Redon

Redon zo ur gumun hag ur gêr e Breizh, e departamant Il-ha-Gwilen. Pennlec'h Kanton Redon hag Arondisamant Redon eo.

Krogit e-barzh !
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ. 

Redon
Ar Gwilen e Redon.
Anv gallaouek	Redon
Anv gallek (ofisiel)	Redon
Bro istorel	Bro-Gwened
Melestradurezh
Departamant	Il-ha-Gwilen
Arondisamant	Redon (isprefeti)
Kanton	Redon (pennlec'h)
Kod kumun	35236
Kod post	35600
Maer Amzer gefridi	Pascal Duchêne 2014-2026
Etrekumuniezh	Redon tolpad-kêrioù (sez)
Bro velestradurel	Bro Redon
Lec'hienn Web	(fr)www.redon.fr
Poblañsouriezh
Poblañs	9 542 ann. (2023)[1]
Stankter	632 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù lec'hiañ	47° 39′ 08″ Norzh 2° 05′ 01″ Kornôg
Uhelderioù	kreiz-kêr : 12 m bihanañ 0 m — brasañ 73 m
Gorread	15,09 km²
Redon
kemmañ

Douaroniezh

Kumunioù amezek

	Sant-Pereg, Oud	Baen-Ballon	Lokmaria-Redon
		N	Gwilen, Sant-Nikolaz-an-Hent
		K    Redon    R
		S
	Oud, Sant-Yann-ar-Wern	Oud, Reoz	Gwilen, Sant-Nikolaz-an-Hent

Anv

Stummoù skrivet

• Erwan Vallerie ː Roton, 832 ; Rothon, 1089 ; Rothonum, 1100 ; Rothenum, 1449 ; Rothono, 1453 ; Regidonum, 1108.

Gerdarzh

Den ne oar a belec'h e teu an anv Redon. N'eo ket liammet ouzh Roazhon (Civitas Redonum), a oa kêr-benn ar Redones, rak er-maez da diriad ar boblad-se e oa Redon^[2].

Ardamezioù

En glazur e lestr greet ha gwisket en argant war ur mor ivez en argant, e gab en argant karget gant pemp erminig en sabel. Sturienn : Kear vihan brud vraz[3],[4].

Istor

Orin

• A-drugarez d'ar Gwilen e oa bet kreñv ar c'henwerzh en Arvor er Grennamzer. Chom a ra c'hoazh tiez kozh armatourien war ar porzh.

XIV^vet kantved

• Er bloaz 1364 e voe diazezet chapeleniezh La Perche gant Raoulet d'Apremont, bet floc'h e-kerzh Emgann a Tregont, hag e gwreg Julienne Soual.

XV^vet kantved

• E 1449 e voe lakaet Redon da benn un eskopti, Eskopti Redon, bet savet e miz Even ha diskaret e miz Kerzu^[5].

Dispac'h Gall

• Gant lezenn ar 26 a viz C'hwevrer 1790 e voe lakaet Redon da benn distrig Redon^[6].

XIX^vet kantved

• 1862 : tizhet eo Redon gant an hent-houarn.

XX^vet kantved

Brezel-bed kentañ

• Mervel a reas 209 gwaz a gollas o buhez abalamour d'ar brezel hervez monumant ar re varv, da lâret eo 3,12% ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911^[7].

Eil Brezel-bed

• D'an 21 a viz Even 1940 e tegouezhas al lu alaman e Redon^[8].
• Dieubet e voe Redon d'ar 5 a viz Eost 1944 gant "Combat Command B" ar 6th Armored Division eus lu SUA^[9].
• Mervel a reas 52 zen eus ar gumun abalamour d'ar brezel^[7].

Brezel Korea

• Lazhet e voe ur soudard e Munchi d'ar 5 a viz Meurzh 1951. Douaret e voe e Redon^[10].

Broioù all

• TOE : daou vilour a varvas.

Darvoudoù-sport a bep seurt

• 4 a viz Gouere 2011 : 3vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Olonne-sur-Mer (Vañde) ha Redon ; trec'h eo Tyler Farrar (Stadoù Unanet).

Brezhoneg

• 15,1 % eus anvioù-lecʼh ar gumun a zo brezhonek^[11].

Ur roll pouezus zo bet c'hoariet gant kêr Redon en istor ar brezhoneg. Ac'haleno e teu ar pep brasañ eus ar pezh a anavezer eus an henvrezhoneg a-drugarez da diellevr Redon. Unan eus an nebeud kêrioù eus Breizh-Uhel ganti ur ger-stur brezhonek eo Redon.

Ya d'ar brezhoneg

D'an 10 a viz Here 2008 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun.

Lise Sant Salver Redon

Kelenn d'ar vugale

Kerkent ha votet al lezenn Deixonne e 1951 e voe digoret kentelioù brezhonek e lise prevez ar Salver e Redon. E-kerzh ar bloavezhioù 70 e veze kelennet istor ha sevenadurezh Breizh bep sizhun d'an holl liseidi e lise ar Salver. Er bloavezhioù 1978 ha 1979 e oa kentelioù brezhoneg gant Herve Frangeul eno ha, goude-se, gant Brigitte Corne. Herve Frangeul a ginnige ivez kentelioù istor ha yezh e lise publik Beaumont e dibenn ar bloavezhioù 1970. Goude-se e voe Fulup Lanoë a gelennas ar yezh eno e-kreiz ar bloavezhioù 80 kent na voe tro ar c'helenner Jean-Jacques Boisdron e lise Beaumont hag e skolaj publik Bellevue.

E Redon eo bet o kelenn ivez Pierrick an Danteg, Louis Lijour, Jakez-Erwan Mouton ha Yann Duchet.

E 1988 e oa bet goulennet gant kerent 62 bugel eus Redon ma vefe savet ur skol zivyezhek e kêr met ne voe nemet e 1997 ma voe aotreet digeriñ an hentad divyezhek kentañ. Berzh a reas hepdale.

E distro-skol 2024 e oa enskrivet 121 skoliad er c'hlasoù divyezhek (12,6 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)^[12]

Un hentenn divyezhek a zo e Skolaj ar C'hleuz Sant Jozeb eus al live c'hwec'hvet betek al live trede. Desket e vez brezhoneg hag istor-douaroniezh dre ar brezhoneg. 24 bugel a oa en hentenniad er bloavezh 2017.

Niver a vugale skoliet e klasoù divyezhek Redon
Er skolioù Bloavezh Skolioù publik Ar Gorriganed & Ar Chafotoù Skol gristen an Itron Varia sammad 1997 23 0 23 1998 40 0 40 1999 52 0 52 2000 70 0 70 2001 74 49 123 2002 84 56 140 2003 90 66 156 2004 81 70 151 2005 74 77 150 2006 72 86 158 2007 76 97 173 2008 80 99 179 2009 67 110 177	Er skolajoù Bloavezh Skolaj publik Beaumont Skolaj prevez Ar C'hleuz Sant Jozeb Sammad 2003 10 0 2004 0 2005 7 2006 9 2007 24 15 39 2008 24 18 42 2016 dianav 20 dianav 2017 dianav 24 dianav 2018 dianav 25 dianav 2019 dianav dianav 2020 dianav dianav 2021 dianav dianav 2022 dianav dianav 2023 dianav 23 dianav 2024 dianav 21 dianav 2025 dianav 18 dianav 2026 dianav 16 dianav

Kelenn d'an dud deuet

E 1979 e oa kentelioù brezhoneg e kreizenn sokial Redon gant ar gevredigezh Koun Nominoe hag e 1983 e voe krouet kleub ar vrezhonegerien evit bodañ ar yezherien a felle dezho eskemm e brezhoneg pe deskiñ lenn ha skrivañ. E 1987 e voe krouet ar gevredigezh Gwezenn gant Emile Granville evit kelenn ar yezh. Abaoe ez eus bet kentelioù dizehan e kêr bep bloaz.

Prizioù dazont ar brezhoneg

• E 2009 e oa bet roet da di-kêr Redon eil Priz dazont ar brezhoneg, rummad "Strollegezhioù" gant Ofis ar Brezhoneg^[13].

Monumantoù ha traoù heverk

Savadurioù relijiel katolik

• 
• 
• 
• 
• 

• Iliz Abati ar Salver.

• 
• 

• Kloastr Abati ar Salver.

Brezelioù

Bez ar C'hommonwealth e bered ar gumun

Bro	Niver a soudarded	Anv
Rouantelezh-Unanet	1	William Henry Kriehn[14]
Hollad	1

Soudard en Tirlu e oa. Marvet eo d'ar 5 a viz Here 1939 e-pad an Eil brezel-bed. ^[15].

Monumant ar re varv

• 
• 

• Monumant ar re varv^[16]. Dioueliet e voe d'ar 1 a viz Du 1921^[17].

Poblañs

Emdroadur ar boblañs abaoe 1793

• Mammenn : (fr)EBSSA.

Melestradurezh

Roll ar vaered
Mare		Anv	Strollad	Karg
2014	→ bremañ	Pascal Duchêne	Dehoù diseurt	Kelenner
2007	2014	Vincent Bourguet	UDI	Kelenner
2001	2007	Jean-Michel Bollée	Dehoù diseurt	Kuzulier departamant (1995-2007)
1995	2001	Alain Madelin	UDF	Kannad (1978-2007) Kuzulier departamant (1994-1995)
N'eo ket anavezet c'hoazh an holl fedoù.

Buhez sevenadurel

• Gouel ar c'histin (foar an Teillouse) e fin miz Here pep bloaz. E-pad foar an "Teillouse" e vez debret kistin krazet, ur meuz dibar eus Redon. Met klañv eo ar gwez kistin e Bro Redon. Digreskiñ a ra ar produiñ kistin abaoe 30 vloaz.
• Gouel an Dolgenn aour : gouel tonioù hengounel, kontadennoù ha sonerezh a Vreizh-Uhel. E-pad ar gouel e vez kanet e galleg, gallaoueg ha brezhoneg ivez (kan ha diskan).
• Bugale skol an Itron-Varia ha skolajidi ar C'hleuz o deus savet ur bladenn get Erwan Burban e 2006. Titl ar bladenn a zo "A benn dilun".
• E Redon ez eus ur skol sonerezh klasel hag ur skol sonerezh hengounel (gant 500 skoliad e pep hini anezho).

Tud

Tud istor Breizh

Nevenoe

Plakenn straed Nevenoe e Redon

Nevenoe a oa rieg Breizh e 819. Gounezet en deus e 845 un emgann e Baen a-enep d'ar Franked. An Istorour Arthur De La Borderie en doa graet anezhañ : " Tad ar Vro ". E koun Nevenoe e oa bet savet un delwenn war plasenn an iliz e Baen.

Sant Konwoion

Savet e oa bet Redon en 832 gant Konwoion. Ar manac'h Konwoion en doa savet ivez un abati hag un iliz etre 842 ha 853. Un delwenn zo bet staliet e-tal skolaj Bellevue, war dosenn Beaumont.

Tud bet ganet eno

• 1871 : Arthur Bernède, romantour gallek bet krouet meur a dudenn gantañ (Belphégor, Judex ha Mandrin en o zouez).
• 1956 : Philippe Chevallier, fentigeller.

Tud bet marvet eno

• 2015 : Albert Poulain, konter, kaner, dastumer.

Tud liammet gant ar gumun

• Jacques Pâris de Bollardière, skoliad e Skolaj ar Salver adalek 1917 betek 1924.
• Hervé Bazin, skoliad er Salver.
• Émile Granville, bet prezidant Komite Gwernioù ha Stêrioù Bro-Redon ha Gwilen, bet prezidant Breizh Adunvan, mouezh-aotreet Strollad Breizh, eilmaer Redon e karg an aferioù sokial hag an diorren padus.

Ardamezeg ar familhoù

	Le Bart Mathieu († 1380), bet kañseller Breizh hag abad Redon. En glazur e leonparzh en argant.
	Guéguen Guillaume (†1506), kentañ kadoriad ouzh Kambr ar C'hontoù Breizh e 1485 ; abad Salver-Santel Redon ; eskob Noaned. En argant e wezenn-olivez c'heotet ; e grenn palefarzh en erminoù, karget gant div gadvouc'hal en gul lakaet en peul.

Liammoù etrebroadel

Gevelliñ

Bro	Kêr	Abaoe
Alamagn	Goch	1974
Bro-Saoz	Andover	1977

Kevelouri

bro	kêr	abaoe
Roumania	Curtișoara	1990

Liammoù diavaez

Commons

Muioc'h a restroù diwar-benn

Redon

a vo kavet e Wikimedia Commons.

Sellit ouzh ar ger Redon er
wikeriadur, ar geriadur frank.

• (fr) Lec'hienn web ar gumun

Levrlennadur

• (fr) Contribution à l'enseignement de la langue bretonne dans le Pays de Redon; Unvaniezh ar Gelennerien Brezhoneg; bloavezhioù 1980, hep deiziad.
• (fr) Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014