Географири аслӑ тӗпчевсем

Географири аслӑ тӗпчевсем — XV ӗмӗрте пуҫланса XVII ӗмӗр таран тӑсӑлнӑ этемлӗх историнчи тапхӑр. Европӑри халӑх вӑл вӑхӑтра ҫӗнӗ ҫӗрсем уҫнӑ. Ҫавӑн пекех ҫӗнӗ суту-илӳ партнерсене тупас тата Европӑра пит аван сутӑнакан таварсем туянас тӗлӗшпе Африкӑна, Америкӑна, Азине тата Океанийӑна ҫӗнӗ тинӗс маршручӗсем уҫнӑ. Ку тапхӑр шутне историксем ытларах чухне португалсемпе испан ҫулҫӳревҫисем Индине ҫитме кӗске ҫул шыранӑ вӑхӑта кӗртеҫҫӗ. Ҫапла май вӗсем ылтӑн, кӗмӗл тата тӗрлӗ техӗмлӗх патне ҫул уҫасшӑн пулнӑ.

Планисфера Кантино (1502), португалсен авалхи навигаци карттисенчен пӗри, ҫак упранса юлнӑ картта ҫинче Васко да Гама, Христофор Колумб тата ытти тӗпчевҫӗсен ӗҫне курма пулать. Кунтах тӗнчене икке пайланӑ меридиана асӑрхама пулать: Тордесильяс килӗшӗвӗпе тӗнчене португал тата испан пайӗсем ҫине пайланӑ пулнӑ.

Ҫак аслӑ тӗпчевсене уҫса паракан тӗп сӑлтавсенчен пӗри техника тӗлӗшӗнчен вӑйлӑ аталану пулса иртни, ӑна пула Европа халӑхӗ тинӗспе инҫерех ишме пултарни, пулнӑ.

Литература

Пĕрремĕш çăлкуçсем

• Castillo, Bernal Díaz del, John Michael Cohen The conquest of New Spain. — Penguin Classics, 1632—1963 reissue. — ISBN 0140441239
• Галвано, Антонио The Discoveries of the World from Their First Original Unto the Year of Our Lord 1555, issued by the Hakluyt Society. — Kessinger Publishing, 1563–2004 reissue. — ISBN 0766190226
• Linschoten, Jan Huyghen van Voyage to Goa and Back, 1583–1592, with His Account of the East Indies: From Linschoten's Discourse of Voyages, in 1598. — New Delhi, AES, 1598–2004 reissue. — ISBN 8120619285
• Pires, Tomé, Armando Cortesão, Francisco Rodrigues The Suma oriental of Tome Pires: an account of the East, from the Red Sea to China, written in Malacca and India in 1512-1515; and, The book of Francisco Rodrigues: Pilot-Major of the armada that discovered Banda and the Moluccas. — Asian Educational Services, 1512—1990 reissue. — ISBN 8120605357
• Mancall, Peter C. Travel narratives from the age of discovery: an anthology. — Oxford University Press, 2006. — ISBN 0195155971
• Real Cédula aprobando la capitulación concedida por Carlos V a Francisco Pizarro para la conquista y población del Perú. Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes. çăлкуçран архивланă 24 Ҫурла уйӑхӗн 2011. Тĕрĕсленĕ 17 Ҫӗртме уйӑхӗн 2010.(исп.)
• Бернардино де Саагун, Куприенко С.А. Общая история о делах Новой Испании. Книги X-XI: Познания астеков в медицине и ботанике / Ред. и пер. С. А. Куприенко.. — К.: Видавець Купрієнко С.А., 2013. — (Месоамерика. Источники. История. Человек). — ISBN 978-617-7085-07-1
• Анонимлă авторсем. Кодекс Мальябекки / Ред. и пер. В.Н. Талаха, С.А. Куприенко. — К.: Видавець Купрієнко С.А., 2013. — ISBN 978-617-7085-04-0

Тĕпчевсем

• Фиске Джон Открытие Америки с кратким очерком древней Америки и испанского завоевания = The Discovery of America: With Some Account of Ancient America and the Spanish Conquest / В 2-х тт. Пер. с англ. П. Николаева. — М.: Тип. Рихтера, 1892—1893. — 339, IX+372, IX с. Т. 1, Т. 2
• Abu-Lughod, Janet Before European Hegemony: the world system a.d. 1250–1350. — Oxford University Press, 1991. — ISBN 0195067746