Парламент Японіі
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Парла́мент Япо́ніі (яп.: 国会, こっかい, кака́й, «Дзяржаўная Рада»; англ.: The National Diet of Japan) — адзіны двухпалатны заканадаўчы орган Японіі. Вышэйшы орган дзяржаўнай улады ў краіне. Арганізацыя, структура, правы і абавязкі парламента вызначаюцца дзеючай Канстытуцыяй Японіі і Законам пра парламент 1947 года. Складаецца з Палаты прадстаўнікоў і Палаты саветнікаў. Заснаваны 3 мая 1947 года[3] ў сувязі з уступленнем у сілу новай Канстытуцыі Японіі. Замяніў папярэдні найстарэйшы заканадаўчы орган у Азіі — Імператарскі парламент Японіі, заснаваны ў 1889 годзе[4]. Пасяджэнні парламента праходзяць у Такійскім Будынку парламента Японіі.
Remove ads
Статус
Парламент Японіі — гэта орган дзяржаўнай улады, які прадстаўляе японскую нацыю і выконвае яе волю[5]. Дзеючая Канстытуцыя Японіі прызнае яго «вышэйшым органам дзяржаўнай улады і адзіным заканадаўчым органам дзяржавы»[6]. Вышэйшы орган дзяржаўнай улады азначае, што парламент — гэта галоўны палітычны інстытут японскай дзяржавы, які дзейнічае непасрэдна ад імя ўсёй японскай нацыі, носьбіт дзяржаўнага суверэнітэту і мае статус, неабходны для рэалізацыі волі гэтай нацыі. Адзіны заканадаўчы орган дзяржавы азначае, што толькі парламент мае манаполію на прыняцце японскіх законаў, а іншыя дзяржаўныя органы не могуць узяць на сябе яго паўнамоцтвы. Выключэннем з гэтага правіла з’яўляецца права абедзвюх Палат парламента[7] і Вярхоўнага суда Японіі[8] самастойна ўсталёўваць правілы паводзін у сваіх установах[9].
Remove ads
Структура
Парламент Японіі — двухпалатны заканадаўчы орган. Складаецца з ніжняй Палаты прадстаўнікоў і верхняй Палаты саветнікаў[10]. Двухпалатная сістэма была запазычана японцамі ў еўрапейскіх канстытуцыйных манархій XIX стагоддзя і ўвасаблялася ў Імператарскім парламенце Японіі з 1890 па 1947 год. Ён складаўся з ніжняй Палаты прадстаўнікоў і верхняй Палаты пэраў. Пасля паражэння Японіі ў Другой сусветнай вайне, амерыканская акупацыйная ўлада планавала ўвесці ў краіне аднапалатную сістэму, аднак японскі ўрад настаяў на захаванні традыцыйнай сістэмы[9].
Арганізацыйнымі адрозненнямі паміж дзвюма палатамі японскага парламента з’яўляюцца розніца ў колькасці дэпутатаў і тэрмінах іх паўнамоцтваў, розніца ва ўзроставым абмежаванні для кандыдатаў, а таксама адрозненні ў сістэме акруг. Галоўнае адрозненне палат — розніца ў паўнамоцтвах[9].
Палата прадстаўнікоў дзейнічае непасрэдна ад імя японскай нацыі і мае больш шырокія правы, чым Палата саветнікаў. У прыватнасці, яна першай абмяркоўвае і зацвярджае дзяржаўны бюджэт, прымае законы, ратыфікуе міжнародныя пагадненні, прызначае прэм’ер-міністра і можа выказваць недавер ураду[9].
Палата саветнікаў мае меншыя паўнамоцтвы, чым Палата прадстаўнікоў. Яе задача — правяраць і ўдакладняць рашэнні ніжняй палаты, зыходзячы з нацыянальных інтарэсаў[9][11].
Remove ads
Арганізацыя
Колькасць дэпутатаў
Колькасць дэпутатаў Палаты прадстаўнікоў складае 480 чалавек, тэрмін паўнамоцтваў якіх доўжыцца 4 гады[12]. З 1947 па 1994 год яны абіраліся па мажарытарнай сістэме сярэдніх выбарчых акруг. З 1994 года была ўведзена змяшаная сістэма, пры якой 300 дэпутатаў абіраюцца па мажарытарнай сістэме малых выбарчых акруг, а 180 дэпутатаў — па партыйных спісах у адпаведнасці з прапарцыйнай выбарчай сістэмай[9].
Колькасць дэпутатаў Палаты саветнікаў складае 252 чалавекі, тэрмін паўнамоцтваў якіх доўжыцца 6 гадоў[13]. На працягу 1947—1982 гадоў 100 дэпутатаў абіраліся ў адзінай агульнанацыянальнай выбарчай акрузе, а 152 дэпутаты — у прэфектурных акругах. У 1982 годзе выбары па агульнанацыянальнай акрузе былі замененыя выбарамі на прапарцыйнай аснове, у выніку чаго 96 дэпутатаў пачалі выбірацца па партыйных спісах у адпаведнасці з прапарцыйнай сістэмай, а 146 дэпутатаў — па выбарчых акругах мажарытарнай сістэмы. З-за падабенства метадаў выбараў абедзвюх палат пасля 1990-х гадоў Палата саветнікаў часам называлася «калькай» Палаты прадстаўнікоў[9].
Колькасць мажарытарных акруг і іх месцазнаходжанне залежаць ад колькасці і шчыльнасці насельніцтва. Яны вызначаюцца на падставе дадзеных нацыянальнага перапісу. У сувязі з дэмаграфічнымі зменамі рэфармаванне акруг праводзілася 5 разоў. Тым не менш колькасць дэпутатаў, якія могуць быць абраныя па акрузе, вар’іруецца ў залежнасці ад акругі, што дае падставы казаць аб нераўнамерным прадстаўленні ўсіх рэгіёнаў у парламенце[9].
Кіраўніцтва
Кожная палата мае ўласных кіруючых асоб — старшыню[14], намесніка старшыні[15], часовага старшыню[16], старшынь пастаянных камітэтаў[17] і генеральнага сакратара[9][18].
Старшыня і яго намеснік абіраюцца з ліку дэпутатаў палат. Тэрмін іх паўнамоцтваў адпавядае дэпутацкаму тэрміну той ці іншай палаты. Старшыня падтрымлівае парадак у палаце, кіруе яе пасяджэннямі, кантралюе адміністрацыйную працу палаты і прадстаўляе палату ўнутры краіны і за яе межамі. У выпадку хваробы, смерці або адсутнасці старшыні яго абавязкі выконвае намеснік старшыні. Калі і старшыня, і яго намеснік адсутнічаюць, абіраецца часовы старшыня палаты, які выконвае абавязкі старшыні[9].
Старшыні пастаянных камісій абіраюцца з ліку членаў пастаянных камісій і кіруюць іх працай[9].
Генеральныя сакратары палат абіраюцца з ліку службовых асоб, якія не з’яўляюцца членамі парламента. Яны адказваюць за адміністрацыйную працу пад наглядам старшынь палат і падпісваюць афіцыйныя дакументы[9].
Камітэты
Абедзве палаты маюць два тыпы камітэтаў: пастаянныя і спецыяльныя. Колькасць пастаянных у кожнай з іх складае 17. Дэпутат павінен быць членам прынамсі адной пастаяннай камісіі. Колькасць спецыяльных камітэтаў не вызначана — яны ствараюцца часова па меры неабходнасці для разгляду пытанняў, якія не вырашаюцца пастаяннымі камісіямі. Месцы ў камітэтах размяркоўваюцца раўнамерна і прапарцыйна паміж членамі ўсіх парламенцкіх партый і груп[9].
Камітэты — гэта месца для абмеркавання законапраектаў, якія затым выносяцца на разгляд пленарнага пасяджэння палат[19]. Такая сістэма абмеркавання дазваляе бесстаронне прааналізаваць і палепшыць законапраект. Камітэты адыгрываюць важную ролю ў прыняцці парламенцкіх рашэнняў, таму іх часам называюць «малымі заканадаўчымі органамі»[9].
Remove ads
Кароткія звесткі
Парламенту належыць Нацыянальная парламенцкая бібліятэка Японіі, якая з’яўляецца дапаможным органам, незалежным ад любой з палат.
Акрамя таго, у парламенце існуюць Камітэт для разгляду спраў суддзяў і Суд для працэдуры імпічменту суддзяў. Яны фарміруюцца ў адпаведнасці з Канстытуцыяй з мэтай разгляду спраў у парадку імпічменту для тых суддзяў, супраць якіх была распачата справа аб вызваленні іх ад пасады.
Кожная з палат мае рэгулярныя, часовыя і спецыяльныя сустрэчы. Рашэнні прымаюцца большасцю галасоў дэпутатаў[20].
Remove ads
Крыніцы
Літаратура
Спасылкі
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads