Кризисла йăвăлăх (космологи)

Çут Тĕнчен кризисла йăвăлăхĕ ρ_с — Çут Тĕнчери йăмлăхăн (япалалăхăн тата энергин) йăвăлăхĕн уйрăм, ятарлă пĕлтерĕшĕ, ĕнтĕ шăпах унран, космологилле модельсенче, çав Çут Тĕнчен глобаллĕ геометрилле палăрăмĕсем килеççĕ.

Космологи

Çут Тĕнче пуçламăшĕсем Пысăк сирпĕнӳ Çулташла инçĕш Реликтла пайăркалав Космологири тăрăм танлăхĕ Тĕксĕм йăмлăх Пытарăнчăк масса Фридман Çут Тĕнчи Космологилле принцип Космологилле модель Галактикăсен эволюцийĕ Хаббл саккунĕ Инфляци Çут Тĕнчен шултра масштаблă тытăмĕ Синкерлĕ тачăлăх Лямбда-CDM‎ модель Çут Тĕнче сарăлăвĕ Нуклеосинтез Сăнанакан Çут Тĕнче Космологилле хĕрлĕ шăвăну Çут Тĕнче форми Тытăм хормăланни Пысăк сирпĕнӳ хронологийĕ Графикăлла хронологи Космологи хронологийĕ Çут Тĕнчен никĕссĕр шăпи Çут Тĕнче

Тăванлă темăсем

Астрофизика ОТО Элементарлă пĕрчĕсен физики Квантла гравитаци Эволюци Синергетика

пăх сӳтсе яв тӳрлет

Ку терминӑн урӑх пӗлтерӗшсем пур, Кризисла йăвăлăх (пĕлтерĕшсем) пӑхӑр.

Кризисла ${\displaystyle \rho _{c}}$ йăвăлăхăн пĕлтерĕшĕ Хаббл улшăнманскерĕпе çыхăннă:

${\displaystyle \rho _{c}={\frac {3H^{2}}{8\pi G}}~,}$

кунта

H — Хаббл улшăнманскерĕ,

G — гравитаци улшăнманскерĕ.

...............................................................................................................................................................

Çут Тĕнче синкерлĕ тачăлăхĕ — Çут Тĕнче материйĕ (хăвачĕ) йывăрăшĕн тачăлăхĕн пысăккăшĕ, вĕсенчен космологи моделĕсенчи Çут Тĕнчен глобал геометри пахалăхĕсем килеççĕ. ${\displaystyle \rho _{c}~}$ синкерлĕ тачăлăх пысăккăшĕ Хаббл константинчен килет: ${\displaystyle \rho _{c}={\frac {3H^{2}}{8\pi G}}~}$, унта ${\displaystyle H~}$ — Хаббл константи, ${\displaystyle G~}$ — гравитаци константи.

${\displaystyle H~}$ Хаббл константин пысăккăшĕ 70,1 (км/ç)/Мпк (е 2,272•10^-18 c^-1) тан пулсан,^[1] синкерлĕ тачăлăх ${\displaystyle \rho _{c}~}$ 9,23•10^-27 кг/м³ (е 9,23•10^-30 г/см³) танлашать.