Νομός Κοζάνης

Ο Νομός Κοζάνης ήταν ένας από τους 51 νομούς της Ελλάδος, ενώ από το 2011 αποτελεί μία από τις 74 περιφερειακές ενότητες της χώρας, Βρίσκεται στο γεωγραφικό διαμέρισμα της Μακεδονίας και υπάγεται διοικητικά στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας. Είχε πληθυσμό 150.196 κατοίκων, κατά την απογραφή του 2011.^[1] Ο Νομός βρίσκεται, στο σταυροδρόμι, μεταξύ της Κεντρικής Μακεδονίας, της Ηπείρου και της Θεσσαλίας, και είναι ο μεγαλύτερος τόσο έκταση, όσο και σε πληθυσμό στην Δυτική Μακεδονία.

Κοζάνη
Περιφερειακή ενότητα
Έμβλημα
Χάρτης της Ελλάδας με {{{Όνομα}}} Η θέση της Π.Ε. Κοζάνης στην Ελλάδα
Χώρα	Ελλάδα
Πρωτεύουσα	Κοζάνη
Ιστορική Πρωτεύουσα
Δήμοι	4
Διοίκηση
• Αντιπεριφερειάρχης	Κωνσταντίνος Βύζας (2024-)
Διοικητική διαίρεση
• Περιφέρεια	Δυτικής Μακεδονίας
Έτος δημιουργίας νομού
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Μακεδονία
Έκταση
• Συνολική	3.517 τ.χλμ
• Κατάταξη	11η
Πληθυσμός
• Συνολικός	150.196 (2011)
• Κατάταξη πληθ.	21η
• Πυκνότητα	42,72 κάτ./χλμ²
• Κατάταξη πυκν.	46η
ISO 3166-2	GR-58
Ταχ. κώδικες	50* **
Πιν. αυτοκινήτων	ΚΖ*, ΜΝ*
Ιστότοπος	kozani.gr

Σημαντικότερες πόλεις και χωριά

Οι σημαντικότερες πόλεις και κωμοπόλεις στην Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης είναι:

• Κοζάνη (πρωτεύουσα του νομού, οικονομικό και διοικητικό κέντρο, έδρα της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και το μεγαλύτερο αστικό κέντρο, τόσο στον Νομό, όσο και στην Περιφέρεια)
• Πτολεμαΐδα (δεύτερη μεγαλύτερη πόλη και αστικό κέντρο, τόσο στον Νομό, όσο και στην Περιφέρεια. Η πόλη είναι επίσης γνωστή πανελλαδικά από τα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια της ΔΕΗ, καθώς και τα πλούσια λιγνιτωρυχεία, που βρίσκονται στην περιοχή της. Επίσης είναι, οικονομικό και διοικητικό κέντρο και έδρα της άλλοτε Επαρχίας Εορδαίας, σήμερα αποτελεί έδρα του Δήμου Εορδαίας)
• Σέρβια (πόλη ιστορικής σημασίας)
• Σιάτιστα (κωμόπολη ιστορικής σημασίας η οποία φημίζεται για την Γούνα της, οικονομικό κέντρο και έδρα της άλλοτε Επαρχίας Βοΐου, σήμερα έδρα του Δήμου Βοΐου)
• Αιανή (κωμόπολη ιστορικής σημασίας, άλλοτε πρωτεύουσα της Αρχαίας Ελιμείας, αρχαίου βασιλείου της Μακεδονίας)
• Βελβεντό (κωμόπολη που φημίζεται, για τα φρούτα του, ειδικότερα για τα νόστιμα και ιδιαίτερα Ροδάκινα του, τα οποία αποτελούν κατοχυρωμένο προϊόν ΠΟΠ)
• Τσοτύλι
• Νεάπολη (κωμόπολη ιστορικής σημασίας, άλλοτε σημαντικό κεφαλοχώρι της περιοχής του Βοΐου, σήμερα ιστορική έδρα του Δήμου Βοΐου, παλαιότερα ονομαζόταν Λειψίστα)
• Βλάστη (χωριό ιστορικής σημασίας, ένα από τα σημαντικότερα ορεινά χωριά της Ελλάδας, χτισμένο στους πρόποδες του Ασκίου)
• Εράτυρα
• Γαλατινή
• Αναρράχη
• Κομνηνά
• Περδίκας
• Εμπόριο
• Ακρινή
• Χαραυγή
• Κρόκος (κωμόπολη που φημίζεται πανελλαδικά, για το ομώνυμο και ιδιαίτερο λουλούδι της, αποτελεί ΠΟΠ)
• Τρανόβαλτος

Οικονομία

Χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα εκβιομηχάνισης καθώς λειτουργούν στον νομό εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της ΔΕΗ με καύσιμο το λιγνίτη. Αυτό βοήθησε οικονομικά την ανάπτυξη του νομού καθώς κύρια ασχολία των κατοίκων πριν την εγκατάσταση των εργοστασίων ήταν η γεωργία. Ο κρόκος Κοζάνης είναι ένα από τα αγροτικά προϊόντα του νομού.

Μορφολογία

Πληθυσμιακή εξέλιξη

Ακολουθεί πινακας με την πληθυσμιακή εξέλιξη του νομού Κοζάνης.

Έτος	Πληθυσμός	Μεταβολή	Πυκνότητα
1920	113.211	-	32,19/km²
1928	111.977	-1,234 / -1,09%	31,84/km²
1940	136.242	+24,265 / +21,67%	37,66/km²
1951	131.452	-4,790 / -3,51%	37,38/km²
1961	152.815	+21,363 / +16,25%	43,46/km²
1971	135.709	-17,106 / -12,3%	38,59/km²
1981	147.051	+11,342 / +8,3%	41,82/km²
1991	150.303	+3,252 / +2,2%	42,74/km²
2001	155.034	+5,021 / +3,3%	44,17/km²
2011	150.196[1]		42,72/km2

Διοικητική διαίρεση

Πολιτική ιστορία

Διοικητικά ο Νομός Κοζάνης χωριζόταν μέχρι το 1997 σε τρείς επαρχίες:

Επαρχία	Έδρα Επαρχίας	Σημειώσεις
Βοΐου	Σιάτιστα	Προπολεμικά ανήκε στην Επαρχία Βοΐου, και το νότιο τμήμα του Νομού Καστοριάς (πρώην Κοινότητα Αρρένων).
Εορδαίας	Πτολεμαΐδα	Προπολεμικά ανήκαν στην Επαρχία Εορδαίας, και ένα μικρό τμήμα του Νομού Πέλλας (Περαία, Άνω και Κάτω Γραμματικό), ενώ μέχρι και το 1974, ανήκαν επίσης και τα νότια τμήματα του Νομού Φλώρινας (πρώην Δήμος Φιλώτα) και μέρος της λίμνης Βεγορίτιδα.
Κοζάνης	Κοζάνη	Η Επαρχία περιλάμβανε τους σημερινούς Δήμους Κοζάνης, Σερβίων και Βελβεντού.

Μέχρι το 1964 ανήκε και στον Νομό και η τέως επαρχία Γρεβενών με πρωτεύουσα τα Γρεβενά, η οποία με αναγκαστικό νόμο μετατράπηκε σε Νομό ο οποίος συστάθηκε στις 30 Οκτωβρίου 1964 με το υπ' αριθμ. 4398 Νομοθετικό Διάταγμα "Περί Ιδρύσεως Νομών Πειραιώς και Γρεβενών και άλλων τινών διατάξεων", έπειτα από την απόσπαση της επαρχίας των Γρεβενών από το Νομό Κοζάνης, καθώς και του Δήμου Δεσκάτης και των Κοινοτήτων Δασοχωρίου και Παρασκευής από το Νομό Λάρισας.

Κύριο λήμμα: Διοικητική διαίρεση νομού Κοζάνης

Η διοικητική διαίρεση του νομού Κοζάνης.

Σύμφωνα με το Σχέδιο Καποδίστριας, το οποίο ίσχυσε από το το 1999 μέχρι το 2010, ο Νομός Κοζάνης απαρτιζόταν από 16 δήμους και 3 κοινότητες και υπαγόταν διοικητικά στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας.

Δήμοι

Δήμος	Έδρα	Ταχυδρομικός κώδικας	Τηλεφωνικό πρόθεμα ((0)30-)
Αγίας Παρασκευής	Άγιος Χριστόφορος	502 00	24630
Αιανής	Αιανή	500 04	24610
Ασκίου	Καλονέρι	500 03	24630
Βελβεντού	Βελβεντός	504 00	24640
Βερμίου	Κομνηνά	500 06	24630
Δημητρίου Υψηλάντη	Μαυροδένδρι	502 00	24610
Ελιμείας	Κρόκος	500 10	24610
Ελλησπόντου	Κοιλάδα	501 00	24610
Καμβουνίων	Τρανόβαλτος	505 00	24640
Κοζάνης	Κοζάνη	501 00	24610-2
Μουρικίου	Εμπόριο	500 05	24630
Νεάπολης	Νεάπολη	500 01	24680-2
Πτολεμαΐδας	Πτολεμαΐδα	502 00	24630-2
Σερβίων	Σέρβια	505 00	24640-2
Σιάτιστας	Σιάτιστα	503 00	24650-2
Τσοτυλίου	Τσοτύλι	500 02	24680

Κοινότητες

Κοινότητα	Έδρα	Ταχυδρομικός κώδικας	Τηλεφωνικό πρόθεμα ((0)30-)
Βλάστης	Βλάστη	500 09	24630
Λιβαδερού	Λιβαδερό	505 00	24640
Πενταλόφου	Πεντάλοφος	500 07	24680

Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης

Ο Νομός Κοζάνης, από το 2011 και με την εφαρμογή του «Προγράμματος Καλλικράτης», αποτελεί την Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, με μόνιμο πληθυσμό 170.196 κατοίκους, σύμφωνα με την Απογραφή του 2011. Με την συνένωση και συγχώνευση των Δήμων από 16 σε 4, οι νέοι δήμοι που προέκυψαν είναι οι:

Δήμος	Έδρα
Βελβεντού	Βελβεντός
Βοΐου	Σιάτιστα
Εορδαίας	Πτολεμαΐδα
Κοζάνης	Κοζάνη
Σερβίων	Σέρβια