Φιλοσοφία

Φιλοσοφία είναι ο κλάδος της σκέψης που ασχολείται με οριακά, θεμελιώδη ή έσχατα ερωτήματα και προβλήματα, όπως αυτά της ύπαρξης, της γνώσης, της αιτίας, της γλώσσας ή του νου. Είναι η επιστήμη του «όντως όντος» ή της ουσίας των πραγμάτων.^[1] Ξεχωρίζει από άλλους τρόπους αντιμετώπισης των παραπάνω προβλημάτων επειδή τα προσεγγίζει με κριτικό και γενικώς συστηματικό τρόπο βασισμένη σε λογικές εξηγήσεις.^[2]

Η λέξη φιλοσοφία ετυμολογικώς είναι σύνθετη και προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό φιλεῖν (αγαπώ) και τη λέξη σοφία, δηλαδή αγάπη για τη σοφία. Τον όρο εισήγαγε ο μεγάλος προσωκρατικός φιλόσοφος και μαθηματικός, Πυθαγόρας. Ο Πυθαγόρας είναι ο πρώτος άνθρωπος που χαρακτήρισε τον εαυτό του φιλόσοφο, ως άνθρωπο δηλαδή που είναι φίλος της σοφίας.^[3]^{[σημ. 1]}

Η φιλοσοφία μάς ανοίγει νέους δρόμους και αναζητά απαντήσεις σε ερωτήματα που πιθανώς ξεπερνούν τις ανθρώπινες γνωστικές δυνατότητες, βοηθώντας στη διερεύνηση των ορίων της ανθρώπινης σκέψης, ακόμα και όταν δεν φτάνει σε κάποιο αποτέλεσμα ο επαγωγικός της προβληματισμός. Δεν θα ήταν λάθος να πούμε ότι φιλοσοφία είναι σκέψη πάνω στην ίδια τη σκέψη και τις δυνατότητές της.^[2]

Γενικώς θα μπορούσε να διατυπώσει κανείς ότι φιλοσοφική σκέψη είναι η διανοητική διερεύνηση βαθέων ερωτημάτων για τη σχέση του ανθρώπου με τον κόσμο και τη θέση του σ’ αυτόν. Η φιλοσοφία δεν αρκείται στην ανάλυση της πραγματικότητας του εμπειρικού κόσμου, αλλά διατυπώνει προτάσεις για την αλλαγή του. Ένας φιλόσοφος δεν αρκείται στο να διατυπώσει πώς έχουν τα πράγματα, αλλά προχωρά και σε συγκεκριμένες προτάσεις για το πώς θα μπορούσαν να είναι. Οι εκάστοτε φιλόσοφοι, σύμφωνα με το εννοιολογικό περιεχόμενο που προσάπτουν στη φιλοσοφία, δημιουργούν και το ανάλογο φιλοσοφικό ρεύμα. Φιλοσοφία είναι η νοητική αναζήτηση των πρώτων αρχών και των πρώτων αιτιών που συνιστούν την πραγματικότητα του νυν παρόντος κόσμου. Τα δύο κύρια ρεύματα της φιλοσοφίας από την αρχαιότητα μέχρι και τις μέρες μας, είναι ο υλισμός και ο ιδεαλισμός.^[2]^[5]

Remove ads

Εύρος της φιλοσοφίας

Ο Μπέρτραντ Ράσελ θεώρησε πως η φιλοσοφία βρίσκεται μεταξύ της επιστήμης, που αποτελεί βέβαιη γνώση, και της θεολογίας, που αποτελεί δόγμα, διατυπώνοντας παράλληλα τη θέση πως η φιλοσοφία είναι μια αστείρευτη δεξαμενή γνώσεων.^[4] Επομένως, όπως έχει αποδειχθεί άλλωστε ιστορικά, η φιλοσοφία είναι η επιστήμη των επιστημών,^{[σημ. 2]} ο κορμός της διεπιστημονικής γνώσης, ο άσβεστος πόθος αναζήτησης της γνώσης και της σοφίας. Πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι οι σύγχρονες θετικές επιστήμες (Μαθηματικά, Φυσική, Χημεία, Ιατρική, Αστρονομία κ.ά.), αλλά και μεταγενέστερες θεωρητικές (Ψυχολογία, Παιδαγωγική, Κοινωνιολογία κ.ά.) ξεπήδησαν από τον φιλοσοφικό στοχασμό.^[2]

Παρόλο το εύρος της έννοιάς της δεν πρέπει να παραβλέπεται το γεγονός ότι πρόκειται για επιστήμη (και μάλιστα τη «μητέρα» επιστήμη όπως είδαμε). Επομένως η μέθοδος ενός στοχασμού, ώστε αυτός να ονομασθεί φιλοσοφικός πρέπει να τηρεί συγκεκριμένα επιστημονικά κριτήρια και στάδια. Αυτά τα στάδια είναι εκείνα της Παρατηρήσεως, της Υποθέσεως, του Πειράματος, της Απόδειξης και της Επαναλήψεως. Ο φιλοσοφικός στοχασμός απαραίτητα πρέπει να εγκολπώνει την επιστημονική αποδεικτική διαδικασία. Η φιλοσοφική σκέψη συμπλέκεται με τη θεολογική αναζήτηση σε διαφορετικές προσεγγίσεις όπως αυτές των Μάξιμου Ομολογητή, Γρηγορίου Θεολόγου, Θωμά Ακινάτη, Έριχ Φρομ, Φρίντριχ Νίτσε, Μάρτιν Χάιντεγκερ.^[7]

Remove ads

Κλάδοι της φιλοσοφίας

Η Φιλοσοφία διαιρείται στους ως κάτωθι κλάδους:

Ηθική ονομάζεται ο τομέας της Φιλοσοφίας που διερευνά ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να ζει ο άνθρωπος, ενώ δευτερευόντως, διερευνά το κατά πόσον μια τέτοια ερώτηση μπορεί πράγματι να απαντηθεί. Οι κύριοι κλάδοι της Ηθικής Φιλοσοφίας είναι η Μετα-ηθική, η Φορμαλιστική Ηθική και η Εφαρμοσμένη Ηθική.
Αισθητική ονομάζεται ο τομέας που ασχολείται με τη μελέτη και αντίληψη της ομορφιάς, της Τέχνης, της αναψυχής, θεμάτων γούστου και αισθημάτων, γενικώς με τον ορισμό του ωραίου, του αρμονικού και των αντιστρόφων τους.
Γνωσιολογία ονομάζεται ο κλάδος που διερευνά τα όρια, την προέλευση και την ποιότητα της ανθρώπινης γνώσης.
Μεταφυσική ονομάζεται ο τομέας που ασχολείται με το επέκεινα, με εκείνο που η εμπειρία δεν μας αποκαλύπτει. (Δεν πρέπει να συγχέεται με εξωεπιστημονικούς κλάδους όπως η Παραφυσική). Μελετά τη φύση της πραγματικότητας, περιλαμβάνοντας τη σχέση μεταξύ νου και σώματος, ουσίας, γεγονότος και αιτίας. Παραδοσιακοί κλάδοι της είναι η Κοσμολογία και η Οντολογία.
Επιστημολογία ονομάζεται ο τομέας που ασχολείται με τη φύση και το σκοπό της γνώσης, καθώς και αν η γνώση είναι δυνατή. Μεταξύ των κεντρικών προβληματισμών της είναι οι φιλοσοφικές προκλήσεις που θέτει ο Σκεπτικισμός και οι σχέσεις μεταξύ αλήθειας, πίστης και αιτιολόγησης.
Πολιτική φιλοσοφία είναι η μελέτη των θεσμών διακυβέρνησης και των σχέσεων ατόμων (ή οικογενειών και φατριών) με κοινότητες, όπως το κράτος. Περιλαμβάνει ερωτήματα για τη δικαιοσύνη, το νόμο, την περιουσία, καθώς και τα δικαιώματα και υποχρεώσεις των πολιτών. Η Πολιτική Φιλοσοφία και η Ηθική αποτελούν παραδοσιακά αλληλένδετους τομείς, καθώς και οι δύο περιστρέφονται γύρω από το ερώτημα τού τι είναι καλό και πώς πρέπει να διαβιούν οι άνθρωποι με σκοπό τη συνεχή προαγωγή των ανθρώπινων κοινωνιών.
Λογική είναι η μελέτη των έγκυρων διαλεκτικών φορμών. Ξεκινώντας στα τέλη του 19ου αιώνα, μαθηματικοί όπως ο Γκότλομπ Φρέγκε εστίασαν στη μαθηματική προσέγγιση της Λογικής, η οποία σήμερα χωρίζεται σε δύο ευρείς κλάδους: τη Μαθηματική Λογική και τη λεγόμενη Φιλοσοφική Λογική.
Φιλοσοφία της γλώσσας είναι αυτή που ερευνά θέματα της φύσης, καταγωγής και χρήσης της γλώσσας
Φιλοσοφία της Θρησκείας είναι ο κλάδος της Φιλοσοφίας που ασχολείται με τη μελέτη προβλημάτων της θρησκείας.

Όλοι οι παραπάνω κλάδοι διαιρούνται σε αρκετές υποενότητες.

Remove ads

Δυτική φιλοσοφία

Κύριο λήμμα: Δυτική φιλοσοφία

Δυτικά φιλοσοφικά ρεύματα

Δυτικοί φιλόσοφοι

Αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι

Θαλής ο Μιλήσιος
Αναξίμανδρος ο Μιλήσιος
Αναξιμένης ο Μιλήσιος
Φερεκύδης από τη Σύρο
Πυθαγόρας ο Σάμιος
Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος
Ηράκλειτος ο Εφέσιος
Παρμενίδης ο Ελεάτης
Μέλισσος ο Σάμιος
Αναξαγόρας ο Κλαζομένιος
Εμπεδοκλής ο Aκράγας (Ακραγαντινός)
Λεύκιππος ο Μιλήσιος/Αβδηρίτης
Δημόκριτος ο Αβδηρίτης
Σοφιστές: Πρωταγόρας, Γοργίας, Πρόδικος, Ιππίας
Σωκράτης ο Αθηναίος
Αντισθένης ο Κυνικός
Πλάτων ο Αθηναίος, ιδρυτής της Ακαδημίας
Διογένης της Σινώπης ο Κυνικός
Αριστοτέλης ο Σταγειρίτης, ιδρυτής του Λυκείου (Περιπάτου)
Θεόφραστος ο Ερέσιος
Πύρρων ο Ηλείος
Επίκουρος ο Αθηναίος, ιδρυτής του Κήπου
Ζήνων ο Κιτιεύς ο Στωικός
Χρύσιππος ο Σολεύς ο Στωικός
Καρνεάδης ο Κυρηναίος
Πλούταρχος ο Χαιρωνειεύς

1ος μ.Χ. - 4ος αι.

Φιλόσοφοι στον Μεσαίωνα (5ος - 13ος αι.)

Φιλόσοφοι της Αναγγένησης (14ος - 16ος αι.)

Φιλόσοφοι του Διαφωτισμού (17ος - 18ος αι.)

Φιλόσοφοι του 19ου αιώνα

Φιλόσοφοι του 20ού αιώνα

Remove ads

Ανατολική φιλοσοφία

Κύριο λήμμα: Ανατολική φιλοσοφία

Ινδική φιλοσοφία

Κύριο λήμμα: Ινδική φιλοσοφία

Η ινδική φιλοσοφία θεωρείται η αρχαιότερη στην ιστορία του ανθρώπου, ενώ και ο Πυθαγόρας, ο μεγαλύτερος πρωτοπόρος της φιλοσοφίας στη Δύση, μαθήτευσε στην Ινδία. Ίσως δεν υπάρχει άλλος λαός στον κόσμο με τόσο έντονο φιλοσοφικό πνεύμα όσο ο λαός της Ινδίας. Πέρα από το έντονο θρησκευτικό στοιχείο με το οποίο είναι συνυφασμένη η ινδική φιλοσοφία, τον έντονο συμβολισμό της και τη βαθύτητά της, είναι η πιο εσωτερική φιλοσοφία στον κόσμο μαζί με την κινεζική. Με την κυριαρχία της Ινδίας από τους Άγγλους, η ινδική σκέψη έγινε γνωστή στη Δύση και πολλοί Ευρωπαίοι φιλόσοφοι και διανοητές εξέφρασαν με αμεσότητα τον θαυμασμό τους στη φιλοσοφική σκέψη της Ινδίας, ενώ η επίδραση της ινδικής φιλοσοφίας στο έργο τους υπήρξε μεγάλη.^[8]^[9]

Περίοδοι της ινδικής φιλοσοφίας

Παλαιότερη περίοδος. 1500 π.Χ. - 1000 μ.Χ. Διαιρείται σε πέντε περιόδους.
1. Βεδική περίοδος. 1500 - 500 π.Χ. Ονομάζεται Βεδική γιατί κυριαρχείται από των κύκλο των Βεδικών γραφών.
2. Η δεύτερη περίοδος εκτείνεται μεταξύ 500 π.Χ. έως 200 π.Χ. και συμπίπτει με τον σχηματισμό της πρώτης ινδικής αυτοκρατορίας, της Αυτοκρατορίας των Μαουρύα. Στην περίοδο αυτή έγινε η πρώτη κωδικοποίηση των βουδιστικών ιερών γραφών. Η περίοδος αυτή είναι πολύ σημαντική και για τον ινδουισμό, διότι σε αυτήν έγινε μία πρώτη προσπάθεια συστηματοποιήσεως των φιλοσοφικών στοχασμών των Βεδών και των Ουπανισάδων.
3. Επική περίοδος. 200 π.Χ. - 300 μ.Χ. Λέγεται επική γιατί σε αυτήν τα δύο έπη, η Ραμαγιάνα και η Μαχαμπαράτα, έλαβαν την οριστική τους μορφή.
4. Στην τέταρτη περίοδο, 300 έως 650 μ.Χ., γράφτηκαν οι 18 κύριες Πουράνες και τα δοκίμια των έξι ορθόδοξων φιλοσοφικών συστημάτων, των Νταρσάνα. Σε αυτή την περίοδο παρουσιάστηκε μεγάλη ακμή της ινδικής δραματουργίας, με κυριότερους εκπροσώπους τους Καλιντάσα και Χάρσα.
5. Στην πέμπτη περίοδο, 650 - 1000, δημιουργήθηκαν οι νεότερες Πουράνες και Νταρσάνα, ενώ έπαψε να υφίσταται μια δεσπόζουσα δύναμη και η χώρα ήταν διαμελισμένη σε διάφορα βασίλεια που κυριαρχούσαν στις διάφορες περιοχές της αχανούς υποηπείρου. Χαρακτηρίζεται αυτή η εποχή από την οριστική ήττα του βουδισμού και την πλήρη επικράτηση του ινδουισμού.
Μέση περίοδος. 1000 - 1750 μ.Χ. Η περίοδος αυτή άρχισε με τη μουσουλμανική κατάκτηση της Ινδίας και τελείωσε με την εγκατάσταση της αγγλικής κυριαρχίας. Στην περίοδο αυτή έγιναν πολλές συγκρητιστικές προσπάθειες μεταξύ του ινδουισμού και του ισλαμισμού, ενώ διαπιστώθηκε μία υποχώρηση στην αυστηρή προσήλωση στην ιδέα μιας αφηρημένης απόλυτης αρχής, του Μπράχμαν, διότι οι διανοούμενοι αναγκάσθηκαν τελικά, μετά από αιώνες πίεσης, να υποχωρήσουν μπροστά στη γενική λαϊκή απαίτηση για μια πιο ανθρωπομορφική ιδέα περί Θεού, όπου η αγάπη και η ηθική έχουν το μέρος τους.
Σύγχρονη περίοδος. 1750 μέχρι σήμερα. Κατά την περίοδο αυτή, ιδιαίτερα από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, σημειώθηκε μια προσπάθεια θεραπείας των ατελειών της ινδικής παραδοσιακής κοινωνίας με εκστρατείες των διανοούμενων εναντίον των αναχρονισμών της. Παράλληλα, Ευρωπαίοι ινδολόγοι προέβησαν σε μια συστηματική μελέτη των ινδικών κειμένων και εισήγαγαν, σε εντονότερο βαθμό πλέον, την ινδική σκέψη στην Ευρώπη.

Ινδοί φιλόσοφοι

Κινεζική φιλοσοφία

Κύριο λήμμα: Κινεζική φιλοσοφία

Ο Δημήτρης Κ. Βελισσαρόπουλος, ο οποίος έγραψε τα βιβλία Ιστορία της ινδικής φιλοσοφίας (1975) και Ιστορία της κινέζικης φιλοσοφίας (1981), σημείωσε ότι η Ινδία και η Κίνα θεωρούνται το λίκνο του στοχασμού της Άπω Ανατολής, όπως ακριβώς και η Ελλάδα είναι το λίκνο του ρωμαϊκού, και στη συνέχεια του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Όσα φιλοσοφικά ρεύματα δημιουργήθηκαν στις υπόλοιπες ασιατικές χώρες, έχουν τις βάσεις τους είτε στην ινδική, είτε στην κινέζικη φιλοσοφία, εκτός μερικών πολύ λιγότερο σημαντικών εξαιρέσεων.^[10]

Περίοδοι της κινέζικης φιλοσοφίας

Αρχαϊκή περίοδος. Από την αυγή της ιστορίας της Κίνας και ιδιαίτερα από τον 11ο π.Χ. αιώνα ώς τον Κομφούκιο (551 π.Χ.).
Κλασική περίοδος. Άρχισε με τον Κομφούκιο και έφτασε περίπου ώς τον 2ο π.Χ. αιώνα.
Περίοδος του εκλεκτισμού. 2ος π.Χ. αιώνας - 4ος μ.Χ. αιώνας. Οι κομφουκιανοί φιλόσοφοι βρίσκονταν κάτω από την ισχυρή επίδραση του ταοϊσμού και των θεωριών του Βιβλίου των μεταβολών (I Ching).
Περίοδος της κυριαρχίας του βουδισμού. 4ος - 9ος μ.Χ. αιώνας.
Περίοδος νεοκομφουκιανισμού. 10ος - 18ος μ.Χ. αιώνας.
Περίοδος της δυναστείας Τσινγκ. 1644 - 1912. Διακρίνεται σε δύο περιόδους.
1. Η πρώτη περίοδος της δυναστείας Τσινγκ εκτείνεται ώς τα μέσα του 19ου αιώνα. Σημειώθηκε μια βαθμιαία απομάκρυνση από τον νεοκομφουκιανισμό υπέρ μιας φιλοσοφίας λιγότερο μεταφυσικής.
2. Στη δεύτερη περίοδο της δυναστείας Τσινγκ, 1855 - 1912, εκφράστηκαν πια ισχυρές αμφιβολίες για την εγκυρότητα της κινέζικης πνευματικής παράδοσης και αναζητήθηκαν δρόμοι για την εύσχημη εγκατάλειψή της.
Περίοδος επίδρασης της δυτικής φιλοσοφίας και επιστήμης. Άρχισε από το τέλος του 19ου αιώνα μέχρι την επικράτηση της Οκτωβριανής Επανάστασης στη Ρωσία.
Περίοδος της επίδρασης του μαρξισμού. Μετά το 1917 εντάθηκε η επιρροή των μαρξιστικών ιδεών.

Κινέζοι φιλόσοφοι

Remove ads

Ισλαμική φιλοσοφία

Κύριο λήμμα: Ισλαμική φιλοσοφία

Η ισλαμική φιλοσοφία δεν είναι ούτε αποκλειστικά ανατολική, ούτε αποκλειστικά δυτική. Έχει επηρεαστεί από την αρχαία ελληνική φιλοσοφία και επιστήμη, αλλά και από την δική της παράδοση και την αλληλεπίδραση με άλλους πολιτισμούς. Η ισλαμική φιλοσοφία, εννοούμενη ως ανεξάρτητη φιλοσοφική έρευνα από ισλαμιστές φιλοσόφους, έλαβε αποφασιστική ώθηση κατά τον 8ο αιώνα μ.Χ. όταν άρχισε να μεταφράζεται πληθώρα ελληνικών κειμένων στα αραβικά. Πολλά ελληνικά κείμενα, μεταξύ των οποίων αρκετά πάνω σε ιατρικά θέματα, είχαν μεταφραστεί από Σύρους χριστιανούς στα συριακά τον 4ο και 5ο αιώνα και ήταν μια ομάδα Σύρων λογίων που προσκλήθηκαν στη Βαγδάτη γύρω στο 750 μ.Χ. για να αναλάβουν μεταφράσεις κειμένων από τα ελληνικά στα αραβικά. Μέσω αυτών, τα έργα του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη και των νεοπλατωνιστών έγιναν γνωστά σε Άραβες διανοητές, και ακολούθως στη δυτική Ευρώπη.

Δύο ήταν οι βασικότεροι παράγοντες που καθόρισαν τον χαρακτήρα της ισλαμικής φιλοσοφίας. Ο πρώτος ήταν η θεολογία του Κορανίου, της ισλαμικής ιερής γραφής, που διαμόρφωσε όλες τις όψεις της ισλαμικής κουλτούρας, περιλαμβανομένων των πολιτικών, νομικών και κοινωνικών θεσμών. Το δόγμα καθόριζε ως υποχρεωτικό για κάθε μουσουλμάνο να ακολουθεί τους Πέντε Πυλώνες. Επί πλέον κανόνες και έθιμα διαμορφώθηκαν στα κείμενα αποκαλούμενα Χαντίθ τα οποία βασίζονταν σε διδασκαλίες του προφήτη Μωάμεθ και τα οποία ήταν σε άμεση αλληλεπίδραση με το ισλαμικό δίκαιο.

Μέχρι τον 8ο αιώνα δύο σχολές ισλαμικής θεολογίας είχαν καθιερωθεί, οι Μουτάζιλα, οι οποίοι θεωρούσαν ότι ο ορθός λόγος μπορούσε να ανακαλύψει αλήθειες οι οποίες κατόπιν επαληθεύονταν δια αποκάλυψης στην ιερή γραφή, και οι Σούνι οι οποίοι αντιτάσσονταν στον ορθολογισμό των μουταζιλιτών και ισχυρίζονταν ότι ο Θεός δεν υπακούει σε κανενός είδους νόρμες, ότι οι πράξεις είναι αγαθές ή άδικες επειδή ο Θεός τις χρίζει ως τέτοιες και ότι η έλλογη σκέψη δεν είναι σε θέση να ανακαλύψει τη βούληση του Θεού.

Ο δεύτερος παράγοντας που διαμόρφωσε καθοριστικά τον διακριτό χαρακτήρα της ισλαμικής φιλοσοφίας προέρχεται σε μεγάλο βαθμό από ένα «ατύχημα», μια παρεξήγηση, στην ιστορία των ιδεών. Από σφάλμα, η πατρότητα μέρους του κειμένου των Εννεάδων του Πλωτίνου αποδόθηκε στον Αριστοτέλη και έγινε γνωστό στον αραβικό κόσμο ως η Θεολογία του Αριστοτέλη. Ως αποτέλεσμα αρκετές πλατωνικές και νεοπλατωνικές έννοιες εξομοιώθηκαν με έννοιες του Αριστοτέλη, ούτως ώστε η ελληνική φιλοσοφία αντιμετωπίστηκε από τους μεταφραστές της ως πιο ενιαία από ότι πραγματικά ήταν. Οι άραβες φιλόσοφοι έτειναν να πιστεύουν ότι μελετώντας τα ελληνικά κείμενα είχαν να κάνουν με ένα συνεκτικό σώμα το οποίο περιείχε ισχυρά στοιχεία μυστικισμού. Στην πραγματικότητα βέβαια ο μυστικισμός που αποδόθηκε με αυτό τον τρόπο στην ερμηνεία όλων των ελληνικών κειμένων ήταν ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό μόνο των νεοπλατωνιστών.^[11]

Ισλαμιστές φιλόσοφοι

Remove ads

Σημειώσεις

[Σ 1]
Ο Μπέρτραντ Ράσελ, στο βιβλίο του Ιστορία της δυτικής φιλοσοφίας, σημείωσε για τον Πυθαγόρα: «Δε γνωρίζω άλλον άνθρωπο με τόση επιρροή όπως αυτός στη σφαίρα της διανοήσεως. Το λέω τούτο γιατί αυτό που φαίνεται ως πλατωνισμός, όταν αναλυθεί, αποκαλύπτεται στην ουσία του πυθαγορισμός», ενώ ο Φράνσις Κόρνφορντ, στο έργο του Από τη θρησκεία στη φιλοσοφία, έγραψε ότι ο Πυθαγόρας ήταν ένας μεταρρυθμιστής του Ορφέα και ο Ορφέας ένας μεταρρυθμιστής της θρησκείας του Διονύσου.^[4]
[Σ 2]
Η φιλοσοφία, στα πρώτα βήματά της, δεν ήταν άλλη από την επιστήμη στην καθολικότητά της, ενώ στη σύγχρονη εποχή ο Βίλχελμ Βουντ θεώρησε ως έργο της φιλοσοφίας να συγκεντρώνει με προσοχή τα πορίσματα των κατά μέρος επιστημών, να τα συναρμολογεί και να συνθέτει από αυτά μια ενιαία ερμηνεία του κόσμου και της ζωής χωρίς εσωτερικές διαφωνίες και αντιφάσεις.^[6]

Remove ads

Παραπομπές

Loading content...

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

Loading content...

Πρόσθετη βιβλιογραφία

Loading content...

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Loading content...

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads