Ffrangeg

Mae'r Ffrangeg (français, IPA [fʁɑ̃sɛ]) yn iaith Romáwns sy'n cael ei siarad yn frodorol yn Ffrainc, Walonia a Rhanbarth Brwsel-Prifddinas yng Wlad Belg, y Swistir, Monaco, broydd Québec ac Acadia yng Nghanada, yn ogystal â chymunedau eraill, fel y Caribî. Yn wir, siaredir Ffrangeg mewn 53 o wledydd yn y byd.

Ffrangeg
La langue française
Ynganiad IPA	[fʁɑ̃sɛ]
Siaredir yn	Gweler isod
Cyfanswm siaradwyr	68 miliwn (2005)[1] hyd at 115 miliwn (2010)[2] Siaradwyr brodorol ac L2: 265–500 miliwn[3]
Teulu ieithyddol	Indo-Ewropeaidd Eidaleg Romáwns Ieithoedd Romáwns y Gorllewin Iberaidd Gallo-Romáwns Gallo-Rhaetian Oïl Ffrangeg
System ysgrifennu	Lladin (Gwyddor Ffrangeg)
Statws swyddogol
Iaith swyddogol yn	29 gwlad Nodyn:Country data Belg  Benin  Bwrcina Ffaso  Bwrwndi  Camerŵn  Canada  Gweriniaeth Canolbarth Affrica  Chad  Comoros  Arfordir Ifori  Gweriniaeth Ddemocrataidd y Congo  Jibwti  Gini Gyhydeddol  Ffrainc  Gabon  Gini  Haiti  Lwcsembwrg  Madagascar  Mali  Monaco  Niger  Gweriniaeth y Congo  Rwanda  Senegal  Seychelles  Y Swistir  Togo  Fanwatw Gweinyddol/ diwylliannol  Algeria  Lebanon  Moroco  Mawrisiws  Mauritania  Tiwnisia 14 endid adrannol Nodyn:Country data Aosta Valley Clipperton  French Southern and Antarctic Lands  French Polynesia  Guernsey  Jersey  Mayotte  New Caledonia Pondicherry Nodyn:Country data Saint-Barthélemy Nodyn:Country data Saint-Martin Nodyn:Country data Saint-Pierre and Miquelon  Wallis and Futuna Nifer o sefydliadau rhyngwladol
Rheoleiddir gan	Académie française (Acadami y Ffraneg)
Codau ieithoedd
ISO 639-1	fr
ISO 639-2	fre (B)	fra (T)
ISO 639-3	fra
Wylfa Ieithoedd	51-AAA-i
Ffrangeg yn y byd Allwedd: Glas tywyll: mamiaith; Glas: iaith gweinyddol; Glas golau: iaith diwylliant; Gwyrdd: lleiafrif Ffrangeg.

Ceir y rhan fwyaf o'r gwledydd lle siaredir Ffrangeg fel ail iaith yng Ngogledd a Gorllewin Affrica.

Mae llenyddiaeth Ffrangeg yn un o lenyddiaethau mwyaf y byd.

Ymadroddion cyffredin

• français : Ffrangeg
• gallois : Cymraeg
• anglais : Saesneg
• salut ! : helô! / hwyl! (Gallwch ddweud salut! wrth gyfarfod neu wrth ymadael.)
• ça va ? : sut mae?
• bonjour ! : bore/p'nawn da!
• bonsoir ! / bonne soirée! : noswaith dda!
• au revoir ! : da boch chi! / Hwyl fawr!
• bonne nuit ! : nos da!
• excusez-moi ! : esgusodwch fi! (er mwyn tynnu sylw)
• pardon ! : esgusodwch fi! (er mwyn mynd heibio)
• s'il vous plaît : os gwelwch chi'n dda
• merci / non merci : dim diolch (Gofalwch chi! Gall merci feddwl "diolch" neu "dim diolch". Peidiwch â dweud merci ! nes bod y peth yn ddiogel yn eich dwylo! Os ydy e ddim yn eich dwylo eto dywedwch je veux bien ! yn hytrach na merci ! neu gewch chi 'mohono fe.)
• merci bien : diolch
• merci beaucoup : diolch yn fawr
• de rien : da chi (pan fydd rhywun yn dweud merci beaucoup, atebwch gyda de rien.)
• (je suis) desolé(e) : mae'n flin gen i
• oui : ie / do / oes etc.
• si : ie / do / oes etc. pan fyddych chi'n anghytuno â rhywun.
• non : nage / naddo / nag oes etc.
• Bon appétit! : Mwynhewch eich bwyd!
• À votre santé! / À la vôtre! : Iechyd da!

Dywediadau

• bordel : lle didrefn (yn wreiddiol - tŷ wedi wneud o fyrddiau pren), Bordel! : Yfflon wen!
• Ce n'est pas grave. : Dydy e ddim yn ddifrifol.
• Je m'en fiche! : Dwi'n malio dim! (neu braidd yn gryfach -) Je m'en fous! : Dwi'n malio 'mor diawl!
• oh là là! : o diar!

Geiriau diddorol

• baragouiner : baldorddi (Maen nhw'n dweud mae dynwared y Llydáwyr yn baldorddi am y bara a'r gwin wrth fwyta ydy gwraidd y gair hwn.)
• chauffard : gyrrwr anystyriol/diofal