From Wikipedia, the free encyclopedia
Гданьская Біблія (польск.: Biblia gdańska) — пераклад Святога Пісання на польскую мову 1632 г., зроблены сумесна Чэшскімі братамі і кальвіністамі. Адзін з самых папулярных польскіх пратэстанцкіх перакладаў.
Гданьская Біблія | |
---|---|
Поўная назва |
Biblia Święta to jest Księgi Starego y Nowego Przymierza z Żydowskiego y Greckiego Języka na Polski pilnie y wiernie przetłumaczone. |
Іншыя назвы | Biblia gdańska |
Скарачэнне | BG |
Мова | Польская |
Поўная Біблія апублікавана | 1632 (1-е выданне) |
Апакрыфічныя кнігі | Тавіта, Юдзіф, 1 Макавейская, 2 Макавейская, 3 Макавейская, Мудрасці, Мудрасць Сіраха, Баруха, 2 Ездры, 3 Ездры[1] (толькі 1-е выданне) |
Перакладзена з | масарэцкі тэкст, Textus Receptus |
Канон | пратэстанцкі |
Вэб-старонка | Biblia Gdańska (1632) |
Больш за чвэрць стагодзя доўжыліся намаганні пратэстанцкіх суполак над новым выданнем Святога Пісання на польскай мове пасьля Берасцейскай Бібліі. У 1600 г. на сінодзе ў Ажараве гэтая праца была даручана Марцыну Яніцкаму, пастыру рэфармацкай царквы ў Сецыміне. На сінодзе ў Баранове ў 1604 г. наказы атрымалі Даніэль Мікалаеўскі, старшы кангрэгацыі Куяў, і Ян Турноўскі, старшы Чэшскіх братоў у Вялікай Польшчы, каб параўнаць пераклад Яніцкага з Берасцейскай Бібліяй 1563 г., Краліцкай Бібліяй (1579—1594), французскім і лацінскім перакладамі.
Нягледзячы на намаганні, Біблія Яніцкага так і не была выдадзена. Невядома таксама, што сталася з яго рукапісам. Па просьбе розных сінодаў Мікалаеўскі пачаў перагляд Берасцейскай Бібліі. Плёнам гэтага супрацоўніцтва кальвіністаў і чэшскіх братоў з’яўляецца другі (пасля Берасцейскай Бібліі) пераклад Бібліі евангельскіх цэркваў.
Крыніцамі Гданьскай Бібліі былі:[2]
Спачатку ў 1606 г. быў апублікаваны «Новы Запавет Госпада нашага Ісуса Хрыста, старанна перакладзены з грэчаскай на польскую мову, а цяпер зноў перагледжаны і выдадзены з дазволу Старэйшых. У Гданьску ўдава Гільгельма Гільмотана друкавала ў год Пана 1606»[4]. Пераклад пачаў друкавацца ў 1630 г. Поўны пераклад быў апублікаваны 18 лістапада 1632 г. у друкарні Анджэя Гюнефельда ў Гданьску (адсюль пазнейшая назва). Як правіла, дбайная карэктура не выявіла памылкі друку ў Евангеллі ад Мацвея 4:1, і быў перададзены тэкст: «Ісус быў заведзены ў пустыню Духам, каб Яго спакушаў д’ябал» — замест «ад д’ябла». Памылка друку прывяла да доўгага і дарагога працэсу. Па гэтай прычыне ў 1633 годзе Новы Запавет быў апублікаваны ў невялікім фармаце без гэтай памылкі[5].
У 1633 годзе Святы Пасад унёс Гданьскую Біблію ў Індэкс забароненых кніг[5]. Годам пазней прымас Ян Венжык строга забараніў каталікам, каб «пад анафемай Святога Пасаду яны не адважваліся чытаць, хаваць, прадаваць ці ахвяраваць каму-небудзь, але калі хто атрымае, павінен неадкладна вярнуць» пробашчу, а пробашч свайму біскупу. Ён загадаў кнігагандлярам і друкарам «не адважвацца прадаваць гэтую Біблію або перадрукоўваць яе любым спосабам»[6].
Першапачаткова пераклад не карыстаўся вялікай папулярнасцю, бо істотна адрозніваўся ад агульнаўжыванага тэксту Берасцейскай Бібліі 1563 г. Аднак з часам Гданьскую Біблію прынялі польскія лютэране[5]. Нягледзячы на амстэрдамскае выданне, апублікаванае ў 1660 г. па ініцыятыве Яна Амоса Каменскага ў Крыстафеля Кунрадуса, яно было ўнікальным ужо ў канцы XVII ст. Ён заставаўся лінгвістычна правільным больш за трыста гадоў як біблейскі пераклад польскіх пратэстантаў[7].
На працягу сваёй гісторыі Гданьская Біблія мела такое ж значэнне для польскіх пратэстантаў, як і для католікаў Біблія Якуба Вуека. Па гэтай прычыне ён быў апублікаваны 6 разоў да 19-га стагоддзя.
У 19-м і 20-м стагоддзях (да канца Другой сусветнай вайны) Бібліі шмат разоў перавыдаваліся (не менш за 75 разоў)[8]
Гданьская Біблія заставалася асноўным перакладам, якім карысталіся польскія евангелісты і евангельскія хрысціяне да 1975 г., гэта значыць да выдання Варшаўскай Бібліі.
Як ужо было сказана, асабліва ў першых выданнях Гданьскай Бібліі таксама былі кнігі, якія пратэстанты лічылі апокрыфамі (некаторыя з іх у каталіцкай тэрміналогіі называюцца другакананічнымі кнігамі, некаторыя — Трэцяя кніга Макавеяў , Другая кніга Ездры і Трэцяя кніга Ездры і Малітва Манасіі — таксама лічыцца апокрыфам), якія былі змешчаны паміж Старым і Новым Запаветамі. Сучасныя выданні не працягваюць гэтай традыцыі.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.