Cowdenov sindrom
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Cowdenov sindrom (također poznat kao Cowdenova bolest i sindrom višestrukih hamartoma) je autosomno dominantno nasljedno stanje koje karakteriziraju benigne izrasline zvani hamartomi, kao i povećan životni rizik od raka dojke, štitnjače, materice i drugih karcinoma.[1] Često se nedovoljno dijagnosticira zbog varijabilnosti u prezentaciji bolesti, ali 99% pacijenata prijavljuje mukokutane simptome u dobi od 20–29 godina.[2] Unatoč tome što ga neki smatraju prvenstveno kožnim stanjem, Cowdenov sindrom je multisistemski poremećaj koji također uključuje neurorazvojne poremećaje kao što je makrocefalija.[3]
Incidencija Cowdenove bolesti je oko 1/200.000, što je čini prilično rijetkom.[4] Nadalje, u liječenju ovog poremećaja neophodan je rani i kontinuirani skrining, kako bi se spriječile maligni bolesti.[4] Povezan je s mutacijama u genu PTEN na hromosomskoj poziciji 10q23.3, za gen supresije tumora inače poznatog kao homologa fosfataze i tenzina, koji dovodi do disregulacije mTOR-puta što dovodi do grešaka u ćelijskoj proliferaciji, ćelijskom ciklusu i apoptozama.[5] Najčešći maligni tumori povezani sa sindromom su adenokarcinom dojke (20%), a zatim adenokarcinom štitnjače (7%), karcinom skvamoznih ćelija kože (4%), a ostatak iz debelog creva, materice ili ostalih organa(1%).[6]
Remove ads
Znaci i simptomi
Kako je Cowdenova bolest multisistemski poremećaj, fizičke manifestacije se raščlanjuju po organskom sistemu:
Adolescentni pacijenti sa Cowdenovim sindromom razvijaju karakteristične lezije zvane trihilemomi, koje se obično razvijaju na licu, i verukozne papule oko usta i na ušima.[7] Uobičejeni su usni papilomai.[7] Nadalje, prisutne su i sjajne dlanske keratoze sa središnjim udubljenjem.[7] Pri rođenju ili u djetinjstvu, klasične karakteristike Cowdenove bolesti uključuju pigmentirane genitalne lezije, lipome, epidermne nevuse i cafe-au-lait fleke.[7] Mogu se javiti i kožni karcinomi pločastih ćelija.[6]
Dvije trećine pacijenata pati od poremećaja štitnjače, a oni tipski uključuju benigne folikulske adenome ili višečvornu gušavost.[8] Osim toga, pacijenti su podložniji razvoju raka štitnjače od opće populacije.[9] Procjenjuje se da manje od 10% osoba s Cowdenovim sindromom može razviti folikulski karcinom štitnjače.[8] Prijavljeni su i slučajevi papilskog karcinoma štitnjače.[3]
Žene imaju povećan rizik od razvoja karcinoma endometrija, koji je najveći za osobe mlađe od 50 godina.[3] Još nije jasno da li se lejomiom maternice ( fibroidi) ili kongenitalne genitourinarne abnormalnosti češće javljaju kod pacijenata s Cowdenovim sindromom u odnosu na opću populaciju.[3] Pojava višestrukih lipoma testisa, odnosno lipomatoze testisa, karakterističan je nalaz kod muških pacijenata sa Cowdenovim sindromom.[3]
Polipi su izuzetno česti jer se nalaze u oko 95% pacijenata sa Cowdenovim sindromom koji su podvrgnuti kolonoskopiji.[3] Brojni su u rasponu od nekoliko do stotina, obično hamartomatozni podtip, a distribuirani po debelom crijevu, kao i drugim područjima unutar gastrointestinalnog trakta.[3][10] Ostali tipovi polipa koje se rjeđe mogu sresti uključuju ganglioneuromatozne, adenomatozne i limfoidne polipe.[10] Difuzna glikogena akantoza jednjaka je još jedna gastrointestinalna manifestacija povezana s Cowdenovim sindromom.[3]
Žene su pod povećanim rizikom od razvoja karcinoma dojke, koji je najčešća malignost uočena kod pogođenih pacijenata.[3] Iako su prijavljeni neki slučajevi, nema dovoljno dokaza koji bi ukazivali na povezanost između Cowdenovog sindroma i razvoja muškog karcinoma dojke.[3] Do 75% pokazuje benigna stanja dojke kao što su intraduktusni papilom, fibroadenom i fibrocistne promjene.[3] Međutim, još nema dovoljno dokaza da se utvrdi da li se benigna bolest dojke češće javlja kod pacijenata sa Cowdenovim sindromom u odnosu na osobe bez nasljednog sindroma raka.[3]
Makrocefalija se opaža kod 84% pacijenata sa Cowdenovim sindromom.[11] Obično se javlja zbog abnormalno uvećanog mozga ili megaencepalije.[12] Pacijenti također mogu pokazivati dolihocefaliju.[12] Prijavljeni su i različiti stupnjevi poremećaja iz autističnog spektra i intelektualne nesposobnosti.Lhermitte-Duclosova bolest je benigni tumor malog mozga koji se kod pacijenata sa Cowdenovim sindromom obično ne manifestira do odrasle dobi.[13]
Remove ads
Genetika
Cowdenov sindrom se nasljeđuje autosomno dominantno.[14] Mutacije zametne linije u genu PTEN (fosfatazni i tenzinski homolog), gen supresor tumora, nalaze se u do 80% ovih pacijenata.[10] Nekoliko drugih nasljednih sindroma raka, kao što je Bannayan-Riley-Ruvalcabaov sindrom, takođe su povezani sa mutacijama u genu PTEN.[15] PTEN negativno regulira citoplazmatski put receptora tirozin-kinaze, koji je odgovoran za rast i opstanak ćelija, a također funkcioniše i za popravljanje grešaka u replikaciji DNK.[10][14] Dakle, u nedostatku ovog proteina, kancerogene ćelije imaju veću vjerovatnoću da se razviju, prežive i proliferiraju.[10]
Nedavno je otkriveno da su heterozigotne mutacije zametne linije u SEC23B, komponenti vezikula II protemskog kompleksa omotača izlučenih iz endoplazmatskog retikuluma, povezane s Cowdenovim sindromom..[16] Nedavno je predložena moguća interakcija između PTEN i SEC23B, s obzirom na nove dokaze da svaki ima ulogu u biogenezi ribosoma, ali to nije konačno utvrđeno.[17]
Remove ads
Dijagnoza
Revidirani klinički kriteriji za dijagnozu Cowdenovog sindroma za pojedinačne slučajeve zavise od jednog od sljedećih: 1.) ispunjena su tri glavna kriterija ili više koji moraju uključivati makrocefaliju, Lhermitte-Duclosov sindrom ili GI hamartome 2.) dva glavna i tri manja kriterija.[3] Glavni i sporedni kriteriji su navedeni u nastavku:
| Glavni kriteriji |
| Rak dojke |
| Epitelni rak ensometrija |
| Folikulski rak štitnjače |
| Gastrointestinalni hamartomi (uključujući ganglioneurome, ali isključujući hiperplazijske polipe; ≥3) |
| Lhermitte-Duclosova bolest odraslih |
| Makrocefalija (≥97 percentil: 58 cm za žene, 60 cm za muškarce) |
| Makulska pigmentacija glavića penisa |
| Višestrukesluzokožne lezije (bilo što od sljedećeg): |
| Višestruki trihilemomi (≥3, barem jednom dokazana biopsija) |
| Akralne keratoze (≥3 palmoplantarne keratotozne jame i/ili akralne hiperkeratotozne papule) |
| Sluzokožni neuromi (≥3) |
| Oralni papilomi (posebno na jeziku i gingivi), višestruki (≥3) ILI dokazani biopsijom ILI dijagnosticirani kod dermatologa |
| Mali kriteriji |
| Poremećaj iz autističkog spektra |
| Kolorektumski karcinom |
| Glikogena akantoza jednjaka (≥3) |
| Lipomi (≥ 3) |
| Mentalna nesposobnost (IQ ≤ 75) |
| Rak bubrega |
| Testisna lipomatoza |
| Rak štitnjače (papilski ili folikulska varijanta papilskog) |
| Strukturne lezije štitnjače (npr. adenom, višečvorna gušavost) |
| Vaskularne anomalije (uključujući višestruke intrakranijalne razvojne venske anomalije) |
Skrining
Upravljanje Cowdenovim sindromom je usmjereno na rano otkrivanje i prevenciju tipova raka za koje se zna da se javljaju kao dio ovog sindroma.[1] Specifične smjernice za skrining za pacijente s Cowdenovim sindromom objavila je Nacionalna sveobuhvatna mreža za rak (NCCN).[11] Nadzor se fokusira na rano otkrivanje raka dojke, endometrija, štitnjače, debelog crijeva, bubrega i kože.[11] Pogledati ispod za kompletnu listu preporuka NCCN-a:
Remove ads
Liječenje
Maligosti koje se javljaju kod Cowdenovog sindroma obično se liječe na isti način kao oni koji se sporadično javljaju kod pacijenata bez nasljednog sindroma raka.[12] Dva značajna izuzetka su rak dojke i štitnjače.[12] Kod pacijenata s Cowdenovim sindromom kod kojih se prvi put dijagnosticira rak dojke, a razmotriti liječenje mastektomijom zahvaćene dojke, kao i preventivnu mastektomiju nezahvaćene kontralateralne dojke.[18] U slučaju raka štitnjače ili folikulskog adenoma, preporučuje se totalna tireoidektomija čak i u slučajevima kada se čini da je zahvaćen samo jedan režanj štitne žlijezde.[12] To je zbog velike vjerovatnoće recidiva, kao i zbog poteškoća u razlikovanju benignog od malignog rasta samo hemitireoidektomijom.[12]
Benigne mukokutane lezije uočene kod Cowdenovog sindroma obično se ne liječe osim ako ne postanu simptomske ili deformiraju.[12] Ako se to dogodi, brojne mogućnosti liječenja, uključujući lokalne agense, kriohirurgiju, kiretažu, a mogu se koristiti i laserska ablacija i ekscizija,.[12]
Remove ads
Historija
Cowdenov sindrom je opisan 1963. godine, kada su Lloyd i Dennis opisali novu nasljednu bolest koja je predisponirala rak. Ime je dobio po porodici Cowden, u kojoj je otkriven. Oni su opisali različite kliničke karakteristike uključujući „adenoidnu facijus, hipoplaziju mandibule i maksile, visoko nepce, hipoplaziju mehkog nepca i uvule, mikrostomiju, papilomatozu usana i oralnog ždrijela, izbrazdani jezik [i] višestruke adenome štitne žlezde.”[19]
Genetička osnova Cowdenovog sindroma otkrivena je 1997. godine, kada su mutacije zametne linije u lokusu na 10q23 povezane s novim PTEN-supresorom tumora.[20]
Remove ads
Također pogledajte
- Lista kožnih neoplazmi povezanih sa sistemskim sindromima
Reference
Dopunska literatura
Vanjski linkovi
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads