Geoffrey Howe

Gwleidydd Ceidwadol Prydeinig a aned yng Nghymru oedd Richard Edward Geoffrey Howe, Barwn Howe o Aberafan (20 Rhagfyr 1926 – 9 Hydref 2015).^[1]

Geoffrey Howe
Ganwyd	20 Rhagfyr 1926  Port Talbot
Bu farw	9 Hydref 2015  o trawiad ar y galon  Swydd Warwick
Man preswyl	Castell-nedd Port Talbot
Dinasyddiaeth	y Deyrnas Unedig
Alma mater	Neuadd y Drindod Coleg Caerwynt Abberley Hall School
Galwedigaeth	cyfreithegwr, gwleidydd, diplomydd, gweinidog
Swydd	Dirprwy Brif Weinidog y Deyrnas Unedig, Arweinydd y Tŷ Cyffredin, Arglwydd Lywydd y Cyngor, Ysgrifennydd Gwladol dros Faterion Tramor a'r Gymanwlad, Canghellor y Trysorlys, Canghellor y Trysorlys yr Wrthblaid, Cyfreithiwr Cyffredinol dros Gymru a Lloegr, Gweinidog dros Fasnach, Aelod o Dŷ'r Arglwyddi, Aelod o Gyfrin Gyngor y Deyrnas Unedig, Shadow Secretary of State for Health and Social Care, Aelod o 50fed Llywodraeth y DU, Aelod o 49fed Llywodraeth y DU, Aelod o 48fed Llywodraeth y DU, Aelod o 47fed Llywodraeth y DU, Aelod o 46ed Llywodraeth y DU, Aelod o 45ed Llywodraeth y DU, Aelod o 43ydd Llywodraeth y DU
Plaid Wleidyddol	y Blaid Geidwadol
Tad	Benjamin Edward Howe
Mam	E. F. Thomson
Priod	Elspeth Howe
Plant	Caroline Howe, Alexander Edward Thomson Howe, Amanda Howe
Gwobr/au	Marchog Faglor

Gwasanaethodd fel Dirprwy Brif Weinidog y Deyrnas Unedig yn llywodraeth Margaret Thatcher rhwng 1989 a 1990. Yn aelod o'r Blaid Geidwadol, ef oedd gweinidog Cabinet hiraf Margaret Thatcher, gan ddal swyddi canghellor y Trysorlys, ysgrifennydd tramor, ac arweinydd Tŷ'r Cyffredin, dirprwy brif weinidog ac Arglwydd Lywydd y Cyngor (swyddog llywyddol Cyfrin Gyngor y Deyrnas Unedig).^[2] Ystyrir gan lawer i'w ymddiswyddiad ar 1 Tachwedd 1990 ysgogi’r her i'r arweinyddiaeth a arweiniodd at ymddiswyddiad Thatcher dair wythnos yn ddiweddarach.

Ganed Howe ym Mhort Talbot, Cymru, a chafodd ei addysg yn Ysgol Pen-y-bont ar Ogwr, Ysgol Abberley Hall, Ngholeg Caerwynt a Neuadd y Drindod, Caergrawnt, lle darllenodd y gyfraith. Cafodd ei alw i'r bar yn 1952 a bu'n ymarfer yng Nghymru. Wedi hynny cafodd ei ethol yn Aelod Seneddol Ceidwadol (AS) Bebington yn 1964, ond collodd ei sedd yn 1966, gan ddychwelyd i'r bar. Daeth Howe yn AS eto yn etholiad cyffredinol 1970 a chynrychiolodd etholaethau amrywiol yn Nhŷ’r Cyffredin tan 1992. Yn Llywodraeth Edward Heath yr oedd yn gyfreithiwr cyffredinol ac yn weinidog gwladol; wedi buddugoliaeth Llafur yn 1974, daeth Howe yn ganghellor cysgodol y Trysorlys yng nghabinet cysgodol Margaret Thatcher.

Senedd y Deyrnas Unedig
Rhagflaenydd: Hendrie Oakshott	Aelod Seneddol dros Bebington 1964 – 1966	Olynydd: Edwin Brooks
Rhagflaenydd: John Vaughan-Morgan	Aelod Seneddol dros Reigate 1970 – 1974	Olynydd: George Gardiner
Rhagflaenydd: William Clark	Aelod Seneddol dros Ddwyrain Surrey 1974 – 1992	Olynydd: Peter Ainsworth
Swyddi gwleidyddol
Rhagflaenydd: Denis Healey	Canghellor y Trysorlys 5 Mai 1979 – 11 Mehefin 1983	Olynydd: Nigel Lawson
Rhagflaenydd: Francis Pym	Ysgrifennydd Tramor 11 Mehefin 1983 – 24 Gorffennaf 1989	Olynydd: John Major
Rhagflaenydd: Gwag / William Whitelaw (hyd 1988)	Dirprwy Brif Weinidog y Deyrnas Unedig 24 Gorffennaf 1989 – 1 Tachwedd 1990	Olynydd: Gwag / Michael Heseltine (o 1995)