Танзани

Танзани Пĕрлешнĕ Республики (суахили Jamhuri ya Muungano wa Tanzania [tanzaˈni.a], акăл. United Republic of Tanzania [ˌtænzəˈniːə] е [tænˈzeɪniə]) — Хĕвелтухăç Африкăри патшалăх. Çурçĕр енче Кеннипе тата Угандăпа чикĕ тытать, хĕвеланăç енчен Руандăпа Бурунди тата Конго Демократи Республики, кăнтăрта Замбипе Малави тата Мозамбик. Хĕвелтухăç чикки Инди океанĕпе иртет.

Jamhuri ya Muungano wa Tanzania United Republic of Tanzania Танзани Пĕрлешнĕ Республики
Танзани ялавĕ Танзани гербĕ
Патшалăх чĕлхисем	суахили, акăлчан чĕлхи
Тĕп хула	Додома (саккун тăвакан тĕп хула), Дар-эс-Салам (администраци центрĕ)
Чи пысăк хула	Дар-эс-Салам
Президент Премьер-министр	Джакая Киквете Мизенго Пинда
Лаптăкĕ  - Пĕтĕмпе	30 вырăнта  945 090 км2
Халăх йышĕ  - Пĕтĕмпе(2009)  - Йышлăхĕ	30 вырăнта 38 860 170[1] 41,1/км²
Валюта ячĕ	танзани шиллингĕ
Вăхăт тăрăхĕ	ГВ +03 пуçласа +03 таран
Патшалăх гимнĕ	Танзани патшалăхĕн гимнĕ
Тетел доменĕ	[[.tz]]
Тел. префиксĕ	255 (+007 Кенипе Угандăран

Географи

Тĕп статья: Танзани географийĕ

Африкăн чи пысăк кӳллисен пайĕсем: [[Виктори (кӳлĕ)|Виктория] çурçĕрте, тата Танганьика- хĕвеланăçĕнче тата Ньяса - кăнтăрта çĕршыв территорине кĕреççĕ. Африкăри чи çӳллĕ ту - Килиманджаро (5895 м) Танзани территоринче вырнаçнă.

Халăх

Тĕп статья: Танзани халăхĕ

Халăх йышĕ 41,9 млн яхăн (2010 çĕртме). Çулталăкра ӳсни - Фертиллĕх — пĕр хĕрарăм вăтамран 4,3 ача çуратать. Ачасем вилни —1000 çуралнă ача çине 68. Вăтамран арçынсем 51 çул, хĕрарăмсем 54 çул пурнăнаççĕ. ВИЧ вирусĕ пĕтĕм халăхăн 6,2 % юнĕнче сарăлнă (2007 çулхи хаклав).

Хулара 25 % (2008) пурăнать. Этно-расса тытăмĕ - материк пайĕнче 99 % африканецсем ( тĕпрен илсен банту), 1 % — азиатсем (тĕпрен илсем индиецсем), шуррисем, арапсем. Занзибарта — тĕпрен илсен арапсем, африканецсем тата вĕсен метисĕсем.

Официаллă чĕлхесем - суахили тата акăлчан чĕлхи. Занзибарта арап чĕлхи сарăлнă, материк пайĕнче банту ушкăнĕнчи 130 чĕлхе яхăн.

Халăхăн 69 % (77 % арçын, 62 % хĕрарăм — 2002 çулхи çырав тăрăх) хутла пĕлеççĕ.

Заромо халăхĕн çыннисем уяв тумĕпе, 1906 г

Административла пайлану

Танзани облаçĕсем

Тĕп статья: Танзанин административлă пайланăвĕ

Облаçсем	Облаçсем (акăлчан.)	Центр	Лаптăкĕ, кв.км	Халăх йышĕ (2002), пин çын.
Аруша	Arusha	Аруша	36 486	1 292,973
Дар-эс-Салам	Dar es Salaam	Дар-эс-Салам	1 393	2 497,940
Додома	Dodoma	Додома	41 311	1 698,996
Анăç Занзибар	Zanzibar Urban/West	Занзибар	230	391,002
Çурçĕр Занзибар	Zanzibar North	Мкокотони	470	136,953
Тĕп/Кăнтăр Занзибар	Zanzibar Central/South	Коани	854	94,504
Иринга	Iringa	Иринга	56 864	1 495,333
Кагера	Kagera	Букоба	28 388	2 033,888
Кигома	Kigoma	Кигома	37 037	1 679,109
Килиманджаро	Kilimanjaro	Моши	13 309	1 381,149
Линди	Lindi	Линди	66 046	791,306
Маньяра	Manyara	Бабати	45 820	1 040,461
Мара	Mara	Мусома	19 566	1 368,602
Мбея	Mbeya	Мбея	60 350	2 070,046
Мванза	Mwanza	Мванза	19 592	2 942,148
Морогоро	Morogoro	Морогоро	70 799	1 759,809
Мтвара	Mtwara	Мтвара	16 707	1 128,523
Çурçĕр Пемба	Pemba North	Вете	574	186,013
Кăнтăр Пемба	Pemba South	Мкоани	332	176,153
Пвани	Pwani	Кибаха	32 407	889,154
Рувума	Ruvuma	Сонгеа	63 498	1 117,166
Руква	Rukwa	Сумбаванга	68 635	1 141,743
Сингида	Singida	Сингида	49 341	1 090,758
Табора	Tabora	Табора	76 151	1 717,908
Танга	Tanga	Танга	26 808	1 642,015
Шиньянга	Shinyanga	Шиньянга	50 781	2 805,580

Вуламалли

• Громова Н. В. Язык суахили в современной Танзании // Межрасовые и межэтнические отношения в современной Танзании: Труды Российской комплексной экспедиции в Объединенной Республике Танзания (сезон 2005 г.) / Отв. ред. А. В.Коротаев, Е. Б. Деминцева. М.: Институт Африки РАН/УРСС, 2007. С. 84-93.