Άστρος

Το Άστρος είναι κωμόπολη και έδρα του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας,^[2] της επαρχίας Κυνουρίας του νομού Αρκαδίας. Βρίσκεται σε εύφορη κι εκτεταμένη πεδιάδα που έχει σημαντική στρατηγική θέση. Στην απογραφή του 2021 είχε 2.326 κατοίκους.^[3] Οι κάτοικοί του ασχολούνται με τη γεωργία, την ελαιοκομία, την αμπελουργία και την κτηνοτροφία. Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 70 μέτρων, στο κέντρο του κάμπου της Θυρέας, νοτιοανατολικά της Τρίπολης (40 χλμ) και νοτιοδυτικά του Ναυπλίου (33 χλμ). Απέχει περίπου 170 χιλιόμετρα από την Αθήνα και 4 χιλιόμετρα από το Παράλιο Άστρος.

Άστρος
Πανοραμική άποψη του Άστρους
Άστρος Άστρος
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Πελοποννήσου
Περιφερειακή Ενότητα	Αρκαδίας
Δήμος	Βόρειας Κυνουρίας
Γεωγραφία
Νομός	Αρκαδίας
Υψόμετρο	68 μέτρα[1]
Πληθυσμός
Μόνιμος	2.326
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Πολιούχος	Άγιος Νικόλαος
Ταχ. κώδικας	220 01
Τηλ. κωδικός	2755
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ιστορική αναδρομή

Η πεδιάδα της Θυρέας από το όρος Ζάβιτσα. Διακρίνονται το Άστρος και το Παράλιο Άστρος.

Η πρώτη επίσημη αναφορά της πόλης με το όνομα «Άστρος» συναντάται σε χρυσόβουλο του έτους 1293 του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β' Παλαιολόγου. Στο χρυσόβουλο αυτό ο μητροπολίτης Μονεμβασίας λαμβάνει το αξίωμα του έξαρχου της Πελοποννήσου και του καθορίζονται τα εκκλησιαστικά του δικαιώματα.^[4]. Στην περιοχή υπήρξαν αρχαίες πόλεις όπως η Θυρέα, η Ανθήνη, η Νηριήδα και η Εύα στην οποία βρίσκεται η πασίγνωστη Έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού. Η αρχική ονομασία του νεότερου οικισμού ήταν «Αγιαννίτικα Καλύβια».

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους, πρώην «Σχολή Καρυτσιώτη».

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους φιλοξενεί ενδιαφέροντα εκθέματα από την έπαυλη του Ηρώδη Αττικού, όπως επιγραφές, μαρμάρινα γλυπτά, αρχιτεκτονικά μέλη, κεφαλές αγαλμάτων, καθώς και ένα αναθηματικό ανάγλυφο με τον Ερμή και τις νύμφες. Επίσης, εκτίθενται κεραμικά από τα νεκροταφεία του Ελληνικού Κυνουρίας και άλλα ενδιαφέροντα έργα του 2ου και 3ου μ.Χ. αιώνα καθώς και μια επιτύμβια στήλη του 4ου π.Χ. Λόγω έλλειψης χώρου, πολλά θαυμάσια έργα βρίσκονται στον προαύλιο χώρο. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους στεγάζεται στο κτήριο της Σχολής Καρυτσιώτη στο Άστρος , χτίστηκε το 1805, που ήταν παράρτημα της Σχολής Καρυτσιώτη του Αγίου Ιωάννου ( χτίστηκε το 1798) στην οποία φοιτούσαν νέοι από όλη τη Ελλάδα . Μαζί με την σχολή, ο Αγιαννίτης Δημήτριος Καρυτσιώτης (1741 - 1819), δώρισε μία μεγάλη έκταση, το λεγόμενο «Αγροκήπιο», περίπου 47 στρέμματα.^[5]Το Άστρος έπαιξε σημαντικό ρόλο στην Επανάσταση: στις 29 Μαρτίου -18 Απριλίου του 1823 συγκροτήθηκε εκεί η Β' Εθνική Συνέλευση, με την προεδρία του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, για να ψηφίσει την αναθεώρηση του πρώτου Ελληνικού Συντάγματος της Επιδαύρου.^[6]

Η Συνέλευση, στα πρότυπα των Συνταγμάτων της Γαλλικής Επανάστασης του 1789 μ.Χ., συνέταξε και τη «Διακήρυξη της Β΄ των Ελλήνων Συνελεύσεως», υπογραμμένη από 128 Πληρεξούσιους, μεταξύ των οποίων και ο Κολοκοτρώνης. «Εξεδόθη εν Άστρει εντός του Μουσείου του Καρυτσιώτου», λέει η διακήρυξή της. Η συνέλευση απάντησε με την διακήρυξη, στην υφήλιο και τους μεγαλους της εποχής: «Είμεθα αποφασισμένοι να ανεξαρτισθώμεν, ως έθνος αυτόνομον και ανεξάρτητον»^[7]. O Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, πρόεδρος του Εκελεστικού (δηλ.Πρωθυπουργός), σε  επιστολή στις 22 Απριλίου 1823 αναφέρει: «Αποτελεί ευχάριστο καθήκον για μένα να ενημερώνω τα Φιλελληνικά Κομιτάτα πως η Εθνοσυνέλευση της απελευθερωμένης Ελλάδας συνήλθε στο Άστρος, στον κόλπο του Ναυπλίου».

Διοικητική ιστορία

Το Άστρος με την πρώτη διοικητική διαίρεση του ελληνικού κράτους, εντάχθηκε στον Δήμο Θυρέας,^[8] που είχε αρχική έδρα τον Άγιο Ιωάννη (ΦΕΚ 16Α – 24/05/1835). Από το 1841 έως το 1912, το Άστρος ήταν η χειμερινή έδρα του Δήμου Θυρέας, ο Αγιάννης ήταν η θερινή έδρα {ΦΕΚ 5Α – 08/03/1841). Από το 1912 ο οικισμός αποτέλεσε έδρα κοινότητας Άστρους η οποία εξελίχθηκε στο Δήμο Άστρους το 1985 (ΦΕΚ 99Α – 28/05/1985). Από το 1998 αποτελεί έδρα του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας (ΦΕΚ 244Α – 04/12/1997).^[2]

Η πρώτη αναφορά με το όνομα «Άστρον», απαντά στο Γεωγράφο Κλαύδιο Πτολεμαίο (2ος αι.). Ο Νίκος Βέης (1883–1958), καθηγητής Πανεπιστημίου και Ακαδημαϊκός αναφέρει  «έχομε κατ΄ επανάληψιν μνείας  του Κυνουριακού αυτού πολίσματος» του Άστρους το 1320,1372,1374, 1407,1421, 1435, 1463, 1467, 1471, 1481. Ο Γ. Τερτσέτης αναφέρει: «συνέτρωγαν ο Δημήτριος Υψηλάντης και ο Κολοκοτρώνης εις τους ίσκιους των δένδρων του Άστρους». Ο υπασπιστής του Κολοκοτρώνη, Φωτάκος, αναφέρεi μετά από το τραπέζι: «Από το Άστρος επεράσαμεν εις τον Άγιον Ιωάννην και από εκεί, αφού εγευματίσαμεν εις ταις καμάρες του Αγίου Πέτρου, εφθάσαμεν εις Βέρβαινα».^[9]

Δείτε επίσης: Κοινότητα Άστρους

Γενικά στοιχεία

Η πλατεία Αγίου Παύλου στην Πάνω Γειτονιά.

Η πόλη έχει τρεις πλατείες, δύο μεγαλύτερες και μία μικρότερη, την κεντρική, με πολλά μαγαζιά και καταστήματα. Έχει ένα Δημοτικό Σχολείο, Γυμνάσιο, Λύκειο, ΕΠΑΛ, Αρχαιολογικό μουσείο, ^[10]το οποίο αποτελούσε την πρώην σχολή Καρυτσιώτη (1805). ^[11]Επίσης έχει Δημαρχείο και δημοτικές υπηρεσίες, Κέντρο Υγείας, τράπεζες και ταχυδρομείο. Διαθέτει ένα γήπεδο ποδοσφαίρου με τεχνητό χλοοτάπητα και ένα κλειστό γυμναστήριο.

Το πολιτιστικό κέντρο Άστρους.

Δίπλα από το Άστρος βρίσκεται το χωριό Μελιγού, το οποίο χωροταξικά είναι ενσωματωμένο στην κωμόπολη. Οι περισσότεροι κάτοικοι του Άστρους κατάγονται από τα γύρω χωριά και ιδιαίτερα από τον Άγιο Ιωάννη, πολλοί δε κατοικούν στο Παράλιο Άστρος που βρίσκεται σε απόσταση 4 χλμ.

Στη διαδρομή από Άστρος προς Τρίπολη και στα όρια της κοινότητας Δολιανών, βρίσκεται η περιοχή της Αρχαίας Εύας, όπου κείτονται τα ερείπια της έπαυλης του Ηρώδη του Αττικού. Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται και η Μονή Λουκούς.

Δημογραφική εξέλιξη

Το δημοτικό σχολείο Άστρους.

Έτος	Οικισμός	Κοινότητα
1920	2.232	3.052
1928	943	2.078
1940	738	1.953
1951	2.085	2.614
1961	1.978	2.648
1971	2.551	2.675
1981	2.459	2.568
1991	2.743	2.958
2001	2.630	2.932
2011	2.285	2.408
2021		2.474[12]

Γεωγραφία

Κλίμα

Το Άστρος βρίσκεται στην κεντρο-ανατολική Πελοπόννησο και έχει Μεσογειακό κλίμα με θερμά και ξηρά καλοκαίρια, καθώς και ήπιους χειμώνες. Η περιοχή είναι χαρακτηρισμένη ως κατηγορίας Γ στην κλιματική ταξινόμηση Κέππεν.

Κλιματικά δεδομένα Άστρος
Μήνας	Ιαν	Φεβ	Μάρ	Απρ	Μάι	Ιούν	Ιούλ	Αύγ	Σεπ	Οκτ	Νοε	Δεκ	Έτος
Μέση Μέγιστη °C (°F)	13.8	14.2	16.3	20.1	25.5	30.8	33.5	33.0	29.2	24.1	18.7	15.2	22,87
Μέση Μηνιαία °C (°F)	9.9	10.3	12.5	16.0	21.1	26.2	28.7	28.2	24.5	19.8	14.8	11.5	18,63
Μέση Ελάχιστη °C (°F)	6.0	6.1	7.9	10.8	15.3	19.7	22.0	21.8	18.8	14.8	10.7	7.8	13,48
Βροχόπτωση mm (ίντσες)	79,3	70,8	51,4	25,6	13,8	6,1	8,4	5,7	8,8	51,2	84,2	85,3	490,6
% υγρασίας	70.3	68.7	66.9	62.7	60.2	52.4	49.3	52.4	57.8	65.6	71.1	72.2	62,47
Μέσες ημέρες κατακρημνίσεων	5.8	5.7	4.9	3.5	2.0	0.5	0.6	0.4	1.0	3.4	5.3	6.3	39,4
Πηγή: hnms.gr[13]

Αθλητισμός

Οι ομάδες του Άστρους είναι τρεις:

• Ο Πανθυρεατικός Α.Ο. που έχει ιδρυθεί το 1928, έχει χρώματα το κίτρινο και το μαύρο και διαθέτει τμήμα ποδοσφαίρου ανδρών.
• Ο Πήγασος Α.Ο. Θυρέας, με χρονολογία ίδρυσης το 1980, χρώματα το βυσσινί και το λευκό, που διαθέτει τμήματα καλαθοσφαίρισης ανδρών και γυναικών, καθώς και ακαδημίες πετοσφαίρισης γυναικών.
• Ο Α.Π.Ο. Αίολος Κυνουρίας, με πρώτη χρονολογία ίδρυσης το 1999 και επανενεργοποίηση του σωματείου το 2014, που διαθέτει τμήματα πετοσφαίρισης ανδρών και γυναικών και έχει χρώματα το πράσινο και το κίτρινο.

Προσωπικότητες

Από το Άστρος έλκουν την καταγωγή τους οι:

• Ναπολέων Κεφαλόπουλος, Έλληνας προπονητής στίβου με εξειδίκευση στους δρόμους αντοχής εκτός σταδίου. Προπονητής της πρωταθλήτριας Ευρώπης του 2022 στα 20 χλμ. και στα 35 χλμ. βάδην, Αντιγόνης Ντρισμπιώτη.
• Βασίλης Κοντοζαμάνης, ερευνητής, πολιτικός και πρώην αναπληρωτής Υπουργός Υγείας.^[14]
• Μόνικα Χριστοδούλου, τραγουδίστρια/τραγουδοποιός.

Δείτε επίσης

• Λίμνη του Μουστού
• Φαράγγι Λεπίδας
• Έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού
• Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους