Түрэг Улас

Түрэг (түрэгөөр Türkiye), албан ёһоор Бүгэдэ Найрамдаха Түрэг Улас болбол зүүн Европо болон баруун Азиин түби хоорондо оршодог улас юм. Баруунһаа нара зүб тойруулбал Греци, Болгари, Гүржи, Армени, Азербайджан, Иран, Ирак, Сири гэхэ 8 уластай хилэлдэг. Мүн урда, баруун, хойто талануудаараа Газарай дундада тэнгис, Эгейн тэнгис, Хара тэнгисээр хүбөөлэгдэнэ. Гантиг тэнгис, Босфорой, Дарданеллын хоолойнуудаар түбинүүдые заагладаг. Ниислэл — Анкара, хамагай томо хото — Истанбул. Ниитээрээ шахуу лалын шажан шүтэлгэтэй, албан ёһоной хэлэниинь түрэг, баһа Иран гарбалтай өөһэдын хэлээр дугаардаг курд, зазанар бии.

Бүгэдэ Найрамдаха Түрэг Улас Türkiye Cumhuriyeti
Түрын туг Түрын һүлдэ
Түрын дуулалай нэрэ: İstiklâl Marşı → «Тусгаар тогтонолой марш»
Түрэг Улас һуури байра
Ниислэл		Анкара
Албан хэлэн		Түрэг хэлэн
Арад түмэн		70–75% - Түрк үндэһэтэн 18% - Курд үндэстэн 7–12% - бусад арад түмэн
Түрэ засаг		Бүгэдэ найрамдаха улас
-	Юрэнхылэгшэ	Режеп Тайип Эрдоан (2014–)
Уласай хурал		түрк. Türkiye Büyük Millet Meclisi → «Түрк уласай ехэ хурал»
Түүхэ
-	1918-10-30	Османай улас дайнда ялагдаһан
-	1919—1923	Сүлөөлэхэ дайн дэгдэһэн
-	1923-10-29	БНТУ тунхаглагдаһан
Дэбиcхэр газар
-	Бүхэлидөө	783,562 км2
-	Уһанай процент (%)	1.3 %
Хүн зон
-	Тоосоо (2010)	73,722,988 (18)
ДНБ (ХАШТ)		2011 оной тоосоо
-	Бүгэдэ	$1.073 их наяд[1] (16)
-	Нэгэ хүндэ	$14,517[1] (64)
ДНБ (Нэрлэһэн)		2011 оной тоосоо
-	Бүгэдэ	$778.089 их наяд[1] ({{{ДНБ_нэрлэһэн_эрэмбэ}}})
-	Нэгэ хүндэ	$10,522[1] (62)
ОТББЭ (2010)		40.0[2] (58)
ХХИ (2013)		0.722 (сайн) (90)
Мүнгэн тэмдэгтэ		[[Түрэгэй лирэ]] (TRY)
Сагай бүһэ		Зүүн Европын зунай саг
Интернет домэйн		.tr
Телефоной код		+31 +599

Түүхэ

• Османай эзэнтэ гүрэн (1299-1922): Түрэгүүдэй байгуулһан эзэнтэ гүрэн, 600 жэл оршом оршожо байһан.
• Түрэгэй тусгаар тогтолой дайн: 1919-1923 онуудта Османай эзэнтэ гүрэнэй задарһанай һүүлдэ тусгаар тогтолой дайн боложо, Бүгэдэ Найрамдаха Түрэг Улас байгуулагдаһан.
• Мустафа Кемаль Ататюрк: Түрэгэй тусгаар тогтолой дайн дараа Бүгэдэ Найрамдаха Түрэг Уласые үндэһэлэгшэ.
• Бүгэдэ Найрамдаха Түрэг Улас: 1923 ондо тунхаглагдаһан, секулярна (шажангүй) улас болоһон.

Газар зүй

• Хоёр тибтэ оршодог: Европо (Зүүн Түрэг) ба Ази (Анатоли).
• Уулархаг газар, тэнгисэй эрьеын бүһэнүүдтэй.
• Уур амһаар: Газарай дундада тэнгисэй эрьеын бүһэдэ дулаан зун, хүйтэн үбэлтэй.

Улас түрэ

• Парламентын бүгэдэ найрамдаха улас.
• Юрэнхылэгшэ уласые ударидадаг.
• Парламент хуулинуудые баталдаг.

Эдэй засаг

• Хүгжэжэ байгаа эдэй засаг.
• Аялал туризм, хүдөө ажахый, үйлэдбэри гол салбарууд юм.
• Европын Холбоондо орохо хүсэлтэй.

Соёл

• Түрэг соёл олон янзын уласуудай нүлөөлэлгэтэй.
• Лалын шажан гол нүлөө үзүүлдэг.
• Түрэг хоол, хөгжэм, уран зураг дэлхэй даяар алдартай.

Хүн зон

• Хүн зоной олонхинь түрэгүүд.
• Курд, араб, черкес зэргэ үндэһэтэнүүд бии.
• Албан ёһоной хэлэн түрэг хэлэн.

Холбооһон

• Албан ёһоной сахим хуудаһан