Κρώμνη Πέλλας
οικισμός της Ελλάδας From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Η Κρώμνη είναι σχεδόν ακατοίκητος ορεινός ιστορικός οικισμός της Κεντρικής Μακεδονίας στην Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας.[1][2]
Remove ads
Γεωγραφικά στοιχεία
Η Κρώμνη βρίσκεται στα όρια με την Περιφερειακή Ενότητα Κιλκίς, σε απόσταση 19 χλμ. βόρεια των Γιαννιτσών, που όμως λόγω του δύσβατου τοπίου η διαδρομή διαρκεί 50 λεπτά, και 72 χλμ. βορειοδυτικά της Θεσσαλονίκης. Είναι χτισμένη στους πρόποδες του όρους Πάικο σε υψόμετρο 580 μέτρων.[1] Το νότιο τμήμα του χωριού διατρέχει η Γραμμόσκα, ο παραπόταμος του Αξιού, όπου υπάρχουν σπάνια είδη χλωρίδας, ενώ η υπόλοιπη περιοχή αποτελείται από πέτρινες βρύσες με τρεχούμενα νερά,[2] πηγές και σπηλιές του δάσους.
Remove ads
Μορφολογία του οικισμού
Η Κρώμνη έχει ανακηρυχθεί παραδοσιακός οικισμός[3] από το 1992 με το ΦΕΚ-691/Δ/92. Διατηρεί αναλλοίωτη την παραδοσιακή Μακεδονίτικη αρχιτεκτονική με τα λιθόκτιστα σπίτια, βαμμένα με κοκκινόχωμα. Αποτελεί το μοναδικό χωριό στη περιοχή που διατηρεί τη πρωταρχική του αρχιτεκτονική, η οποία και μαρτυρά την καθημερινή ζωή και την γόνιμη οικονομική κατάσταση των κατοίκων την εποχή της Τουρκοκρατίας και των προπολεμικών χρόνων. Στο χωριό δεν υπάρχει δρόμος, εκτός από έναν που κατασκευάστηκε και έμεινε ημιτελής, με αποτέλεσμα να διατηρείται άθικτο το καθαρόαιμο και μη εξωραϊσμένο χρώμα του οικισμού, το οποίο παραμένει κατ' ουσίαν ανεκμετάλλευτο. Η ασφαλέστερη διαδρομή γίνεται μέσω του Νέου Μυλότοπου.
Remove ads
Ιστορικά στοιχεία
Η Κρώμνη είναι πολύ παλαιός οικισμός· και αυτό μαρτυρείται από την πρώτη αναφορά που γίνεται σε αυτήν, σε ένα Οθωμανικό ντεφτέρ του 1630, όπου εμφανίζεται ως χωριό με 64 οικογένειες χριστιανών.[4] Σύμφωνα με την παράδοση και τις διηγήσεις των προγόνων του χωριού, μετά το ολοκαύτωμα της Νάουσας (13 Απριλίου 1822) πολλοί πολεμιστές και γυναικόπαιδα διέφυγαν της πολιορκίας και διασκορπίστηκαν κατά ομάδες στα γύρο βουνά. Δυο κύριες ομάδες απ΄ αυτούς, χριστιανοί ορθόδοξοι το θρήσκευμα, κατέληξαν στο όρος Πάικο. Αρχικά εγκαταστάθηκαν σε χωριστά καταλύματα. Μετέπειτα μετεγκαταστάθηκαν και συνενώθηκαν με τους υπόλοιπους κατοίκους του χωριού.[5]
Επί Τουρκοκρατίας ονομαζόταν Κορνισιόρ και υπαγόταν διοικητικά στον καζά Γιαννιτσών, του Σαντζακίου της Θεσσαλονίκης. Παρά τη γεωγραφική απομόνωση, ευημερούσε· υπάρχουν ερείπια από τα κεραμοποιεία, τα ασβεστοκάμινα, τα παγοποιεία και τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας ξυλείας τα οποία αποδεικνύουν ότι μέχρι την απελευθέρωση από τους Τούρκους το χωριό συμβάδιζε από άποψη τεχνολογίας με τη Θεσσαλονίκη.[6] Οι κάτοικοι, αποτελούμενοι από «ρωμιούς ορθόδοξους»,[7] ασχολούνταν με την ξυλουργική και την κτηνοτροφία.
Την εποχή της Επανάστασης του 1821, η Κρώμνη ήταν το καταφύγιο των ξακουστών πολεμιστών της περιοχής. Το 1840, όταν εγκαταστάθηκε Τούρκος Μπέης, οι κάτοικοι δεν τον ανέχτηκαν για πολύ. Ο τότε ηγέτης του χωριού, Δημήτριος Γόντης ή Κόντης, με συνοδό και διερμηνέα τον Εμμανουήλ Ζήνα, πήγαν στην Κωνσταντινούπολη για να συναντήσουν τον Σουλτάνο, και κατάφεραν να του αποσπάσουν διαταγή σχετικά με την απομάκρυνση του Μπέη από την Κρώμνη. Έτσι ολόκληρη η γη του χωριού αποδόθηκε στους κατοίκους του.[8]
Ο Γάλλος γεωγράφος και χαρτογράφος Αλεξάντρ Συνβέ αναφέρει στον εθνολογικό χάρτη που εξέδωσε το 1878, «Les Grecs de l’Empire Ottoman. Etude Statistique et Ethnographique», ότι η Κορνησσός της Μητρόπολης Μογλενών είχε πληθυσμό 480 Έλληνες.[9]
Τον καιρό του Μακεδονικού Αγώνα, η Κρώμνη ήταν σκηνικό σύγκρουσης μεταξύ μακεδονομάχων και κομιτατζήδων. Το χωριό έπεσε κάποια στιγμή σε βουλγαρικά χέρια, όπου υπέστη σοβαρές καταστροφές, ενώ πολλοί δολοφονήθηκαν. Την υπεράσπιση και σωτηρία των κατοίκων ανέλαβαν οι Κρωμνιώτες μακεδονομάχοι Μιχαήλ Καμπισόλης, Δημήτριος Μητρέντσης, Εμμανουήλ Καμτσίκης, Μιχαήλ Καμτσίκης και Ιωάννης Μπογδάνης.[10]
Οι κάτοικοι του χωριού συμμετείχαν μεταξύ άλλων και στους Βαλκανικούς Πολέμους, όπου ο Κρωμνιώτης Εμμανουήλ Μπογδάνης και ο Ναουσαίος Στέργιος Νταούτης οδήγησαν τον Ελληνικό Στρατό στο Πάικο, έτσι ώστε να εξορμήσουν από τα βόρεια κατά των Τούρκων, στην μάχη των Γιαννιτσών. Σημαντική ήταν η συμβολή του χωριού και στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου πολλοί κάτοικοι απαγχονίστηκαν από σερβικά στρατιωτικά αποσπάσματα, στην Μικρασιατική Εκστρατεία, καθώς και στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο.[11] Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής, η Κρώμνη υπήρξε το καταφύγιο των ανταρτών και των συνταγμάτων του ΕΛΑΣ,[2] ενώ στο Πάικο διέμεναν οι κυνηγημένοι Άγγλοι στρατιώτες. Αποκορύφωμα του πολέμου για τη περιοχή υπήρξε η ανατίναξη της γέφυρας του Μελισσίου από τον Κρωμνιώτη Γεώργιο Μπογδάνη. Λόγω της απότομης γεωγραφικής θέσης, οι Γερμανοί δεν πλησίασαν το χωριό.
Αργότερα, στις αρχές της δεκαετίας του 1970 ο ίδιος λόγος όρισε και την εγκατάλειψη της. Οι κάτοικοι μετεγκαταστάθηκαν στον Νέο Μυλότοπο.
Remove ads
Δημογραφικά - πληθυσμιακά στοιχεία
Αναφέρεται επίσημα, μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους, το 1918 στο ΦΕΚ 152Α - 09/07/1918 με την παλιά ονομασία της από την περίοδο της τουρκοκρατίας ως Κορνισιόρ να ορίζεται έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας. Το 1926 με το ΦΕΚ 97Α - 18/03/1926 μετονομάστηκε σε Κρώμνη.[12] Σύμφωνα με το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» και την τροποποίησή του Κλεισθένης Ι, μαζί με τον Νέο Μυλότοπο, αποτελούν την κοινότητα Μυλοτόπου η οποία υπάγεται στη δημοτική ενότητα Κύρρου του Δήμου Πέλλας ενώ σύμφωνα με την απογραφή του 2011 απογράφησαν 8 κάτοικοι.[13]
Remove ads
Παραπομπές
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads