Соьлжа (эрк)

Соьлжа (гӀалгӀ. Шолжа, оьрс. Сунжа^[3]) — Къилбаседа Кавказан малхбален декъера эрк, Теркан аьтту га.

Теркан бассейн

Сольжа эрк

Соьлжа
гӀалгӀ. Шолжа
Амал
Дохалла	278 км
Бассейн	12 200 км²
Хи дайар	82,9 м³/с (БоргӀане)
ДӀаэхар
Хьост[?]   <span title="Картин кехат [{{{3}}} 055]. Масштаб: 1:50 000. Арахецна терахь билгалде/меттиган хьалаш." style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">(Т)	Ушкорт[1].
• Эрк долу меттиг	Доккха Кавказан дукъ Къилбаседа ХӀирийчоьнан Пригородни кӀошт
• Локхалла	1200 м
• Координаташ	42°55′37″ къ. ш. 44°52′54″ м. д.HGЯO
Хикхоче    <span title="Картин кехат [{{{3}}} 026]. Масштаб: 1:50 000. Арахецна терахь билгалде/меттиган хьалаш." style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">(Т)	Терк
• Эрк чекхдолу меттиг	э. БоргӀане (Гуьмсан кӀошт)
• Локхалла	28 м
• Координаташ	43°26′27″ къ. ш. 46°08′05″ м. д.HGЯO
Хин охьане	1,2 м/км
Эрк долу меттиг
Хин система	Терк → Каспий-хӀорд
Пачхьалкх	Росси
Регионаш	Къилбаседа ХӀирийчоь, ГӀалгӀайчоь, Нохчийн Республика
Код  ПХР чохь	07020001112108200005420[2]
хьост хикхоче
Викиларми чохь медиафайлаш

ХӀокху терминан кхин а маьӀнаш ду, хьажа Соьлжа.

Дохалла — 278 км, бассейнан майда — 12 000^[4] км². Хьост — Доккха Кавказан дукъан къилбаседа басе 1200 м лакхахь. Хин даржаран йукъара барам 3800 г/м³: шарахь хино охьахьо 12,2 млн тонн латта а, гӀум а. Леладо аренашна хи дуьллуш.

Соьлжан некъ

Соьлжа долало ломан Ушкорт массиверчу шешкара, цигара Учхутан ломан рагӀ йоькъуш, шина Сугулта а, Соьлже а ломан чӀоже кхочу. Кхин дӀа ГӀалгӀайчухула къилбаседехьа доьду 37 км гена. Эккажакъоьнгий-Йурт уллехь Соьлжа арадолу масех генца, 12 км охьадоьду Эльдархан-ГӀала кхаччалц. Кхузахь хи малхбалехьа доьрзий Заки-Эвла кхаччалц охьадоьду, ткъа цигара 85 км охьадахчи Терках кхета^[5].

Хин раж

Соьлжан чохь хи даиман а шорта хуьлу. ЧӀогӀа а, дукха а догӀнаш даьхкичи хи дестий 4 м кхаччалц хьаладала таро ю. Хи деста апрель-май беттанашкахь, Ӏаьнан лайнаш дешачу хенахь а, алсама догӀнаш догӀучу хенахь а. XIX-XX бӀешерашкахь хи гӀорадора, дерриг аьлча санна, цхьаццанхьара хи чехка долу меттигаш йоцурш. Масалаш ду, оьрсийн эскарш шан тӀехула артиллерица а, безачу мохьца а Соьлжех довлуш^[6], амма тӀаьхьарчу хенахь хи гӀорош дац, Кавказехь климат кӀадъялар бахьнехь.

Бахамехь пайда иэцар

XIX бӀешарахь нохчаша Соьлжин бердаш йисттера хьун хьокхий, бӀаьста хи дистича охьайохьуьйтура ГӀизлара йохка^[7]. Соьлжан хи леладо аренашна хи дуьллуш, чӀара лоцуш.

Геннаш

Аьрру геннаш: Хьач-хи. Аьтту геннаш: Ӏасс, Валарг-хи, Гиха, Марта, ГӀой, Орга, Бас, Гумс.

Соьлжан тӀиера нах беха меттигаш

Соьлжан тӀехь ю:

• гӀаланаш – МагӀас, Несара, Эльдархан-ГӀала, Соьлжа-ГӀала, Гуьмсе.
• ярташ – Нижни Комгарон, Сунжа, Эккажакъоьнгий-Йурт, БурскӀелхе, Пхьилинкъоьнгийн-Йурт, Обарг-Йурт, Сипсо-ГӀала, Эна-Хишка, Шовдана-Йурт, СемаӀашка, Закан-Йурт, Хаьмбин-Ирзе, ГӀуларе, Ӏалхан-ГӀала, Ӏалхан-Йурт, Чурт-тогӀи, Баса-ГӀала, БоргӀане.

Филателехь

«Соьлжа-ГӀала. Соьлжа эркан бердйист». ССРС конверт. 1965 шо.

«Соьлжа-ГӀала. Соьлжа эркан бердйист». ССРС конверт. 1972 шо.

• 1965 шарахь арахийцира исбаьхьаллин марка латийна конверт «Соьлжа-ГӀала. Соьлжа эркан бердйист»^[8].
• 1972 шарахь арахийцира исбаьхьаллин марка латийна конверт изза цӀе йолуш^[9].