Царква Святога Доната

Царква Святога Доната (харв.: Crkva sv. Donata) — царква ў Задары. Адна з самых вялікіх цэркваў сярэдневяковай Далмацыі^[1].

Царква
Царква Святога Доната
харв.: Crkva sv. Donata
Царква Святога Доната
44°06′56,96″ пн. ш. 15°13′28,11″ у. д.HGЯO
Краіна	Харватыя
Горад	Задар
Канфесія	Каталіцкая Царква
Епархія	Задарская архідыяцэзія[d]
Архітэктурны стыль	Візантыйская архітэктура
Будаўніцтва	VIII—IX стагоддзі
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Планы і разрэз

Царква адносіцца да познеантычных (храм Юпітэра пры палацы Дыяклетыяна ў Спліце, «Залаты актагон» у Антыёхіі) і дараманскім (капэла ў Ахене) палацавых цэнтрычных культавых збудаванняў. Царква пабудавана ў канцы VIII — першай палове IX стст.^[1] у т.зв. першым раманскім стылі, звязаным з ламбардскімі майстрамі^[2], у складзе задарскага епіскапальнага комплексу, які існаваў з IV стагоддзя^[1], на месцы старажытнарымскага форума. Царква першапачаткова была прысвечана Св. Тройцы. Паводле падання, храм быў перабудаваны біскупам Донатам Задарскім у пачатку IX стагоддзя і з XV ст. стаў насіць яго імя^[3]. Згадваецца ў кнізе «Пра кіраванне імперыяй» візантыйскага імператара Канстанціна Парфірароднага (949)^[4].

Задарская ратонда, якая была злучана з кафедральнай базілікай Св. Анастасіі і з біскупскай рэзідэнцыяй галерэяй і прыбудовамі, верагодна, выконвала функцыю біскупскай капэлы^[1].

У 1830 годзе храм быў значна перабудаваны і ператвораны ў склад; з 1893 па 1954 гады у ім размяшчаўся Археалагічны музей Задара^[4].

У царкве сабрана багатая калекцыя прац па метале сярэдневяковых далмацінскіх майстроў. Побач з царквой знаходзяцца разваліны старажытнага форума з фігурамі Юпітэра і Медузы.

Богаслужэнні ў царкве ў наш час не праводзяцца, але з-за добрай акустыкі ў ёй штогод праводзяцца канцэрты сярэдневяковай музыкі.

Архітэктура

Храм са званіцы

Апсіды з мармуровымі калонамі

Храм знутры

Царква Святога Доната і званіца сабора Святой Анастасіі

Царква Святога Доната ўяўляе сабой даволі вялікае (вышыня 26 м, дыяметр 21 м) збудаванне ў выглядзе ратонды з 3 апсідамі і нартэксам. Асноўная частка складаецца з унутранай 3-яруснай ратонды і 2-павярховага дэамбулаторыя^[4]. Дэамбулаторый аддзелены ад асноўнай прасторы ўнутранымі апорамі^[1]; шырэйшыя праёмы паверхаў насупраць апсід аформлены парамі мармуровых калон. 3-ці ярус ратонды служыць светлавым барабанам з вузкімі вокнамі; верагодна, першапачаткова ён быў увянчаны купалам, у наш час перакрыты драўляным дахам. Падковападобныя ў плане апсіды падымаюцца на вышыню 2 ярусаў. Нартэкс няправільнай формы злучае храм з біскупскім палацам. Знадворку будынак аформлены тыповымі ламбардскімі лізенамі, на апсідах на іх абапіраюцца дэкаратыўныя аркі. Інтэр’ер практычна пазбаўлены дэкору^[4].

Зноскі

1. А. А. ВОРОНОВА. ДАЛМАТИНСКИЕ ПОЛИКОНХИ И СРЕДНЕВЕКОВЫЕ РОТОНДЫ СЛОВЕНИИ: ПРОБЛЕМА ПРОИСХОЖДЕНИЯ АРХИТЕКТУРЫ. Вестник православного Свято-Тихоновского гуманитарного университета. Серия 5: Вопросы истории и теории христианского искусства. Выпуск № 1 (10) / 2013
2. Сonant. 1959. Р. 60-61
3. Vežić P. Crkva sv. Trojstva (sv. Donata) u Zadru. Zagreb, 1985. С. 3-19
4. Задар // Православная энциклопедия. — М.: Церковно-научный центр «Православная энциклопедия», 2000-. — 752 с.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Царква Святога Доната