Cell gwaed gwyn

Cell waed di-liw amebaidd cnewyllol heb hemoglobin yw cell wen y gwaed (hefyd gwaetgell wen, corffilyn gwyn neu'n feddygol lewcosyt; lluosog: celloedd gwynion), sy'n rhan o'r system imiwnedd sy'n gyfrifol am amddiffyn y corff drwy ymladd micro-organebau drwg a chlefydau heintus. Cynhyrchir y gell wen ym mêr yr asgwrn. Mae'r gell yn tarddu o'r fôn-gell (stem cell) a elwir yn fôn-gell waedfagol (hematopoietig). Maent i'w cael ym mhob rhan o'r corff gan gynnwys y gwaed a'r system lymffatig.^[1]

Cell gwaed gwyn

Enghraifft o:	math o gell
Math	cell waed, cell hemal gwahaniaethol, immune cell
Rhan o	gwaed
Yn cynnwys	monocyt, lymffocyt, niwtroffil, basoffil, eosinophil
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Gwaed normal drwy feicroscop; yn ogystal â'r celloedd gwyn (siâp afreolaidd) (leukocytes) ceir celloedd coch a phlatennau siâp platiau.

Ceir pum math o gell wen^[2] a chânt eu dosbarthu a'u gwahaniaethu drwy faint a siâp y gell yn ogystal â'u gwaith.

Mae eu nifer yn dangos cyflwr y corff; gall ormod neu ddim digon ohonyn nhw fod yn arwydd o lewcemia neu ddiffyg haearn yn y corff. Gellir dweud, felly, fod y gell wen yn ddangosydd afiechyd. Mae'r gell iach rhwng 4 ac 11⁹/L. Yn yr Unol Daleithiau, caiff ei fynegi fel 4,000–11,000 cell wen / microlitr o waed.^[3] Dyma 1% o holl waed corff dynol oedolyn iach.^[4] Pan fo nifer y celloedd gwyn yn uwch na'r norm, ceir lewcosytosis a phan fo'r nifer yn is, ceir lewcopenia.

Geirdarddiad

Daw'r enw o liw'r gell, wedi i waed gael ei gylchdroi ar beiriant mewn labordy. Dônt at ei gilydd yn haen denau rhwng y celloedd cochion a'r plasma gwaed. Y gair gwyddonol yw leukocytes sydd hefyd yn tarddu o liw'r celloedd: y Groeg am 'wyn' yw leuko-' ac ystyr kytos yw llestr wag; trydydd rhan o'r gair yw -cyte sy'n cyfeirio at y gell ei hun. Ar adegau ceir gwawr werdd i'r lliw gwyn yn enwedig pan fo llawer o neutroffiliau yn y sampl oherwydd eu bod yn cynhyrchu cryn dipyn o'r ensym myeloperoxidase.

Mathau

Math	Golwg (micrograff)	Darlun	Bras % mewn oedolyn	Diamedr (μm)[5]	Prif dargedau[4]	Cnewyllyn[4]	Gronynnau[4]	Hyd oes[5]
Niwtroffil			62%	10–12	Bacteria Ffwngau	Aml-labedog	Mân, gyda gwawr binc	6 awr - ychydig ddyddiau
Eosinoffil			2.3%	10–12	Parasytig a llidiol	Dwylabedog	Pinc-oren	8–12 diwrnod
Basoffil			0.4%	12–15	Cynhyrchu histamin	Dwylabedog neu drillabedog	Mawr, glas	Oriau - dyddiau
Lymffosyt			30%	Bach: 7–8 Mawr: 12–15	Celloedd B a T: rhyddhau gwrthgyrff; ceir eraill.	Ecsentrig	Celloedd-NK a chytotocsig (CD8+) celloedd-T	Celloedd yr ymennydd: blynyddoedd. Gweddill: wythnosau.
Monosyt			5.3%	12–15[6]	Gallant symud o'r gwaed i feinweoedd amrywiol y corff ee i'r iau.	Arenffurf	Dim	Oriau - dyddiau