Шикъарой

Шикъарой — шаройн тукхумера нохчийн тайпа^[1]. Даьхна Нохчийчоьнан къилба-малхбален декъехь. Шара-Орган аьрру ген Шаро-аьхкан тӀехь лаьттина Шикъарой тайпанан тӀулгийн эвланаш^[1]. Тайпанаy векалийн йаьккхина ДНК тесто гайтина Шикъарой J1 гаплотобанара хилар. Бекъало гарашна а, некъешна а, масала, Чапал-гар – Ваги некъе (J1)^[2]. М.А.Мамакаевс Шикъарой Нохчийчоьнан орамера тайпанаш юкъатуху^[3].

Къена тайпа
Шикъарой
Этноиерархи
Раса	кавказан
Тукхам	шарой
Йукъара хаамаш
Мотт	нохчийн меттан шаройн диалект
Дин	ислам (суннизм)
Къам	нохчий
Таханлера дӀасакхалхар
Росси: хууш дац  Нохчийчоь: хууш дац
Хьалхалера дӀасакхалхар
Къилбаседа Кавказ: • шира. мохк Шаройн-Мохк

Этимологи

Сулейманов Ахьмада дийцарехь Шикъара дешан жӀайхойн маттахь сирла месаш йолуш, хьаьрса маьӀна ду^[4].

Географи

Шикъара – эвлан саьлнаш Итон-Кхаьллан кӀоштахь ю; лаьтта Шара-Орган аьрру бердаца, цуьнан аьрру ген тогӀийца. Шикьара эвла лаьттина шина декъех: Байдие а, Пхьиедие а. Шикъаран доза ду: малхбузехь КӀесалца, малхбалехь Шаройн-Мохкца, къилбаседехьа ДженжIарие дукъан дехьа ЧӀаьнтица а, Зумсица а, къилбехьа Шара Орган харшца доза хилла Хуландан латтанашца^[1][4]. ДженжIарие дукъ тӀиера охьадогӀу Шикъаройн эрк^[5].

Тайпанца йоьзна топонимаш

Шикъар-гӀала – гӀала-гӀап, лаьтта Орстхарчу Турсиел-дукъан а, ХӀуттанчун а, юккъехь ХӀуттунчун къилба йисттехь. А.Сулеймановн хетарехь, хьалхара дакъа доьзна ду Шикъарой тайпанца^[6]. Чурт-ТогӀи – Соьлжа-ГӀалин кӀоштара эвла, лаьтта Соьлжа-ГӀалан rъилбаседа-малхбалехь, 15 км гергахь, Соьлжан аьрру берда тӀехь. Кхоьллина Шикъаройша ислам дин даржош лелачу тобанех бевдда^[7].

Тайпанан эвланаш

Тайпанан махкахь хилла кегийра эвланаш а, бӀаьвнийн гӀаланаш а: Дехачу-агане, Уоратл-дукъа, Икъарой (ша даьлла тайпа), Ами-гӀала, ПирсунтӀехе, ГӀур-тогӀи, Пха-хьалхие^[1][8].

Беха меттигаш

Беха меттигаш: БердакӀел, Гелдаган, Йоккха АтагӀа, Лакха Невре, Макан-ГӀала, Новр-ГӀала, Олхазар-КӀотар, Чурт-ТогӀи, ЧӀулга-Юрт.