Кітайскае пісьмо
From Wikipedia, the free encyclopedia
Кіта́йскае пісьмо́ (кіт. трад. 漢字, спр. 汉字, піньінь hànzì, пал. ханьцзы; в’етн.: Chữ Hán, цьы-хан) — слоўна-складовае пісьмо для запісу кітайскай мовы і некаторых іншых азіяцкіх моў. Асновай кітайскага пісьма з'яўляюцца асаблівыя знакі — іерогліфы, якія абазначаюць словы ці марфемы.
Кітайскае пісьмо | |
---|---|
|
|
Тып пісьма | ідэаграфічнае |
Мовы | Кітайская, японская, раней таксама в'етнамская і карэйская |
Тэрыторыя | Кітайская Народная Рэспубліка, Кітайская Рэспубліка, Японія, Сінгапур, Малайзія |
Гісторыя | |
Месца ўзнікнення | Кітай |
Стваральнік | Цан Цэ[d] |
Дата стварэння | каля 2000 года да н. э. |
Перыяд | Прыкладна з 2000 года да н. э. — дагэтуль |
Найстаражытны дакумент | цзягувэнь |
Роднасныя | Карэйскае (хангыль), японскае пісьмо |
Уласцівасці | |
Напрамак пісьма | злева направа, зверху ўніз, раней — справа налева |
Знакаў | Каля 60 тыс. |
Дыяпазон Юнікода | U+4E00…U+9FA5, U+20000…U+2A6D6 і інш. |
ISO 15924 | Hani |
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Кітайскае пісьмо таксама выкарыстоўваецца ў японскай (kanji — кандзі), радзей у карэйскай (hanja — ханча), і ў в'етнамскай (hán tự — хан ты), а таксама ў іншых мовах. Кітайскія іерогліфы таксама вядомы як сінаграфы, а кітайская пісьменнасць — як сінаграфія. У кантэксце інтэрнацыяналізацыі, пісьменнасці, заснаваныя на кітайскай, называюць CJK (англ.: Chinese, Japanese, Korean) або CJKV (з дабаўленнем англ.: Vietnamese).
Кітайскую пісьменнасць звычайна называюць іерагліфічнай або ідэаграфічнай. Яна карэнным чынам адрозніваецца ад алфавітнай тым, што большасць яе знакаў акрамя гукавога (фанетычнага) значэння дагэтуль захоўвае яшчэ і некаторую (часам вельмі аддаленую) сувязь з сэнсавым значэннем. Кітайскае пісьмо, як і ўвогуле большасць іерагліфічных пісьменнасцей, адметнае велізарнай колькасцю знакаў. У слоўніку Кансі налічваецца каля 47035 кітайскіх іерогліфаў, хоць большасць з іх рэдка ўжываецца і ў звычайных сучасных тэкстах амаль не сустракаецца. Такія рэдкаўжывальныя знакі назапашваліся на працягу гісторыі і ў свой час абазначалі рэчы і паняцці, якія пасля выйшлі з ужытку. Лічыцца, што для таго, каб разумець сучасныя кітайскія тэксты, дастаткова ведаць 3000—4000 найбольш ужывальных іерогліфаў[1].
Спіс ключоў Кансі — сістэма сімвалаў (ключоў) кітайскага пісьма, прынятая ў Японіі, Карэі, Тайвані, складаецца з 214 знакаў, якія расстаўлены ў парадку павелічэння колькасці рыс паводле слоўніка Цзыхуэй 1615 года. У Кітаі сістэмай карысталіся да рэформы 1949 года, а пасля быў уведзены спіс з меншай колькасцю рыс (170—180).