Çĕпрел районĕ

Çĕпрел районĕ (тут. Чүпрәле районы, выр. Дрожжановский район) — Тутарстанăн районĕ. 1966 çулта йĕркеленĕ. Район администрациĕ Хусантан 200 çухрăмра ларакан Кивĕ Çĕпрел салинче вырнаçнă. Район лаптăкĕ 1029,5 км².

Çĕпрел районĕ тут. Чүпрәле районы выр. Дрожжановский район
Герб Ялав
Патшалăх	РФ
Статус	муниципаллă район
Кĕрет	Тутарстан
Администраци центрĕ	Кивĕ Çĕпрел чиркӳ ялĕ
Йĕркеленĕ вăхăт	1930 çурла, 30
Район пуçлăхĕ/Район депутачĕсен Пухавĕн председателĕ	Алиуллов Шаукет Ахметсафинович (в. п.)
Официаллă чĕлхе	тутар, чăваш, вырăс
Пурăнан халăх (2016)	23148 (0,6 %)
Наци йышĕ	тутарсем, чăвашсем, вырăссем
Конфесси йышĕ	мăсăльман-суннитсем, православи христианĕсем
Лаптăк	1029,5 çм²
Вăхăт тăрăхĕ	MSK (UTC+3)
http://chuprale.com Сайчĕ
{{#coordinates:}}: нельзя иметь более одной первичной метки на странице

Района 1930 çулта йĕркеленĕ.

Район пуçлăхĕ — ?.

Тавралăхĕ

Çĕпрел районĕ республикăн кăнтăр-анăçĕнче вырнаçнă, Чăваш Республикипе, Чĕмпĕр облаçĕпе чикĕ тытать.

Кун-çулĕ

Археологи ĕçĕсене ирттернĕ хыççăн Çĕпрел районĕнче авалхи пăлхарсем пурăннине палăртнă. Чăнлă юханшывĕ хĕрринче аваллăхри пурăну вырăнĕсене тупнă. XVII ĕмĕр варринче —XVIII ĕмĕрĕн пĕрремĕш чĕрĕкĕнче кунта хĕсметри тутарсем килсе вырнаçнă, юнашар ялсенче чăваш, ирçĕ пурăннă. Çак хĕсмет тутарĕсене кунти çĕрсене патшалăх чиккисенче хӳтлĕх тума Раççей ертӳçисем куçарнă. Ун чух çак çĕрсене "тискер уй" тенĕ, чăтлăх вăрман, аслă кӳлĕ, çăткăн шурлăх чылай пулнă, çутçанталăкра тискер кайăк тĕл пулнă, çав шутра мăнтай мамонтсем те.

Халăх йышĕ, район тытăмлăхĕ

Халăх йышĕ
2002[1]	2003[2]	2004[3]	2005[4]	2006[5]	2007[6]	2008[7]
27 800	↘26 000	↗27 500	↘27 105	↘26 949	↘26 747	↘26 561
2009[8]	2010[9]	2011[10]	2012[11]	2013[12]	2014[13]	2015[14]
→26 561	↘25 753	↘25 667	↘25 179	↘24 686	↘24 172	↘23 694
2016[15]	2017[16]	2018[17]	2019[18]
↘23 148	↘22 813	↘22 280	↘21 836

Наци йышĕ;

Районта хутăш халах пурнать: тутарсем — 16231 çын (58 %), чăвашсем - 11651 çын (41 %), вырăссем - 177 çын (0,6 %), ыттисем — 44 çын^[19].

Район шутне 52 пурăнан вырăн, 19 ял тăрăхĕ кĕрет.

Хуçалăхĕ

Промăçлăхĕ

• Çĕпрелти çу-сыр завочĕ,
• УАО "Бурундук элеваторĕ" (Бурундуки поселокĕ), унăн шутĕнче: комбикорм завочĕ, арман, элеватор, ялхуçалăх предприятийĕ.

Ял хуçалăхĕ

Çĕпрел районĕнче çурхипе кĕрхи тулă, кĕрхи ыраш, урпа, сĕлĕ, вир, пăрçа, хура тулă, сахăр кăшманĕ, çĕрулми ӳстереçççĕ. Шултра выльăх, сысна тата сурăх çитĕнтереççĕ.

Çутĕç

Районта 24 пĕрлĕ вăтам пĕлӳ паракан тата 8 тулли мар шкул вырнаçнă, вĕсенче 753 вĕрентӳçĕ ĕçлет 4610 çын вĕренет. 90-мĕш №-лĕ професси училищи Çĕпрел районĕн ăсталăх тĕпĕ шутланть. Районта ача-пăча тата çамрăк спорт шкулĕ, ĕçлет — вĕсенче 600 ытла çын тĕрлĕ спорт тĕсĕпе (хоккей, футбол, йĕлтĕр, кĕрешӳ, бокс, волейбол, баскетбол) ăсталăхне ӳстереççĕ.

Культура

Районта 49 Этеплĕх çурчĕ, çав шутра районăн Этеплĕх çурчĕ тата виçĕ автоклуб, 24 ял этеплĕх çурчĕ, 21 ял клубĕ, 32 вулавăш, икĕ музей тата мусăк шкулĕ вырнаçнă.

Ял

Ишлĕ  • Кив Йĕлмел  • Кивĕ Шемĕршел  • Кивĕ Упи  • Матак  • Пасарлă Упи  • Паснапуç  • Саплăк  • Çĕнĕ Йĕлмел  • Çĕнĕ Упи  • Тăванъел  • Турхан Упи  • Хула Çырми  • Хурăнвар  • Чăваш Çĕпрел  • Чăваш Шемĕршел

Паллă çынсем

Совет Союзĕн Паттăрĕсем

• Юхвитов Петр Сергеевич
• Зариф Алимов
• Уганин Семен Артемьевич
• Нуррула Фазлаев
• Исмагил Хакимов
• Зиатдин Арсланов
• Газинур Хайруллин

2 хутчен Социализм Ĕçĕн Паттăрĕсем

• Петр Дементьев, СССР Авиаци промăçлăхĕн министрĕ.

Социализм Ĕçĕн Паттăрĕсем

• Дергунов Лазарь Васильевич
• Абдреев Ахметгарей Шакирзянович
• Усман Алиев
• Абдулла Сабирзянов
• Александр Мокшин
• Сергей Немасев
• Равиль Низамутдинов