Salfit
dinas, Gwladwriaeth Palesteina From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Dinas yng ngwladwriaeth Palesteina yw Salfit (Arabeg: سلفيت), neu Salfeet, ar y Lan Orllewinol. Mae Salfit wedi'i lleoli ar uchder o 570 m (1870 tr) gerllaw Ariel, sydd yn Israel. Yn ôl Swyddfa Ystadegau Canolog Palestina (PCBS), roedd gan Salfit boblogaeth o 10,911 yn 2017.[1] Fe'i gweinyddir heddiw gan Awdurdod Palesteina a hynny ers Cytundeb Dros Dro Oslo, 1995, mewn ardal sydd wedi'i dosbarthu fel Ardal B. Salfit yw prif-dref llywodraethiaeth o'r un enw, Llywodraethiaeth Salfit.
Remove ads
Etymologeg
Yn ôl Siambr Fasnach Salfit, mae'r gair "Salfit" yn air Canaaneaidd sy'n golygu "basged o rawnwin" ('Sal' yn golygu 'basged' a ffit sy'n golygu 'grawnwin').[2] Awgrymodd Palmer ym 1881 fod yr enw'n o bosibl yn golygu "tir gwastad, wedi ei aredig".[3]
Hanes
Daethpwyd o hyd i grochenwaith o'r Oes Haearn I, Oes yr Haearn II, Persaidd, Helenistig, a'r cyfnod Rhufeinig, tra na ddarganfuwyd unrhyw siroedd o'r oes Fysantaidd.[4]
Yn ôl Ronnie Ellenblum, ailsefydlwyd Salfit yn ystod rheolaeth Fwslimaidd gynnar (7fed - 11g) a datblygodd fel tref trwy gyfnod y Croesgadwyr. Yn y 12g a'r 13g, dim ond Mwslemiaid oedd yn byw yn Salfit.[5]
Cyfnod mandad Prydain
Yng nghyfrifiad 1922 o Balesteina a gynhaliwyd gan awdurdodau Mandad Prydain, roedd gan Salfit boblogaeth o 901; 899 o Fwslimiaid [6] a 2 Gristion Uniongred.[7][8]
Yn ystadegau 1945 roedd y boblogaeth yn 1,830 - a phob un yn Fwslim,[9] tra bod cyfanswm arwynebedd y tir yn 23,117 dunam yn ôl arolwg swyddogol o dir a phoblogaeth.[10] O hyn, dyrannwyd 10,853 ar gyfer planhigfeydd a thir dyfrhau, 3,545 ar gyfer grawnfwydydd,[11] tra bod 100 o dunam wedi'u dosbarthu fel ardaloedd i fyw ynddo.[12]
1967, wedi hynny
Mae Salfit wedi bod dan feddiant Israel ers Rhyfel Chwe Diwrnod 1967.
Remove ads
Economi
Mae Salfit yn ganolfan weinyddol a masnachol o bwys ar gyfer y dwsinau o bentrefi o'i chwmpas. Fodd bynnag, mae'r llwybr ar gyfer Palestiniaid o ardaloedd y gogledd o Salfit wedi'u cau gan Fyddin Israel [13] Ceir sawl swyddfa a sefydliad llywodraethol yn y ddinas. Darperir gwasanaethau addysg yn Salfit gan bedair ysgol fodern yn ogystal â champws Prifysgol Agored Al-Quds.[14]
Mae Salfit a'r cylch yn adnabyddus ym maes torri cerrig a marmor.[2]
Llywodraethiaeth Salfit yw'r cynhyrchydd olew olewydd mwyaf yn nhiriogaethau Palestina, gan gynhyrchu 1,500 tunnell yn flynyddol.[15]
Ar 30 Mai 2008 cyflwynodd Is-gennad Cyffredinol yr Unol Daleithiau yn Jerwsalem 700 o lyfrau a 100 o gylchgronau ar gyfer llyfrgell newydd yn y Ganolfan Ddysgu yn y Gymuned yn Salfit a mynychwyd y seremoni gan swyddog Gweinidogaeth Ieuenctid a Chwaraeon PA, Hussein Azzam, Dirprwy Lywodraethwr Salfit, Nawaf Souf.[16] Mae'r Ganolfan Gymunedol wedi'i lleoli ar Stryd al-Madares yn Salfit ac fe'i sefydlwyd gan y Relief International Schools Online (RISOL) yn 2007.
Cwblhawyd Ysbyty Salfit yn 2006. Cyn hyn, yr ysbytai agosaf oedd ysbytai Nablus, Tulkarm a Ramallah, pob un yn fwy nag awr mewn car i ffwrdd.[17]
Gwaith trin dŵr
Mae nifer fawr o ffynhonnau dŵr yn y ddinas ac o'i chwmpas ond ni allant ymdopi â galw cynyddol y ddinas. Am y naw mlynedd diwethaf, mae'r fwrdeistref wedi bod yn ceisio adeiladu gwaith trin dŵr gwastraff i wasanaethu trigolion tref Salfit.[18][19]
Roedd y gwaith trin dwr i fod i gael ei adeiladu ar dir Llywodraethiaeth Salfit 13 cilometr (8.1 mi) o dref Salfit. Derbyniodd y fwrdeistref grant o 22 miliwn ewro gan lywodraeth yr Almaen i adeiladu’r gwaith a phibell i’r dref ond Byddin Israel (IDF) atal adeiladu’r adeilad a chipio’r holl offer oherwydd yr honnwyd y byddai’n ymyrryd ag aneddiadau Israel gerllaw.
Dychwelwyd yr offer 18 mis yn ddiweddarach. O ganlyniad, bu’n rhaid i’r dref gymryd benthyciad i brynu darn newydd o dir wyth cilomedr yn agosach at ei chyrion a benthyciad arall o 2 filiwn ewro i symud y pibellau a’r ceblau trydan. Er i Israel gymeradwyo safle newydd y planhigyn, bydd Mur Israelaidd y Lan Orllewinol nawr yn gwahanu Salfit o'r ffatri garthffosiaeth.
Ym mis Mai 2006, galwyd ar sefydliadau hawliau dynol rhyngwladol i weld carthffosiaeth o anheddiadau tref Ariel yn rhedeg i diroedd amaethyddol Salfit, i'r gogledd o'r ddinas ac yn niweidio'r amaethyddiaeth a'r amgylchedd o'i chwmpas.
Ym mis Mehefin, 2016, bu’n rhaid i Salfit a threfi eraill yr ardal fynd heb ddŵr yfed am wythnosau, wrth i Israel leihau faint o ddŵr roedd yn ei werthu i’r Palesteiniaid.[20]
Remove ads
Cyfeiriadau
Llyfryddiaeth
Dolenni allanol
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads