in Central and Eastern Europe, 1965
• The Slavs — New York: Praeger Publishers. 1971
• The Goddesses and Gods of old Europe, 6500-3500 BC. Myths and cult images — London: Thames and Hudson, 1974
• The Language of the Goddess: Unearthing the Hidden Symbols of Western Civilization — San Francisco: Harper, 1989
• The Civilization of the Goddess: The World of Old Europe — San Francisco: Harper, 1991

Зноскі

1. Deutsche Nationalbibliothek Record #119269821 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 27 красавіка 2014.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578'></a>
2. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563'></a>
3. http://texts.cdlib.org/view?docId=hb238nb0fs&doc.view=frames&chunk.id=div00025&toc.depth=1&toc.id=
4. http://www.eskimo.com/~recall/bleed/0121.htm
5. Catalog of the German National Library Праверана 4 красавіка 2024.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q23833686'></a>