Сяргей Мікітавіч Мергелян

Сяргей Мікітавіч Мергеля́н (арм.: Սերգեյ Մերգելյան; 1928 — 2008) — армянскі савецкі матэматык^[13], член-карэспандэнт АН СССР (з 1953 года, з 1991 года — РАН), сапраўдны член АН Армянскай ССР (з 1956 года, з 1993 года — НАН РА).

Сяргей Мікітавіч Мергелян
арм.: Սերգեյ Մերգելյան
Дата нараджэння	19 мая 1928(1928-05-19)[1][2]
Месца нараджэння	Сімферопаль, Крымская Аўтаномная Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка, РСФСР, СССР[3]
Дата смерці	20 жніўня 2008(2008-08-20)[4] (80 гадоў)
Месца смерці	Лос-Анджэлес, ЗША[5]
Месца пахавання	Новадзявочыя могілкі
Грамадзянства	СССР
Род дзейнасці	матэматык, навуковы работнік
Навуковая сфера	матэматычны аналіз, тэорыя функцый[d], тэорыя набліжэнняў[d] і матэматыка
Месца працы	МДУ[6] Ерэванскі навукова-даследчыцкі інстытут матэматычных машын[7] Матэматычны інстытут імя У. А. Сцяклова РАН[d] Акадэмія навук СССР Нацыянальная акадэмія навук Рэспублікі Арменія[8]
Навуковая ступень	доктар фізіка-матэматычных навук[2] (1949)
Навуковае званне	прафесар[d][2]
Альма-матар	Ерэванскі дзяржаўны ўніверсітэт (1947)[2][9] Матэматычны інстытут імя У. А. Сцяклова РАН[d][10]
Навуковы кіраўнік	Мсціслаў Усеваладавіч Келдыш і Artashes Laparitovich Shahinyan[d]
Партыя	КПСС
Член у	Расійская акадэмія навук[11] Расійская акадэмія навук[12] Нацыянальная акадэмія навук Рэспублікі Арменія[11]
Прэміі
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Лаўрэат Сталінскай прэміі (1952), кавалер ордэны Святога Месропа Маштоца (2008). Наймалодшы доктар навук у гісторыі СССР (ступень прысуджана на абароне кандыдацкай дысертацыі ва ўзросце 20 гадоў)^[14], наймалодшы член-карэспандэнт АН СССР (званне прысвоена ва ўзросце 24 гадоў)^[14].

Біяграфія

Сяргей Мергелян нарадзіўся 19 мая 1928 года ў Сімферопалі ў армянскай сям'і^[15]. Прозвішча «Мергелаў», дадзенае пры нараджэнні, была зменена з патрыятычных меркаванняў на «Мергелян» самім матэматыкам перад падарожжам у Маскву^[14].

С. М. Мергелян і А. В. Петрасян з акадэмікам Глушковым у Вылічальным цэнтры АН Армянскай ССР.

Скончыў Ерэванскі ўніверсітэт у 1947 годзе. У 1945—1957 працаваў у Ерэванскім універсітэце, у 1954—1958 і 1964—1968 — у МДУ імя М. В. Ламаносава; у 1956—1960 дырэктар навукова-даследчыцкага інстытута матэматычных машын і Вылічальнага цэнтра АН Армянскай ССР. У 1971—1974 С. М. Мергелян — віцэ-прэзідэнт АН Армянскай ССР.

Дэпутат ВС Армянскай ССР 5-га і 8-га скліканняў. У 1955 годзе падпісаў «Ліст трохсот».

У пачатку 1950-х Мергелян заснаваў у Ерэване НДІ матэматычных машын (ЕрНДІММ) і вылічальны цэнтр, а ў 1956 годзе — узначаліў яго. У 1960-х—1970-х гадах заснаваў і ўзначаліў аддзел комплекснага аналізу Матэматычнага інстытута ім. В. А. Сцяклова АН СССР, адначасна з'яўляючыся намеснікам акадэміка-сакратара Аддзяленні матэматыкі АН СССР.

У 1982—1986 гадах быў рэктарам Кіраваканскага педінстытута.

У 1990 г. выехаў выкладаць у Корнэлскі ўніверсітэт, дзе працаваў да 1993 года. Вярнуўся ў Маскву, але ў 1996 г. выехаў у ЗША, дзе да канца жыцці жыў у сям'і сына.

Да 80-годдзя матэматыка генеральны консул Арменіі ў ЗША ўручыў навукоўцу Ордэн Святога Месропа Маштоца і зачытаў ліст прэзідэнта Арменіі Сержа Саргсяна^[16].

Памёр 20 жніўня 2008 года. Па жаданні памерлага яго пыл быў перавезены ў Маскву і пахаваны на Новадзявочых могілках каля маці і жонкі^[17].

Навуковая праца

Асноўныя працы Мергеляна — тэарэма функцый комплекснага зменнага, тэорыя апраксімацыі, патэнцыялу і гарманічных функцый. У 1951 годзе ён вырашыў заданне пра набліжэнне бесперапынных функцый паліномамі, а неўзабаве — апраксімацыйную праблему Бернштэйна.

Узнагароды і прэміі

• Сталінская прэмія другой ступені (1952) — за працы па канструктыўнай тэорыі функцый, завершаныя артыкулам «Некаторыя пытанні канструктыўнай тэорыі функцый», апублікаванай у «Працах Матэматычнага інстытута імя В. А. Сцяклова Акадэміі навук СССР» (1951)

Зноскі

1. Мергелян Сергей Никитович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
2. Հայկական սովետական հանրագիտարան / пад рэд. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 2000.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718'></a>
3. Мергелян Сергей Никитович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
4. http://www.panorama.am/am/news/2008/08/22/mergelyan/1306310
5. Страницы истории отечественных ИТ. Том 2 // Страницы истории отечественных ИТ — М.: Альпина Паблишер, 2016. — Т. 2. — С. 67. — 234 с. — ISBN 978-5-9614-5218-1

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q136351778'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q136400721'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4063549'></a>
6. Страницы истории отечественных ИТ. Том 2 // Страницы истории отечественных ИТ — М.: Альпина Паблишер, 2016. — Т. 2. — С. 63, 65. — 234 с. — ISBN 978-5-9614-5218-1

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q136351778'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q136400721'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4063549'></a>
7. Страницы истории отечественных ИТ. Том 2 // Страницы истории отечественных ИТ — М.: Альпина Паблишер, 2016. — Т. 2. — С. 63, 66. — 234 с. — ISBN 978-5-9614-5218-1

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q136351778'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q136400721'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4063549'></a>
8. Страницы истории отечественных ИТ. Том 2 // Страницы истории отечественных ИТ — М.: Альпина Паблишер, 2016. — Т. 2. — С. 66. — 234 с. — ISBN 978-5-9614-5218-1

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q136351778'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q136400721'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4063549'></a>
9. Страницы истории отечественных ИТ. Том 2 // Страницы истории отечественных ИТ — М.: Альпина Паблишер, 2016. — Т. 2. — С. 62. — 234 с. — ISBN 978-5-9614-5218-1

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q136351778'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q136400721'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4063549'></a>
10. Матэматычная генеалогія — 1997.

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984'></a>
11. Страницы истории отечественных ИТ. Том 2 // Страницы истории отечественных ИТ — М.: Альпина Паблишер, 2016. — Т. 2. — С. 63. — 234 с. — ISBN 978-5-9614-5218-1

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q136351778'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q136400721'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4063549'></a>
12. Страницы истории отечественных ИТ. Том 2 // Страницы истории отечественных ИТ — М.: Альпина Паблишер, 2016. — Т. 2. — С. 61. — 234 с. — ISBN 978-5-9614-5218-1

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q136351778'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q136400721'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4063549'></a>
13. Peter L. Duren, Richard Askey, Uta C. Merzbach, Harold M. Edwards. A Century of mathematics in America. — AMS Bookstore, 1989. — Т. 3. — С. 416. — 675 с. — ISBN 9780821801369.
14. Григор Апоян. Эссе о математике и не только о нём
15. Армяне. Uz Архівавана 19 лютага 2010.
16. Официальный сайт президента Республики Армения
17. Новодевичье кладбище / Мергелян Сергей Никитович