Ιταλία
χώρα της νότιας Ευρώπης From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Ιταλία (ιταλικά: Italia), επίσημα: Ιταλική Δημοκρατία (ιταλικά: Repubblica Italiana)[3], είναι κυρίαρχο κράτος στην Ευρώπη. Έχει συνολική έκταση 301.340 τ.χλμ. και πληθυσμό 58.979.364 κατοίκους,[1] σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για το 2024. Πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη της Ιταλίας, είναι η Ρώμη. Αποτελείται από μία χερσόνησο σε σχήμα μπότας και δύο μεγάλα νησιά στη Μεσόγειο θάλασσα: τη Σικελία και τη Σαρδηνία. Άλλες μεγάλες πόλεις είναι το Μιλάνο, η Νάπολη και οι Συρακούσες.
| Ιταλική Δημοκρατία
Repubblica Italiana | |||
|---|---|---|---|
| |||
 Η θέση της Ιταλίας (σκούρο πράσινο) | |||
| και μεγαλύτερη πόλη | Ρώμη 41°54′N 12°30′E | ||
| Ιταλικά | |||
| Ενιαία Προεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία | |||
| Σέρτζιο Ματαρέλα Τζόρτζια Μελόνι | |||
| Ανεξαρτησία Ιταλική ενοποίηση Δημοκρατία Ένταξη στον Ο.Η.Ε. Ένταξη στην Ε.Ο.Κ. (σήμερα Ευρωπαϊκή Ένωση) | 17 Μαρτίου 1861 10 Ιουνίου 1946 14 Δεκεμβρίου 1955 25 Μαρτίου 1957 (ιδρυτικό μέλος) | ||
| • Σύνολο • % Νερό Ακτογραμμή | 301.340 km2 (72η) 2,4 7.600 km | ||
| Πληθυσμός • Εκτίμηση 6-2024 • Πυκνότητα | 58.979.364[1] (25η) 195,7 κατ./km2 (73η) | ||
| ΑΕΠ (ΙΑΔ) • Ολικό (2022) • Κατά κεφαλή | $2.972 τρις. (12η) $50.216 (33η) | ||
| ΑΕΠ (ονομαστικό) • Ολικό (2018) • Κατά κεφαλή | $2.182 τρις (8η) $35.914 (25η) | ||
| ΔΑΑ (2021) |  0,895[2] (30η) – πολύ υψηλός | ||
| Νόμισμα | Ευρώ (€)β (EUR) | ||
| • Θερινή ώρα | CET (UTC +1) (UTC +2) | ||
| ISO 3166-1 | IT | ||
| Internet TLD | .itγ | ||
| Οδηγούν στα | δεξιά | ||
| Κωδικός κλήσης | +39δ | ||
α. Η γερμανική γλώσσα είναι επίσης επίσημη γλώσσα στην αυτόνομη επαρχία του Μπολτσάνο, η γαλλική γλώσσα στην κοιλάδα της Αόστα και η σλοβενική γλώσσα στις επαρχίες της Τεργέστης και της Γκορίτσια. β) Πριν από το 2002, η λίρα Ιταλίας. Το ευρώ είναι αποδεκτό στο Καμπιόνε ντ'Ιτάλια, αλλά το επίσημο νόμισμά του είναι το ελβετικό φράγκο. γ) Χρησιμοποιείται επίσης το domain .eu, όπως αυτό χρησιμοποιείται και από τα άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. δ) Για να καλέσετε στο Καμπιόνε ντ'Ιτάλια, είναι απαραίτητο να χρησιμοποιήσετε τον ελβετικό κωδικό +41. | |||
Βόρεια συνορεύει με την Ελβετία και την Αυστρία, δυτικά με τη Γαλλία και ανατολικά με τη Σλοβενία, ενώ εξκλάβιο της Ιταλίας αποτελεί και η πόλη Καμπιόνε ντ'Ιτάλια, που βρίσκεται στο έδαφος της Ελβετίας. Οι ανεξάρτητες χώρες του Αγίου Μαρίνου και του Βατικανού βρίσκονται εξ ολοκλήρου μέσα σε ιταλικό έδαφος.
Προϊστορία
Στο Όρος Ποτζιόλι βρέθηκαν χιλιάδες ευρήματα από την Παλαιολιθική Εποχή που χρονολογούνται στα 850.000 χρόνια.[4] Οι περαιτέρω εκσκαφές αποκάλυψαν την παρουσία του Νεάντερταλ στην Παλαιολιθική Περίοδο πριν από 200.000 χρόνια.[5] Στην Βεντιμίλια βρέθηκαν ανθρώπινα αντικείμενα που χρονολογούνται πριν από 40.000 χρόνια.[6] Την ίδια εποχή βρέθηκαν αρχαιολογικά ευρήματα στο Σπήλαιο της Aντάουρα, στην Αλταμούρα και στην Γκραβίνα της Απουλίας.[7] Οι αρχαίοι λαοί της προ-Ρωμαϊκής Ιταλίας όπως οι Ομβρικοί, οι Λατίνοι (πρόγονοι των Ρωμαίων), οι Όσκοι, οι Σαμνίτες, οι Σαβίνοι, οι Κέλτες, οι Λίγυρες, οι Αρχαίοι Ενετοί, οι Ιάπυγες, και πολλοί άλλοι Ινδο-Ευρωπαίοι δημιούργησαν τον Ιταλικό λαό. Οι προ-ιστορικοί λαοί που δεν μιλούσαν τις Προϊνδοευρωπαϊκές γλώσσες ήταν οι Ετρούσκοι στην κεντρική και βόρεια Ιταλία, οι Έλυμοι και οι Σικανοί στην Σικελία και οι προϊστορικοί Σαρδήνιοι που δημιούργησαν τον Νουραγικό πολιτισμό. Άλλοι προϊστορικοί λαοί της Ιταλίας που δεν είχαν Ινδο-Ευρωπαική καταγωγή ήταν οι Ραιτοί και οι Καμμουνί, γνωστοί για τις βραχογραφίες, η μεγαλύτερη προϊστορική συλλογή πετρόγλυφων στον κόσμο.[8] Μια καλοδιατηρημένη μούμια γνωστή ως Άνθρωπος των πάγων που χρονολογείται την περίοδο (3400 π.Χ. - 3100 π.Χ.) βρέθηκε στην Αυτόνομη επαρχία του Μπολτσάνο.[9]
Οι πρώτοι έποικοι ήταν οι Φοίνικες που ίδρυσαν πλήθος από αποικίες στις ακτές της Σικελίας και της Σαρδηνίας, μερικές από αυτές έγιναν αστικά κέντρα που λειτούργησαν παράλληλα με τις Ελληνικές αποικίες. Τα βασικότερα Φοινικικά κέντρα ήταν η Μότυα, το μετέπειτα Παλέρμο και οι Σολόεις στην Σικελία, η Νώρα, οι Σολκοί και το Θάρρος στην Σαρδηνία.[10] Από τον 17ο μέχρι τον 11ο αιώνα οι Ιταλικοί λαοί ήρθαν σε πολλές επαφές με την Μυκηναϊκή Ελλάδα.[11][12][13] Από τον 8ο αιώνα πλήθος από Έλληνες δημιούργησαν στην Σικελία και στην νότια Ιταλική Χερσόνησο την Μεγάλη Ελλάδα.[14] Οι Ίωνες ίδρυσαν την Ελέα, την Κύμη, την Ρέτζο Καλάμπρια, την Νάξο, την Ζάγκλος, την Ιμέρα και την Κατάνια. Οι Δωριείς ίδρυσαν τις αποικίες Τάραντας, Συρακούσες, Μέγαρα Υβλαία, Λεντίνι, Αγκριτζέντο και Τζέλα. Οι Συρακούσιοι ίδρυσαν τις αποικίες Ανκόνα και Αδρία, οι Μεγαρείς τον Σελινούντα. Οι Αχαιοί ίδρυσαν τις αποικίες Σύβαρις, Ποσειδωνία, Κρότωνας, Επιζεφύριοι Λοκροί και Μεταπόντιο, οι Θούριοι ίδρυσαν την Ερακλέα. Ο Ελληνικός εποικισμός έφερε την δημοκρατία και την μεγάλη έξαρση των γραμμάτων και των τεχνών.[15]
Αρχαιότητα
Η ιστορία της Ιταλίας είναι στενά συνδεδεμένη με τον πολιτισμό της περιοχής της Μεσογείου αλλά και της Ευρώπης γενικότερα. Η Ιταλική χερσόνησος κατοικείται ήδη από τα προϊστορικά χρόνια. Γύρω στον 8ο αι. π.Χ. οι Έλληνες ίδρυσαν αποικίες στη νότιο Ιταλία και τη Σικελία, ενώ στην κεντρική, κυρίως, Ιταλία κυριαρχούν οι Ετρούσκοι. Τον 3ο αι. π.Χ. ολόκληρη Ιταλία ενώθηκε από τους Ρωμαίους και μέχρι την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας η ιστορία της χερσονήσου ταυτίζεται μ’ αυτήν της Ρώμης. Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, αφού πέτυχε την κατάκτηση του μεγαλύτερου τμήματος του τότε γνωστού κόσμου, γνωρίζει μια μακρόχρονη περίοδο οικονομικής ανάπτυξης και ειρήνης (Pax Romana) έως τα τέλη του 4ου αιώνα μ.Χ. Μετά από μια περίοδο συνεχών επιδρομών η βυζαντινή Ιταλία από Ούνους, Γότθους και Βάνδαλους, το 476 μ.Χ., με την απομάκρυνση και του τελευταίου Ρωμαίου αυτοκράτορα Ρωμύλου Αυγουστύλου από τον Οδόακρο, επήλθε η κατάρρευση του δυτικού τμήματος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Μεσαιωνική Εποχή
Το 493 ο Οδόακρος ηττήθηκε από τον Θεοδώριχο, που ίδρυσε το οστρογοτθικό βασίλειο στην Ιταλία με πρωτεύουσα τη Ραβένα. Ο πόλεμος μεταξύ των Οστρογότθων και της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας (535-553) στα χρόνια του αυτοκράτορα Ιουστινιανού έθεσε τέλος στην κυριαρχία των πρώτων στην Ιταλία και εδραίωσε τη βυζαντινή ηγεμονία με τη δημιουργία του Εξαρχάτου της Ραβένας. Λίγα χρόνια αργότερα όμως οι Λομβαρδοί κατάφεραν να κυριεύσουν το μεγαλύτερο τμήμα της χερσονήσου (568-569). Η ειρήνη που κλείστηκε με τους βυζαντινούς το 603 οδήγησε στο χωρισμό της χώρας σε δύο μέρη: στη βυζαντινή Ιταλία στον νότο και τη λογγοβαρδική στον βορρά. Το 774 ο Κάρολος ο Μέγας έθεσε τέλος στο βασίλειο των Λογγοβάρδων και το 800, με τη στέψη του, γεννιόταν η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Με την κάθοδο στην Ιταλία του Όθωνα Α΄της Σαξονίας και τη στέψη του ως αυτοκράτορα ξεκίνησε μια περίοδος ανταγωνισμού μεταξύ των αυτοκρατόρων και των παπών. Από τον 11ο αιώνα έχουμε τη δημιουργία των ελεύθερων ιταλικών πόλεων, όπως η Βενετία, η Πίζα, η Σιένα, το Αμάλφι, η Γένοβα, οι οποίες γνωρίζουν αξιοσημείωτη πληθυσμιακή έκρηξη και κυριαρχούν με τους στόλους τους στη Μεσόγειο, χωρίς όμως να καταφέρουν να εξαλείψουν την κυριαρχία του Πάπα και της αυτοκρατορίας. Την περίοδο αυτή στο προσκήνιο βρίσκεται η μάχη ανάμεσα στις ομάδες των Γουέλφων (υποστηρικτές του Πάπα) και των Γιβελλίνων (που πρόσκεινται στον Γερμανό αυτοκράτορα).
Αναγέννηση
Από το 14ο αιώνα πολλοί δήμοι μετατράπηκαν σε σινιορίες και πριγκιπάτα. Η άνοδος της αστικής τάξης και η ανάπτυξη του εμπορίου στις ιταλικές πόλεις συνέβαλε στο μετασχηματισμό της μεσαιωνικής κοινωνίας και οδήγησε στην οικονομική ευμάρεια και στην ανάπτυξη των τεχνών, που έφτασε στο απόγειό της κατά την περίοδο της Αναγέννησης. Οι μεγάλες πολιτικές και στρατιωτικές δυνάμεις της εποχής όπως η Βενετία, η Φλωρεντία και η έδρα του παπισμού, Ρώμη, ευνοούν την άνθηση και την ανανέωση της λογοτεχνίας, της ζωγραφικής, της αρχιτεκτονικής, της γλυπτικής και των επιστημών, προσανατολιζόμενες προς τα κλασικά πρότυπα της αρχαιότητας. Οι πόλεις αυτές διαδραματίζουν πρωτεύοντα ρόλο στις τέχνες και τα γράμματα και το έργο καλλιτεχνών όπως ο Πετράρχης, ο Βοκάκιος, Ο Τζιότο, ο Μιχαήλ Άγγελος, ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, ο Ραφαήλ και ο Τιτσιάνο ακτινοβολεί σε ολόκληρο τον ευρωπαϊκό χώρο.
16ος - 19ος αιώνας
Το τέλος του 15ου αιώνα συνέπεσε με την κρίση των ιταλικών κρατών και την ξένη κυριαρχία στη χερσόνησο. Η ανακάλυψη της Αμερικής το 1492 και η μετατόπιση των εμπορικών δρόμων από τη Μεσόγειο στον Νέο Κόσμο οδήγησε στην περιθωριοποίηση των Ιταλικών δημοκρατιών. Ο βασιλιάς της Γαλλίας Κάρολος Η΄ κατέβηκε στην Ιταλία και κυρίευσε το Βασίλειο της Νάπολης. Το 1559 η συνθήκη του Σατό-Σαμβρέσις επικύρωνε την ισπανική κυριαρχία στην Ιταλία. Η ισπανική ηγεμονία (1559-1713) συνέπεσε με μια περίοδο έντονης παρακμής των τεχνών και των γραμμάτων και μιας σοβαρής οικονομικής κρίσης. Στο πρώτο μισό του 18ου αιώνα εκδηλώθηκε στην Ιταλία ένας μεγάλος ενθουσιασμός για τις πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις και άρχισαν να ξεχωρίζουν οι έννοιες του έθνους και της ανεξαρτησίας, καθώς και ελπίδες για την ενότητα του ιταλικού έθνους. Με την αποκατάσταση του «αρχαίου καθεστώτος» και την επιστροφή των παλιών απολυταρχικών ηγεμόνων γεννήθηκαν οι μυστικές εταιρείες και τα πρώτα κίνητρα για ανεξαρτησία.
Το ενωμένο Ιταλικό κράτος διαμορφώθηκε το 1861, όταν τα ανεξάρτητα κρατίδια της χερσονήσου ενώθηκαν για να σχηματίσουν το Βασίλειο της Ιταλίας. Στην Ιταλική Ένωση συνέβαλαν διανοούμενοι, όπως ο Ματζίνι, ο Τζιομπέρτι, ο Κατανέο, πολιτικοί, όπως ο Καβούρ και αρχηγοί όπως ο Βίκτωρ Εμμανουήλ Β' και ο Τζουζέπε Γκαριμπάλντι. Πρώτη πρωτεύουσα του ιταλικού κράτους ορίστηκε το Τορίνο, στη συνέχεια η Φλωρεντία (1865) και, μετά τη νίκη εναντίον των υποστηρικτών του παπικού κράτους, το 1870, η Ρώμη.
20ός αιώνας
Τον 20ό αιώνα η χώρα βρήκε ξανά την ισορροπία της με την κυβέρνηση του Τζολίττι, που υπήρξε ένας από τους πιο ικανούς πολιτικούς της Ιταλίας. Με τον πόλεμο ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και την κατάκτηση της Λιβύης και των Δωδεκανήσων ξεκινά μια περίοδος αποικιοκρατικής και επεκτατικής πολιτικής. Η εκλογική νίκη των σοσιαλιστών και των καθολικών, το 1913, οδήγησε στην παραίτηση του Τζολίττι, τον οποίο διαδέχτηκε ο Σαλάντρα (1914). Μετά από μια διακήρυξη ουδετερότητας (1η Αυγούστου 1914), κάτω από τις πιέσεις των επεμβατικών ρευμάτων, η κυβέρνηση προσχώρησε στην Τριπλή Συμμαχία (Αγγλία - Γαλλία - Ρωσία) και κήρυξε τον πόλεμο στην Αυστρία, ελπίζοντας να επιτύχει σημαντικά εδαφικά οφέλη. Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος τελείωσε με νίκη το 1918 και στην Ιταλία αποδόθηκαν το Τρεντίνο, η Ίστρια και η Ζάνταρ.
Στη Μεσοπολεμική περίοδο, παρά την εδαφική επέκταση, οι Ιταλοί έμειναν απογοητευμένοι από τη μεταχείριση των Συμμάχων, ενώ στην ηθική κρίση προστέθηκε και η οικονομική. Μετά από μια γενική απεργία και κατάληψη των εργοστασίων, η συνταγματική κρίση οδήγησε σε ένα αυταρχικό και αντιδημοκρατικό καθεστώς, στον φασισμό και την ανακήρυξη του Μπενίτο Μουσολίνι ως πρωθυπουργού. Τα λάθη των αντιφασιστικών κομμάτων επέτρεψαν στον Μουσολίνι να εγκαθιδρύσει ένα ολοκληρωτικό καθεστώς (1925).
Η Ιταλία έκανε την είσοδό της στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό της Ναζιστικής Γερμανίας του Χίτλερ, τον Ιούνιο του 1940, όταν η Γαλλία είχε ήδη ηττηθεί. Μετά τις νίκες των Συμμάχων και την εισβολή τους στη Σικελία (1943), η ιταλική πολιτική οδηγήθηκε σε μεταστροφή. Ο Μουσολίνι συνελήφθη. Στις 13 Οκτωβρίου της ίδιας χρονιάς η Ιταλία κήρυξε τον πόλεμο στη Γερμανία και αναγνωρίστηκε από τους Συμμάχους ως συνεμπόλεμος. Από την πλευρά του ο Μουσολίνι, που ελευθερώθηκε από τους Γερμανούς, ανακήρυξε στο Σαλό την Ιταλική Κοινωνική Δημοκρατία. Η χώρα βρέθηκε χωρισμένη στα δύο: στον νότο, που ήταν στα χέρια των Συμμάχων, κάτω από τη διακυβέρνηση του Βιττόριο Εμμανουέλε Γ΄, και το υπόλοιπο στα χέρια των Γερμανών και των φασιστών. Η απελευθέρωση πραγματοποιήθηκε στις 25 Απριλίου 1945. Ο Μουσολίνι συνελήφθη, δικάστηκε και τελικά εκτελέστηκε στις 28 Απριλίου. Το 1946, ο Βιττόριο Εμμανουέλε παρακινήθηκε να παραιτηθεί για χάρη του Ουμβέρτου Β΄, αλλά το δημοψήφισμα της 2ας Ιουνίου έλυσε οριστικά το ζήτημα υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας. Από την 1η Ιανουαρίου 1948 τέθηκε σε ισχύ το Σύνταγμα. Με τις εκλογές του 1948, η Χριστιανική Δημοκρατία κέρδισε την απόλυτη πλειοψηφία της Βουλής και σηματοδότησε την περίοδο των κεντρώων κυβερνήσεων.
Μεταπολεμική περίοδος
Υπό τον πρόεδρο Αλτσίντε ντε Γκάσπερι, η χώρα έγινε μέλος του ΟΗΕ το 1955 και εντάχθηκε στην ΕΟΚ.
Ωστόσο, κάτω από την προεδρία του Λένε (1971-1978) η χώρα οδηγήθηκε και πάλι σε μια οικονομική και κοινωνική κρίση. Στο διάστημα αυτό η άνοδος της δύναμης των κομμουνιστών (ευρωκομμουνισμός), δημιουργεί την ανάγκη του ιστορικού συμβιβασμού, δηλ. τη συνεργασία με τους καθολικούς. Αυτό ενόχλησε τις ΗΠΑ που προειδοποίησαν έμμεσα για οικονομικές συνέπειες. Ακολουθεί μια ταραχώδης περίοδος τo 1978, χρονιά κατά την οποία οι Ερυθρές Ταξιαρχίες απήγαγαν και δολοφόνησαν τον πρόεδρο του κόμματος του κέντρου (DC) Άλντο Μόρο. Το 1983 εδραιώθηκε η πρώτη κυβέρνηση σοσιαλιστικής κατεύθυνσης στην ιστορία της Ιταλικής δημοκρατίας. Πρωθυπουργός ορίστηκε ο Μπετίνο Κράξι. Η κυβέρνησή του όμως αναγκάστηκε να παραιτηθεί εξαιτίας των αντιθέσεων ανάμεσα στις κύριες πολιτικές δυνάμεις (DC και PSI). Η ήττα των μεγάλων κομμάτων στις εκλογές του 1992 και η άνοδος της Λέγκας τoυ Βορρά, οδήγησε σε μια αποσταθεροποίηση του παραδοσιακού πολιτικού πλαισίου. Πρόεδρος της δημοκρατίας εκλέχτηκε ο Όσκαρ Λουίτζι Σκάλφαρο. Στις πολιτικές εκλογές του 1994 κέρδισε την πλειοψηφία στη βουλή των αντιπροσώπων το κόμμα της δεξιάς Πόλο, της οποίας ο πρόεδρος Μπερλουσκόνι σχημάτισε μια κυβέρνηση που σε λίγους μήνες όμως έπρεπε να παραιτηθεί εξαιτίας της αποχώρησης από αυτό της Λέγκας του Βορρά. Τον Ιανουάριο του 1995 ο Σκάλφαρο προώθησε το σχηματισμό μιας κυβέρνησης συνασπισμού με πρωθυπουργό τον Ντίνι. Στις εκλογές του 1996 κέρδισε ο κεντροαριστερός σχηματισμός Ουλίβο και ο Ρομάνο Πρόντι σχημάτισε κυβέρνηση.[16] Η Ιταλία σήμερα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης, του ΝΑΤΟ, του Συμβουλίου της Ευρώπης, του ΟΗΕ (για τη διετία 2007-2008 συμμετέχει ως μη-μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού) και της ομάδας G8 των οκτώ πλουσιοτέρων χωρών.
- Δείτε επίσης: Περιφέρειες της Ιταλίας, Επαρχίες της Ιταλίας
Η Ιταλία διαιρείται σε 20 περιφέρειες (regioni, ενικός regione). Σε πέντε απ' αυτές (σημειώνονται με *) ισχύει ένα ειδικό καθεστώς αυτονομίας που τους επιτρέπει να νομοθετούν αυτόνομα για κάποια τοπικά θέματα.
| Περιφέρεια | Πρωτεύουσα | Έκταση (τ.χλμ.) | Πληθυσμός |
|---|---|---|---|
| Αμπρούτσο (Abruzzo) | Λ'Ακουίλα | 10.794 | 1.305.000 |
| Απουλία (Puglia) | Μπάρι | 19.362 | 4.071.000 |
| Βένετο (Veneto) | Βενετία | 18.391 | 4.738.000 |
| Εμιλία-Ρομάνια (Emilia Romagna) | Μπολόνια | 22.124 | 4.187.000 |
| Καλαβρία (Calabria) | Καταντζάρο | 15.080 | 2.004.000 |
| Καμπανία (Campania) | Νάπολη | 13.595 | 5.790.000 |
| Κοιλάδα της Αόστα (Valle d'Aosta)* | Αόστα | 3.263 | 123.000 |
| Λάτιο (Lazio) | Ρώμη | 17.207 | 5.304.000 |
| Λιγουρία (Liguria) | Γένοβα | 5.421 | 1.610.000 |
| Λομβαρδία (Lombardia) | Μιλάνο | 23.861 | 9.375.000 |
| Μάρκε (Marche) | Ανκόνα | 9.694 | 1.528.000 |
| Μολίζε (Molise) | Καμπομπάσσο | 4.438 | 320.000 |
| Μπαζιλικάτα (Basilicata) | Ποτέντσα | 9.992 | 594.000 |
| Ούμπρια (Umbria) | Περούτζια | 8.456 | 867.000 |
| Πεδεμόντιο (Piemonte) | Τορίνο | 25.399 | 4.341.000 |
| Σαρδηνία (Sardegna)* | Κάλιαρι | 24.090 | 1.655.000 |
| Σικελία (Sicilia)* | Παλέρμο | 25.708 | 5.017.000 |
| Τοσκάνη (Toscana) | Φλωρεντία | 22.997 | 3.619.000 |
| Τρεντίνο-Άνω Αδίγης/Νότιο Τυρόλο (Trentino-Alto Adige)* | Τρέντο | 13.607 | 985.000 |
| Φρίουλι-Βενετία Τζιούλια (Friuli Venezia Giulia)* | Τεργέστη | 7.855 | 1.208.000 |
Όλες οι περιφέρειες εκτός από την Κοιλάδα της Αόστα διαιρούνται παραπέρα σε δύο ή περισσότερες επαρχίες (province). Συνολικά υπάρχουν 109 επαρχίες και 8.101 δήμοι (comuni).
Επαρχίες με πληθυσμό άνω των 800.000 κατοίκων
- Επαρχία της Ρώμης - 4.044.995
- Επαρχία του Μιλάνου - 3.898.517
- Επαρχία της Νάπολης - 3.084.609
- Επαρχία του Τορίνο - 2.269.979
- Επαρχία του Μπάρι - 1.598.557
- Επαρχία του Παλέρμο - 1.242.407
- Επαρχία της Μπρέσια - 1.205.495
- Επαρχία του Σαλέρνο - 1.101.597
- Επαρχία της Κατάνης - 1.081.183
- Επαρχία του Μπέργκαμο - 1.053.694
- Επαρχία της Φλωρεντίας - 974.218
- Επαρχία της Μπολόνιας - 960.486
- Επαρχία της Πάδοβας - 905.112
- Επαρχία της Βερόνας - 889.862
- Επαρχία της Καζέρτας - 895.751
- Επαρχία της Γένοβας - 884.632
- Επαρχία του Τρεβίζο - 865.194
- Επαρχία του Βαρέζε - 860.080
- Επαρχία της Βιτσέντσα - 848.642
- Επαρχία της Βενετίας - 841.609
- Επαρχία του Λέτσε - 810.522
Η Ιταλία αποτελείται κυρίως από μία μεγάλη χερσόνησο σε σχήμα μπότας, που εισχωρεί στη Μεσόγειο, ανάμεσα στην Αδριατική θάλασσα, το Ιόνιο πέλαγος και το Τυρρηνικό πέλαγος. Τα Απέννινα όρη διαμορφώνουν τη ραχοκοκαλιά της χερσονήσου, και φτάνουν ως τα βόρεια όπου ενώνονται με τις Άλπεις. Εκεί βρίσκεται και η μεγάλη πεδιάδα του ποταμού Πάδου.
Έχει επίσης 2 μεγάλα νησιά, τη Σικελία και τη Σαρδηνία.
Το ψηλότερο σημείο είναι το Λευκό Όρος με υψόμετρο 4.810 μέτρα, αλλά για την Ιταλία κυρίως γνωστά είναι τα ηφαίστεια του Βεζούβιου κοντά στη Νάπολη και της Αίτνας στη Σικελία.
Εγκληματικότητα
Κατά τη διάρκεια του δέκατου ένατου αιώνα στη Σικελία, εμφανίστηκε ένα εγκληματικό φαινόμενο, η μαφία, το οποίο γεννήθηκε στην περιοχή και είναι άρρητα συνδεδεμένο με την πολιτική και την οικονομική ισχύ. Ο όρος σταδιακά έγινε συνώνυμος με το «οργανωμένο έγκλημα». Στην Ιταλία υπάρχουν οργανώσεις μαφίας όπως η Κόζα νόστρα στη Σικελία, η Καμόρα στην Καμπανία, η Ντραγκέτα στην Καλαβρία και η Σάκρα Κορόνα Ουνιτά στην Απουλία. Το φαινόμενο της μαφίας, το οποίο πρωτοεμφανίστηκε στην Ιταλία, σύμφωνα με μια αναφορά του Censis το 2009, αφορά άμεσα το 22% των Ιταλών και το 14,6% του ΑΕΠ (Ακαθόριστου Εγχωρίου Προϊόντος), στη συνέχεια επεκτάθηκε καθώς εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο διαμορφώνοντας αυτόνομα χαρακτηριστικά.
Η Ιταλία χαρακτηρίζεται από έναν έντονο και αδιάκοπο αγώνα κατά της μαφίας, που στοίχισε τη ζωή δικαστών, ανδρών των υπηρεσιών επιβολής του νόμου και θεσμικών οργάνων, σημειώνοντας παρά ταύτα μεγάλες επιτυχίες, με τη σύλληψη πολλών αρχηγών εγκληματικών ομάδων.
Όσον αφορά τις δολοφονίες, το 2006, η Ιταλία ήταν η δεύτερη πιο ασφαλής χώρα στην Ευρώπη, μετά τη Νορβηγία, μαζί με τη Δανία, τη Γερμανία και την Ισπανία. Σύμφωνα με μια έρευνα του Il Sole 24 Ore, με βάση τα στοιχεία που παρείχε το Υπουργείο Εσωτερικών και αναφέρεται στο πρώτο εξάμηνο του 2010, στην Ιταλία τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν, κυρίως στα μεγάλα αστικά κέντρα και σε περιοχές υψηλής υποδομικής πυκνότητας, είναι περίπου 1.292.000. Το Μιλάνο, το Τορίνο και η Μπολόνια, με περίπου 30 εγκλήματα ανά χίλιους κατοίκους, θεωρούνται οι πιο ριψοκίνδυνες πόλεις, ενώ η Ματέρα, η Ποτέντσα και η επαρχία του Μπελούνο, από την άλλη, οι ασφαλέστερες. Όσον αφορά τα εγκλήματα που πλήττουν την οικονομία ( τοκογλυφία, ξέπλυμα χρημάτων και απάτη), οι πόλεις με τις περισσότερες επιβολές ποινών είναι η Νάπολη, η Μπολόνια, η Τεργέστη, η Σπέτσια και η Γένοβα.
Σημαντική είναι η διαφθορά και στη δημόσια διοίκηση (κυρίως στον τομέα της υγείας): σύμφωνα με μία αναφορά της Eurispes 2010 η Ιταλία βρίσκεται στην 63η θέση (σε σύνολο 180 χωρών) στη γενική κατάταξη. Οι περιοχές που πλήττονται περισσότερο από αυτό το φαινόμενο είναι η Καλαβρία, η Σικελία και η Απουλία. Σύμφωνα με την SAeT (Υπηρεσία κατά της διαφθοράς και υπέρ της Διαφάνειας), η «μη συγκαλυμμένη» διαφθορά είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου σε σχέση με το τεράστιο ποσοστό «συγκαλυμμένης» διαφθοράς που πλήττει ένα μεγάλο μέρος της ιταλικής κοινωνίας.
Θρησκεία
Στην Ιταλία υπάρχει η αρχή του κοσμικού κράτους και επομένως δεν υπάρχει επίσημη θρησκεία.
Οι Ιταλοί πολίτες είναι κυρίως Καθολικοί Χριστιανοί: το 2006, το 87,8% δήλωσαν Καθολικοί και το 30,6% πιστοί. Το ποσοστό μειώθηκε, λόγω της αυξανόμενης διαδικασίας της εκκοσμίκευσης, στο 24,4%, σύμφωνα με το Eurispes 2010, σε σύγκριση με το 18,5% του πληθυσμού αγνωστικιστών ή μη πιστών.
Η Καθολική Εκκλησία στην Ιταλία οργανώνεται σε 225 μητροπόλεις και ένα στρατιωτικό γραφείο. Ο επίσκοπος της Ρώμης είναι αρχιεπίσκοπος και παίρνει τον τίτλο του Πάπα. Η Εκκλησία ασκεί σημαντικό ρόλο στην ιταλική κοινωνία λαμβάνοντας θέση σε θρησκευτικά, κοινωνικά και πολιτικά θέματα, όπως το διαζύγιο και η άμβλωση κατά τη δεκαετία του εβδομήντα, και τα τελευταία χρόνια, τη Διαθήκη εν ζωή, την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, την απομάκρυνση του Εσταυρωμένου από τις αίθουσες διδασκαλίας στα ιταλικά σχολεία (απομάκρυνση στην οποία αντιτίθεται περισσότερο από το 60% των Ιταλών, με μόνο το 17% υπέρ) ή την πολιτική μετανάστευση.
Η σχέση της Εκκλησίας με το κράτος ορίζεται από το Σύνταγμα, το οποίο συντάχθηκε κατά τη Συνθήκη του Λατερανού, και αναθεωρήθηκε το 1984 με το νέο κονκορδάτο σύμφωνα με το οποίο το κράτος στηρίζει την Εκκλησία μέσω της χορήγησης ενός αναλογικού μεριδίου των οκτώ τοις χιλίοις των εσόδων από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων, το οποίο προστίθεται στις άλλες χρηματοδοτήσεις που δέχεται η Καθολική Εκκλησία στην Ιταλία. Σχέσεις με τα άλλα θρησκευτικά δόγματα καθορίζονται από ειδικό καθεστώς.
Μεταξύ των μειονοτικών θρησκειών βρίσκονται διάφορες άλλες χριστιανικές ομολογίες (συγκεκριμένα Ορθόδοξοι και Προτεστάντες και τέλος ως επί το πλείστον Πεντηκοστιανοί ) καθώς και Εβραίοι, Μορμόνοι και Μάρτυρες του Ιεχωβά. Η μετανάστευση συμβάλλει σημαντικά σε μερικές από τις θρησκευτικές μειονότητες της χώρας, εκ των οποίων υπερισχύουν αριθμητικά οι ορθόδοξοι χριστιανοί, οι μουσουλμάνοι, οι βουδιστές και ινδουιστές.
ΜΜΕ και ελεύθερη διακίνηση πληροφορίας
Στον τομέα του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης το ιταλικό τοπίο χαρακτηρίζεται από το δυοπώλιο RAI - Mediaset Group (τα τελευταία χρόνια έγινε σημαντικός ο ρόλος της συνδρομητικής τηλεόρασης από το Sky), των οποίων το συνολικό κοινό, σταθερό εδώ και πολλά χρόνια, ανερχόταν το 2010 στο 78,6% της αγοράς. Η ενίσχυση της προαναφερόμενης συγκέντρωσης αποτελεί τον κεντρικό ρόλο που διαδραματίζει η τηλεόραση ως μέσο πληροφόρησης, το οποίο στην Ιταλία το 2010 ανήλθε περίπου στο 90%. Η πιθανή επιρροή του τότε πρωθυπουργού Μπερλουσκόνι, ήδη ιδιοκτήτη της Mediaset, στο δημόσιο δίκτυο RAI, οδήγησε τον οργανισμό Freedom House στο να κατατάξει την Ιταλία, σε μια αναφορά του, ως τη μόνη «μερικώς ελεύθερα» χώρα της Δυτικής Ευρώπης, ενώ η αναφορά του 2017 από τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα τοποθετεί την Ιταλία στην 52η θέση στον κόσμο (από τις 180) όσον αφορά την ελευθερία του τύπου.
Στην έκθεση του 2011 για την ελευθερία του δικτύου, η Ιταλία είναι «ελεύθερη», χωρίς σημαντικούς περιορισμούς στην ελευθερία έκφρασης και ενημέρωσης στο διαδίκτυο. Στα τέλη του 2011 η διείσδυση στο Διαδίκτυο ανέρχεται στο 58,7%.
Όσον αφορά τον Τύπο, η Corriere della Sera κατέχει το ρεκόρ για τον αριθμό των ημερησίων αντιτύπων που έχουν πωληθεί, ακολουθούμενη από τη La Repubblica, τη La Stampa και την καθημερινή εφημερίδα Il Sole 24 ORE.
Αξιοσημείωτοι δημοσιογράφοι του 19ου αιώνα ήταν ο Φέρντιναντ Πετρουτσέλι της Gattina, ένας από τους πρώτους πολεμικούς ανταποκριτές και ο μόνος ιταλός δημοσιογράφος που εργαζόταν στην Ευρώπη εκείνη την περίοδο, ο Ουίλιαμ Στεφάνι ιδρυτής του πρώτου πρακτορείου ειδήσεων της Ιταλίας, και ο Έντουαρντ Σκαρφόλιο, ιδρυτής του Il Mattino και προσεκτικός παρατηρητής του νότιου ζητήματος. Με επικεφαλής τον Λουίτζι Αλμπερτίνι από το 1900 μέχρι και το 1925 η Corriere della Sera έγινε η πρώτη ιταλική εφημερίδα, με κορυφαίες αυθεντίες να εργάζονται σ’ αυτήν όπως ο Λουίτζι Μπαρτσίνι και ο Ούγκο Οτζέτι. Άλλα υψηλού κύρους «στυλό» του εικοστού αιώνα είναι ο Κούρζιο Μαλαπάρτε, ο Ίντρο Μοντανέλι, συντηρητικός και αντικομμουνιστής, ιδρυτής της Il Giornale και ο συγγραφέας του μνημειώδους Ιστορίας της Ιταλίας, η Οριάνα Φαλάτσι, ο πρώτος ειδικός απεσταλμένος στην πρώτη γραμμή, ο Έντσο Μπιάτζι και ο Τζιόρτζιο Μπόκα.
Σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για το 2024, ο πληθυσμός της είναι 58.979.364 κάτοικοι.[1]
Η Ιταλία είναι σε μεγάλο βαθμό ομοιογενής γλωσσικά και θρησκευτικά, ενώ παρουσιάζει σημαντικές πολιτιστικές, οικονομικές και πολιτικές ανομοιομορφίες. Υπάρχουν μικρές ομάδες αυτογενών μειονοτήτων.
Ο Καθολικισμός είναι η θρησκεία της πλειοψηφίας των κατοίκων (85% των κατοίκων αναπροσδιορίζονται ως καθολικοί). Ωστόσο υπάρχουν κοινότητες Προτεσταντών και Εβραίων ενώ υπάρχει και αυξανόμενος αριθμός μεταναστών Μουσουλμάνων. Επίσης, στην Ιταλία, υπάρχει η μεγαλύτερη κοινότητα Μαρτύρων του Ιεχωβά στην Ευρώπη, με 248.743 μέλη[17]. Οι Μορμόνοι της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών έχουν 25.453 μέλη[18]
Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν 83,0 χρόνια (80,9 χρόνια οι άνδρες και 84,9 οι γυναίκες).[19]
Η Ιταλία είναι γνωστή για τις τέχνες, τον πολιτισμό και πολλά μνημεία της, όπως ο Πύργος της Πίζας και το Ρωμαϊκό Κολοσσαίο, όπως και για την κουζίνα της (πίτσα, μακαρονάδες, κλπ.), κρασί, τρόπος ζωής, μόδα, σχέδιο, κινηματογράφος, θέατρο, λογοτεχνία, ποίηση, εικαστικές τέχνες, μουσική (κυρίως όπερα)
Η Αναγεννησιακή περίοδος της Ευρώπης ξεκίνησε στην Ιταλία το 14ο και 15ο αιώνα. Λογοτεχνικά αριστουργήματα, όπως η ποίηση του Δάντη, Πετράρχη, Τορκουάτο Τάσσο και Λουδοβίκου Αριόστο και η πεζογραφία του Βοκάκκιου.
Η μουσική επιρροή των Ιταλών συνθετών Παλεστρίνα, Κλάουντιο Μοντεβέρντι, Αρκάντζελο Κορέλλι και Αντόνιο Βιβάλντι αποδείχτηκε τεράστια. Τον 19ο αιώνα, η ιταλική ρομαντική όπερα άνθισε με συνθέτες, όπως οι Τζοακίνο Ροσίνι, Τζουζέπε Βέρντι και Τζάκομο Πουτσίνι.
Οι σύγχρονοι Ιταλοί καλλιτέχνες, συγγραφείς, σκηνοθέτες, αρχιτέκτονες, συνθέτες και σχεδιαστές συνεχίζουν να συνεισφέρουν σημαντικά στο δυτικό πολιτισμό.
Το Ποδόσφαιρο είναι το εθνικό άθλημα των Ιταλών και το πάθος τους για το άθλημα αυτό είναι φανερό. Η Ιταλία έχει κερδίσει το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου τέσσερις φορές: το 1934, 1938, 1982, 2006.
Ο αστεροειδής 477 Ιταλία (477 Italia), που ανακαλύφθηκε το 1901, πήρε το όνομά του από την Ιταλία.
Εκπαίδευση
Η εκπαίδευση στην Ιταλία είναι υποχρεωτική από την ηλικία των 6 έως και την ηλικία των 16 ετών και χωρίζεται σε πέντε επίπεδα: το νηπιαγωγείο (scuola dell'infanzia), το δημοτικό (scuola primaria ή scuola elementare), την κατώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (scuola secondaria di primo grado ή scuola media inferiore), την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (scuola secondaria di secondo grado ή scuola media superiore) και το πανεπιστήμιο (università), και διαθέτει τόσο δημόσια, όσο και ιδιωτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα.
Γλώσσες
Στην Ιταλία ομιλούνται πολλές διάλεκτοι των Ιταλικών. Μερικοί εκτιμούν πως πολλές από αυτές αποτελούν ξεχωριστές γλώσσες. Υπάρχουν περίπου 33 διάλεκτοι, εκ των οποίων σημαντικότερες, ως προς τον αριθμό των ομιλούντων είναι η διάλεκτος της Λομβαρδίας και της Λιγουρίας, τα Ναπολιτάνικα, τα Σικελιάνικα, η διάλεκτος της Σαρδηνίας και της Μπολόνια. .
Η ιταλική μόδα έχει μακρά παράδοση και θεωρείται μια από τις σημαντικότερες στον κόσμο. Το Μιλάνο, η Φλωρεντία, η Ρώμη είναι τα βασικά κέντρα μόδας της Ιταλίας. Σύμφωνα με την Κορυφαία Παγκόσμια Κατάταξη των Κέντρων Μόδας που διεξήχθη από το Global Language Monitor, η Ρώμη κατατάσσεται έκτη και το Μιλάνο δωδέκατο σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι ιταλικοί οίκοι μόδας όπως για παράδειγμα Gucci, Armani, Prada, Versace, Valentino, Dolce & Cabbana, Missoni, Fendi, Moschino, Max Mara, Trussardi, Ferragamo θεωρούνται από τους σπουδαιότερους οίκους μόδας σε ολόκληρο τον κόσμο. Επίσης το περιοδικό Vogue Italia θεωρείται ένα από τα περιοδικά υψηλότερου κύρους παγκοσμίως.
Η Ιταλία επίσης διακρίνεται στον τομέα του σχεδίου, ειδικότερα στον εσωτερικό σχεδιασμό, στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, στον βιομηχανικό καθώς και στον πολεοδομικό σχεδιασμό. Η χώρα έχει γεννήσει πολλούς σχεδιαστές επίπλων όπως ο Gio Ponti και ο Ettore Sottsass. Επιπλέον ιταλικές φράσεις όπως "Bel Disegno" και "Linea Italiana" έχουν ενσωματωθεί στο λεξιλόγιο σχεδιασμού επίπλων. Παραδείγματα από κλασσικά κομμάτια ιταλικών οικιακών ειδών και επίπλων αποτελούν τα πλυντήρια και ψυγεία Zanussi, οι καναπέδες "New tone" Atrum και η μεταμοντέρνα βιβλιοθήκη του Ερτόρε Σοτσάς, που έχει εμπνευστεί από το τραγούδι του Μπομπ Ντίλαν "Stuck inside of Mobile with the Memph is Blues Again".
Σήμερα το Μιλάνο και το Τορίνο αποτελούν εξέχουσες πόλεις όσον αναφορά τον αρχιτεκτονικό και τον βιομηχανικό σχεδιασμό. Η πόλη του Μιλάνου φιλοξενεί τη μεγαλύτερη εκδήλωση σχεδίου σε ολόκληρο τον κόσμο. Επίσης φιλοξενεί χώρους διεξαγωγής εκδηλώσεων και διεξάγονται εκδηλώσεις σχετικά με την αρχιτεκτονική και το σχέδιο όπως "Fuori Saloni" και το "Salone del Mobile". Επιπλέον αποτελεί έδρα πολλών σχεδιαστών όπως Μπρούνο Μουνάρι, Λούτσιο Φοντάνα, Ενρίκο Καστελλάνι και Πιέρο Μαντσόνι.
Η Ιταλία είναι μια από τις παλαιότερες χώρες στον κόσμο, στην παραγωγή οίνου και τα ιταλικά κρασιά είναι παγκοσμίως γνωστά για την ευρεία ποικιλία τους. Μετά τη Γαλλία, διαθέτει τη μεγαλύτερη βιομηχανία κρασιού σε περιεκτικότητα. Η προσφορά της ανέρχεται σε περίπου 45 με 50 εκατομμύρια εκατόλιτρα κάθε χρόνο και αντιπροσωπεύει το 1/3 της παγκόσμιας παραγωγής. Το ιταλικό κρασί εξάγεται σε όλο τον κόσμο και είναι πολύ διάσημο και στην ίδια την Ιταλία: Οι Ιταλοί κατατάσσονται πέμπτοι στη λίστα κατανάλωσης κρασιού με 42 λίτρα το κάθε άτομο. Τα σταφύλια φυτρώνουν σε σχεδόν κάθε περιοχή της χώρας και υπάρχουν περισσότερα από 1 εκατομμύριο αμπελώνες υπό καλλιέργεια. Οι Ετρούσκοι και οι Έλληνες παραγωγοί προχώρησαν στην παραγωγή κρασιού πριν από τους Ρωμαίους με το να καλλιεργήσουν τους δικούς τους αμπελώνες τον 2ο αιώνα π.Χ. Η ρωμαϊκή καλλιέργεια του σταφυλιού και η δημιουργία του οίνου ήταν δημιουργική, πολύ καλά οργανωμένη και πρωτοπόρα με μεγάλης κλίμακας παραγωγή και τεχνικές αποθήκευσης όπως τα βαρέλια και τα μπουκάλια. Όσον αφορά το εκλεκτής ποιότητας κρασί, η σύγχρονη Ιταλία είναι η μεγαλύτερη ή η δεύτερη μεγαλύτερη χώρα παραγωγής του. Το 2005 η ιταλική παραγωγή αποτελούσε το 20% της παγκόσμιας, δηλαδή δεύτερης σε αριθμό με πρώτη τη Γαλλία να παράγει το 26%. Τον ίδιο χρόνο το μερίδιο της Ιταλίας σε δολάρια σε εισαγωγές οίνου στις Η.Π.Α ήταν 32%, της Αυστραλίας 24% και της Γαλλίας 20%. Μαζί με της Αυστραλία, η αγορά της Ιταλίας αυξήθηκε ραγδαία τα τελευταία χρόνια.
Βίνο κότο και βινκότο
Το Βίνο κότο (κατά λέξη: μαγειρεμένο κρασί) είναι είδος κρασιού από τις Μάρκε και το Αμπρούτσο της κεντρικής Ιταλίας. Συνήθως φτιάχνεται από ιδιώτες για προσωπική χρήση αφού δεν μπορεί νόμιμα να πουληθεί ως κρασί. Ο μούστος, αντίθετα με αρκετές τοπικές ποικιλίες σταφυλιών, ζεσταίνεται σε ένα χάλκινο δοχείο όπου μειώνεται η περιεκτικότητά του στο 1/3 πριν ζυμωθεί σε παλιά ξύλινα βαρέλια. Μπορεί να ωριμάσει για χρόνια και η συγκομιδή στα βαρέλια να είναι μεγάλη. Το χρώμα του θυμίζει το βαθύ κόκκινο που έχει το ρουμπίνι και μοιάζει με το κρασί της Μαδέρας, ενώ συχνά συνοδεύεται με κάποιο είδος γλυκού.
Το Βινκότο, χαρακτηριστικό της Απουλίας, ζεσταίνεται εξίσου αλλά δεν ζυμώνεται με αποτέλεσμα να έχει μια γλυκιά γεύση, σαν σιρόπι. Γι’αυτό τον λόγο είναι κατάλληλο για την παραγωγή γλυκών και αφεψημάτων. Μετά την παραγωγή και την ψύξη του, ωριμάζει αποθηκευμένο για χρόνια.
Γεωργία, Βιομηχανία και Παροχές Υπηρεσιών
Η γεωργία για τους Ιταλούς αποτελεί οικονομολογικά έναν ασήμαντο ρόλο (περίπου 2%), παρόλα αυτά έχει επιφέρει σημαντικά αποτελέσματα. Αξιοσημείωτη είναι η παραγωγή κρασιού, η οποία υπολογίζεται στα 49 εκατομμύρια εκατόλιτρα κάνοντας την Ιταλία την πρώτη χώρα παραγωγής κρασιού στον κόσμο, ακολουθούμενη από τη Γαλλία σύμφωνα με στατιστικές του 2015. Επίσης είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός ελαιόλαδου μετά την Ισπανία με 442.000 τόνους κατά το έτος 2013. Διάσημη είναι επίσης για τη κατασκευή τυροκομικών προϊόντων όπως παρμεζάνα, μοτσαρέλα, πεκορίνο και ρικότα. Καλλιεργούνται και εξάγονται ακόμα εσπεριδοειδή όπως πορτοκάλια και λεμόνια, σολανό όπως η ντομάτα και η μελιτζάνα, κολοκυνθοειδή όπως κολοκυθάκια, καρπούζια και πεπόνια, λαχανικά για σαλάτες όπως ρόκα και ραδίκια, όσπρια καθώς και ξηρούς καρπούς.
Η δύναμη της ιταλικής οικονομίας εντοπίζεται στις κατασκευαστικές εταιρίες, κυρίως στις μικρές και στις μεσαίες οικογενειακές επιχειρήσεις. Σύμφωνα με την ISTAT, το επίσημο ιταλικό ινστιτούτο ανάλυσης στατιστικής έρευνας υπολογίζεται ότι το 95,2% των μικρών επιχειρήσεων απασχολούν λιγότερους από 10 εργαζόμενους. Ο όμιλος επιχειρήσεων Ένι που ασχολείται με την εξαγωγή πετρελαίου, ορυκτελαίου και ενέργειας αποτελεί την ιταλική επιχείρηση με τον μεγαλύτερο τζίρο.
Άλλες σημαντικές βιομηχανίες της χώρας είναι αυτές της παραγωγής μηχανών, αεροπλάνων (Leonardo), πλοίων (Fincantieri) και αμαξιών. Διάσημες ιταλικές βιομηχανίες αυτοκινήτων είναι ο όμιλος επιχειρήσεων Fiat, στον οποίο ανήκουν η Alfa Romeo, Iveco, Lancia και Μaserati, η Ferrari, Piaggio και Pirelli. Φαρμακοβιομηχανίες και βιομηχανίες κατασκευής ηλεκτρικών προϊόντων όπως η Magneti Marelli επίσης βρίσκονται στην Ιταλία. Η κλωστοϋφαντουργία άνθησε στην Ιταλία και συνδέθηκε με την εσωτερική ετικέτα Made in Italy καθώς και με διάσημα ονόματα ιταλικών μάρκων όπως Armani, Benetton, Dolce & Cabbana, Gucci, Prada και Versace. Επιπλέον η Luxottica είναι η μεγαλύτερη εταιρία παγκοσμίως κατασκευής γυαλιών. Μια από τις σημαντικότερες ιταλικές εταιρίες εξαγωγής προϊόντων είναι οι βιομηχανίες παραγωγής τροφίμων όπως η Barilla, Campari, Lavazza και Parmala, ενώ η μεγαλύτερη επιχείρηση σε αυτόν τον κλάδο ονομάζεται Ferrero.
Στο τομέα παροχής υπηρεσιών η Ιταλία αντιπροσωπεύεται σε διεθνές επίπεδο από μεγάλες τράπεζες όπως η Unicredit και Ιntensa Sanpaolo, ενώ η Assicurazioni Generali αποτελεί τη μεγαλύτερη εταιρία ασφάλισης παγκοσμίως.
Ο τουρισμός αποτελεί εδώ και δεκαετίες κύρια πηγή εισοδήματος για τους Ιταλούς καθώς η Ιταλία παραμένει να είναι κλασσικός ταξιδιωτικός προορισμός. Αγαπημένοι προορισμοί είναι οι Άλπεις, οι ακτές στην Αδριατική θάλασσα και στη θάλασσα της Λιγουρίας, οι αμέτρητες ιστορικές πόλεις και μουσεία, αρχαιολογικά ευρήματα καθώς και παραδοσιακά έθιμα όπως το Καρναβάλι της Βενετίας.
Η Ιταλία μέχρι και τη δεκαετία του '70 κατείχε την πρώτη θέση σε επισκεψιμότητα στον κόσμο, ενώ σήμερα βρίσκεται στη πέμπτη θέση μετά τη Γαλλία, Αμερική, Ισπανία και Κίνα.
Ναυτιλία
Κυριότεροι λιμένες της Ιταλίας είναι: η Τεργέστη (Trieste), η Ανκόνα (Ancona), το Μπρίντιζι (Brindisi) ή Βρινδήσιο, το Οτράντο (Otranto), ο Τάρας (Taranto) και η Νάπολη ή Νεάπολη (Napoli), η Γένοβα (Genova) και η Βενετία (Venezia). Το 1974 ο εμπορικός στόλος της Ιταλίας αριθμούσε 1050 πλοία συνολικής χωρητικότητας 8.877.825 κ.ο.χ. κατέχοντας την 9η θέση παγκόσμια.
Το πολίτευμα της Ιταλίας είναι Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία με απλή όμως αναλογική στις εκλογές και ιδιαίτερα αυξημένες τις εξουσίες και την πολιτική επιρροή των κορυφαίων υπουργών της κυβέρνησης. Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όλοι οι Ιταλοί πολίτες που έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους. Ωστόσο, στις εκλογές για την ανάδειξη των γερουσιαστών το όριο είναι τα 25 έτη.Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί να απολύσει τον Πρωθυπουργό και την Κυβέρνηση μόνο σε περίπτωση που παραβιάσουν κάποιο άρθρο του Συντάγματος.
Στις 22 Ιουλίου του 2008 με 171 ψήφους υπέρ, 128 κατά και έξι αποχές, η Ιταλική Γερουσία ενέκρινε τον νόμο ο οποίος προστατεύει τους τέσσερις ανώτατους αξιωματούχους του κράτους από ποινικές διώξεις, περιλαμβανομένου και του πρωθυπουργού[20]. Το 2008 παραιτήθηκε ο πρωθυπουργός Ρομάνο Πρόντι και νικητής των εκλογών του Απριλίου, αναδείχθηκε ξανά ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι.
Στις 3 Ιουλίου του 2009 επικυρώθηκε από τη Γερουσία ο αμφιλεγόμενος και αυστηρότατος νόμος για τη μετανάστευση, που πυροδότησε τις επικρίσεις της Αντιπολίτευσης.
Στις 24 Απριλίου 2013, ο Ενρίκο Λέτα έγινε πρωθυπουργός της χώρας διαδεχόμενος τον Μάριο Μόντι ύστερα από το πολιτικό αδιέξοδο που σχηματίστηκε μετά τις εκλογές του 2013. Η κυβέρνηση συνεργασίας Κεντροαριστεράς - Κεντροδεξιάς - Κέντρου που σχηματίστηκε έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή με 427 ψήφους υπέρ και 167 κατά.[21] Το 2018 ανέλαβε στην πρωθυπουργία ο Τζουζέπε Κόντε, ενώ στις 13 Φεβρουαρίου 2021 πρωθυπουργός ανέλαβε ο Μάριο Ντράγκι μετά απο παραίτηση του προκατόχου του.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
