Вялікі магістр Тэўтонскага ордэна — вышэйшая выканаўчая пасада ў Тэўтонскім ордэне. У яго кампетэнцыі знаходзілася ўнутраная палітыка: кіраванне тэрыторыямі, кадравая палітыка, кіраванне іншымі справамі ордэна, а таксама знешняя палітыка.
Герб вялікага магістра
На гербе вялікага магістра намаляваны чорны крыж на сярэбраным фоне. Унутры размешчаны залаты крыж з лілеямі на вяршынях. У сярэдзіне крыжа знаходзіцца геральдычны шчыт з чорным арлом на залатым фоне.
Абранне
Пасля смерці вялікага магістра яго намеснік — вялікі комтур ордэна — склікаў капітул, які складаўся з 12 членаў: 7 рыцараў, 4 сяржантаў (братоў без рыцарскага звання) і аднаго святара. Рашэнне прымалася большасцю галасоў. Выбары праходзілі на працягу трох месяцаў пасля смерці (ці адстаўкі) вялікага магістра.
Кіраўнікі шпітальнага брацтва (1190—1198)
Стварэнню рыцарскага ордэна папярэднічала шпітальнае брацтва, створанае для падтрымання нямецкіх пілігрымаў у палесцінскіх землях. Лічыцца, што заснавальнікі шпіталя аказвалі дапамогу параненым хрысціянам у Акры каля 1190 года. Звесткі пра гэты этап гісторыі ордэна не носяць цэласнага характару.
- 1190 Сібранд (Sibrand) (меркавана, заснавальнік і першы кіраўнік брацтва)
- 1190—1192 Конрад (Konrad), капелан герцага Фрыдрыха Швабскага
- 1192 Герхард (Gerhard)
- 1193—1194 Генрых (Heinrich), prior
- 1195 Ульрых (Ulrich)
- 1196—1198 Генрых (Heinrich), praeceptor
Спіс вялікіх магістраў Тэўтонскага ордэна
Месцазнаходжанне сталіцы Ордэна неаднаразова змянялася. Спіс вялікіх магістраў пабудаваны па храналагічных і геаграфічных крытэрыях.
Акра (1198 — каля 1230)
Заснаваны ў 1198 на базе нямецкага шпіталя ордэн знаходзіўся пад вялікім уплывам «старэйшых» рыцарскіх ордэнаў: гаспітальераў і тампліераў. Галоўнае адрозненне ордэна ад згаданых брацтваў было ў нацыянальным прынцыпе. Калі ў старэйшых ордэнаў не было пэўнай нацыянальнай прыналежнасці (хоць галоўную ролю ў іх адыгрывалі франкамоўныя рыцары), Тэўтонскі ордэн першапачаткова пазіцыянаваў сябе як ордэн нямецкі.
Першыя вялікія магістры вядомыя мала, але імі была праведзена праца па стварэнні самастойнага Ордэна. Быў прыняты статут Ордэна і сфарміравана структура кіравання. Рэзідэнцыя магістраў Акра была апошнім горадам у руках крыжакоў у Святой зямлі. Яна размяшчалася каля мора на скрыжаванні гандлёвых шляхоў. У 1230 4-ы вялікі магістр Герман фон Зальца перанёс рэзідэнцыю ў замак Манфор.
Імя | Нямецкае напісанне | Пачатак | Канец | Заўвагі |
---|---|---|---|---|
Генрых Вальпат фон Басенгайм | Heinrich Walpot von Bassenheim | 1198 | 1200 | першы вялікі магістр, заснавальнік ордэна. |
Ота фон Керпен | Otto von Kerpen | 1200 | 1208 | Умацаваў незалежнасць ордэна. |
Генрых фон Туна (Барт) | Heinrich von Tunna | 1208 | 1209 | Працягваў палітыку Ота фон Керпена. |
Герман фон Зальца | Hermann von Salza | 1209 | 1239 | Перанёс сталіцу ордэна ў замак Манфор |
Замак Манфор (1230—1271)
Імя | Нямецкае напісанне | Пачатак | Канец | Заўвагі |
---|---|---|---|---|
Конрад Цюрынгскі | Konrad von Thüringen | 1239 | 1240 | |
Герхард фон Мальберг | Gerhard von Malberg | 1240 | 1244 | |
Генрых фон Гогенлоэ | Heinrich von Hohenlohe | 1244 | 1249 | |
Гюнтэр фон Вюлерслебен | Gunther von Wüllersleben | 1249 | 1252 | |
Попа фон Остэрна | Poppo von Osterna | 1252 | 1256 | |
Ана фон Зангергаўзен | Anno von Sangershausen | 1256 | 1273 | Перанёс сталіцу ордэна назад у Акру. |
Акра (1271—1291)
Імя | Нямецкае напісанне | Пачатак | Канец | Заўвагі |
---|---|---|---|---|
Хартман фон Хельдрунген | Hartmann von Heldrungen | 1273 | 1283 | |
Бурхард фон Швандэн | Burchard von Schwanden | 1283 | 1290 |
Венецыя (1291—1309)
Імя | Нямецкае напісанне | Пачатак | Канец | Заўвагі |
---|---|---|---|---|
Конрад фон Фейхтванген | Konrad von Feuchtwangen | 1291 | 1296 | Перанёс сталіцу ордэна ў Венецыю. |
Готфрыд фон Гогенлоэ | Gottfried von Hohenlohe | 1297 | 1303 | |
Зігфрыд фон Фейхтванген | Siegfried von Feuchtwangen | 1303 | 1311 | У 1309 годзе перанёс сталіцу ордэна ў Прусію ў Марыенбург. |
Марыенбург (1309—1457)
Імя | Нямецкае напісанне | Пачатак | Канец | Герб |
---|---|---|---|---|
Карл фон Трыр | Karl von Trier | 1311 | 1324 | |
Вернер фон Орзельн | Werner von Orseln | 1324 | 1330 | |
Лютэр фон Браўншвайг | Luther von Braunschweig | 1331 | 1335 | |
Дытрых фон Альтэнбург | Dietrich von Altenburg | 1335 | 1341 | |
Людольф Кёніг фон Ватзау | Ludolf König von Wattzau | 1342 | 1345 | |
Генрых Дуземер | Heinrich Dusemer | 1345 | 1351 | |
Вінрых фон Кніпродэ | Winrich von Kniprode | 1352 | 1382 | |
Конрад Цёльнер фон Ротэнштайн | Konrad Zöllner von Rotenstein | 1382 | 1390 | |
Конрад фон Валенродэ | Konrad von Wallenrode | 1391 | 1393 | |
Конрад фон Юнгінген | Konrad von Jungingen | 1393 | 1407 | |
Ульрых фон Юнгінген | Ulrich von Jungingen | 1407 | 1410 | |
Генрых фон Плаўэн | Heinrich von Plauen | 1410 | 1413 | |
Міхаэль Кюхмайстэр фон Штэрнберг | Michael Küchmeister von Sternberg | 1414 | 1422 | |
Паўль фон Русдарф | Paul von Rusdorf | 1422 | 1441 | |
Конрад фон Эрліхсгаўзен | Konrad von Erlichshausen | 1441 | 1449 |
Кёнігсберг (1457—1525)
Імя | Нямецкае напісанне | Пачатак | Канец | Герб, Заўвагі |
---|---|---|---|---|
Людвіг фон Эрліхсгаўзен | Ludwig von Erlichshausen | 1450 | 1467 | У 1457 годзе быў вымушаны перанесці сталіцу. |
Генрых Ройс фон Плаўэн | Heinrich Reuß von Plauen | 1469 | 1470 | |
Генрых Рэфле фон Рыхтэнберг | Heinrich Reffle von Richtenberg | 1470 | 1477 | |
Марцін Трухзес фон Ветцгаўзен | Martin Truchsess von Wetzhausen | 1477 | 1483 | |
Іаган фон Ціфен | Johann von Tiefen | 1489 | 1497 | |
Фрыдрых Саксонскі | Friedrich von Sachsen | 1498 | 1510 | |
Альбрэхт Брандэнбург-Ансбахскі | Albrecht von Brandenburg-Ansbach | 1511 | 1525 | Секулярызаваў землі ордэна ў Прусіі ў 1525 годзе ў Герцагства Прусія |
Мергентгайм (1525—1809)
Ордэн працягнуў сваё існаванне па-за межамі Прусіі пасля 1525 года, страціўшы былую сілу і ўплыў. Рэзідэнцыяй вярхоўнай улады ордэна стаў горад Мергентгайм. Вялікі магістр стаў называцца вялікі і нямецкі магістр (фармулёўка праіснавала да 1929 года), але кароткая назва вялікі магістр па-ранейшаму была ва ўжыванні. З-за аслаблення ордэна, у пошуках дадатковых рэсурсаў для існавання адбываецца збліжэнне ордэна з імператарамі Свяшчэннай Рымскай імперыі. Пасля таго, як у 1590 годзе імператар Рудольф II фактычна прызначае на пасаду вялікага магістра свайго брата Максіміліяна III Аўстрыйскага, ордэн цалкам трапляе пад уплыў дынастыі Габсбургаў. Пасля гэтага аж да 1923 года Габсбургі кіравалі дзейнасцю ордэна або непасрэдна прызначаючы кіраваць ордэнам членаў сваёй сям'і, або прызначаючы сваіх набліжаных. Многія з вялікіх магістраў адначасова з гэтым займалі іншыя пасады ў Імперыі, галоўным чынам біскупаў. Ордэн прыняў актыўны ўдзел у Трыццацігадовай вайне (1618—1648).
Імя | Нямецкае напісанне | Пачатак | Канец | Заўвагі |
---|---|---|---|---|
Вальтэр фон Кронберг | Walther von Cronberg | 1527 | 1543 | Перанёс рэзідэнцыю ордэна ў Мергентгайм. |
Вольфганг Шутцбар Мільхлінг | Wolfgang Schutzbar | 1543 | 1566 | |
Георг Хунд фон Венкхейм | Georg Hund von Wenkheim | 1566 | 1572 | |
Генрых фон Бобенгаўзен | Heinrich von Bobenhausen | 1572 | 1590 | Быў вымушаны сысці ў адстаўку з-за рознагалоссяў з імператарам Рудольфам II. |
Максіміліян Аўстрыйскі | Maximilian von Österreich | 1590 | 1618 | Першы прадстаўнік дынастыі Габсбургаў |
Карл Аўстрыйскі | Karl von Österreich | 1619 | 1624 | Стрыечны брат Максіміліяна. |
Іаган Ойстах фон Вестэрнах | Johann Eustach von Westernach | 1625 | 1627 | |
Іаган Каспар фон Штадыян | Johann Kaspar von Stadion | 1627 | 1641 | Адзін з камандуючых імператарскімі войскамі ў Трыццацігадовую вайну. |
Леапольд Вільгельм Аўстрыйскі | Leopold Wilhelm von Österreich | 1641 | 1662 | Пляменнік Карла. Штатгальтар іспанскіх Нідэрландаў (1647—1656). |
Карл Іозеф Аўстрыйскі | Karl Joseph von Österreich | 1662 | 1664 | Пляменнік Леапольда Вільгельма. |
Іаган Каспар фон Ампрынген | Johann Caspar von Ampringen | 1664 | 1684 | |
Людвіг Антон фон дэр Пфальц-Нойбург | Ludwig Anton von der Pfalz-Neuburg | 1684 | 1694 | |
Франц Людвіг фон дэр Пфальц-Нойбург | Franz Ludwig von der Pfalz-Neuburg | 1694 | 1732 | Малодшы брат Антона Людвіга. |
Клеменс Аўгуст Баварскі | Clemens August von Bayern | 1732 | 1761 | |
Карл Аляксандр, прынц Латарынгскі | Karl Alexander von Lothringen | 1761 | 1780 | |
Максіміліян Франц Аўстрыйскі | Maximilian Franz von Österreich | 1780 | 1801 | Пляменнік Карла Аляксандра Латарынгскага. |
Карл Людвіг Аўстрыйскі (Карл-Людвіг-Іаан) | Karl Ludwig von Österreich | 1801 | 1804 | Пляменнік Максіміліяна. |
Вена (1809—1923)
Імя | Нямецкае напісанне | Пачатак | Канец | Заўвагі |
---|---|---|---|---|
Антон Віктар Аўстрыйскі | Anton Viktor von Österreich | 1804 | 1835 | Малодшы брат Карла Людвіга. |
Максіміліян Іозеф Аўстрыйскі | Maximilian Joseph von Österreich | 1835 | 1863 | Пляменнік Максіміліяна Франца, стрыечны брат Карла Людвіга і Антона Людвіга. |
Вільгельм Аўстрыйскі | Wilhelm von Österreich | 1863 | 1894 | Сын Карла Людвіга. |
Ойген Аўстрыйскі | Eugen von Österreich | 1894 | 1923 | Пляменнік Вільгельма. Апошні глава рыцарскага ордэна. |
Вена (з 1923 года па цяперашні час)
У 1923 годзе ордэн страціў статус рыцарскага і стаў клерыкальным. У наш час Нямецкі ордэн, акрамя клерыкальнай, заняты таксама дабрачыннай, гаспадарчай і навуковай дзейнасцю.
Імя | Нямецкае напісанне | пачатак | канец | Заўвагі |
---|---|---|---|---|
д-р. Нарберт Кляйн | Norbert Johann Klein | 1923 | 1933 | |
Паўль Хайдэр | Paul Heider | 1933 | 1936 | |
Роберт Шэльцкі | Robert Schälzky | 1936 | 1948 | |
д-р. Марыян Тумлер | Marian Tumler | 1948 | 1970 | |
Ільдэфонс Паўлер | Ildefons Pauler | 1970 | 1988 | |
д-р. Арнольд Віланд | Arnold Othmar Wieland | 1988 | 2000 | |
д-р. Бруна Платэр | Bruno Platter | 2000 | цяперашні час |
Гл. таксама
- Тэўтонскі ордэн
- Вялікія комтуры Тэўтонскага ордэна
- Маршалы Тэўтонскага ордэна
- Вярхоўныя гаспітальеры Тэўтонскага ордэна
- Вярхоўныя інтэнданты Тэўтонскага ордэна
- Галоўныя скарбнікі Тэўтонскага ордэна
- Ландмайстры Тэўтонскага ордэна ў Прусіі
- Ландмайстры Тэўтонскага ордэна ў Германіі
- Ландмайстры Тэўтонскага ордэна ў Лівоніі
Літаратура
- Бахтин А.П. Замки и укрепления Немецкого ордена в северной части Восточной Пруссии: Справочник. — Калининград: Терра Балтика, 2005. — 208 с. — ISBN 5-98777-004-1.
- Бокман Х. Немецкий орден: Двенадцать глав из его истории/Пер. с нем. В.И.Матузовой. — Москва: Ладомир, 2004. — 273 с. — ISBN 5-86218-450-3.
- Кретинин Г.В., Брюшинкин В.Н., Гальцов В.И. и др. Очерки истории Восточной Пруссии. — Калининград: Янтарный Сказ, 2002. — 536 с. — ISBN 5-7406-0502-4.
Спасылкі
- Спіс вялікіх магістраў Тэўтонскага ордэна(недаступная спасылка). Сайт DEUSVULT.RU. Архівавана з першакрыніцы 7 жніўня 2012. Праверана 14 ліпеня 2012.
- «Хроніка зямлі Прускай» Пятра з Дуйсбурга
- Staat des Deutschen Ordens (ням.)
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.