Στρατάρχης

Ο Στρατάρχης (Στχης) είναι ο ανώτατος δυνατός Στρατιωτικός Βαθμός, Στο ΝΑΤΟ θεωρείται βαθμός 5 αστέρων με κωδικό OF-10, τον οποίο έφεραν σε διάφορες χρονικές περιόδους της ιστορίας διακεκριμένοι στρατηγοί. Η τελευταία φορά που χρησιμοποιήθηκε ο συγκεκριμένος βαθμός στην Ελλάδα ήταν από τον Κωνσταντίνο Β' ως την οριστική κατάργηση της μοναρχίας στην Ελλάδα το 1974. Ο βαθμός αυτός δεν χρησιμοποιείται πλέον στην Ελλάδα.

Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές.

Αυτό το λήμμα παρουσιάζει το θέμα από ελληνική οπτική γωνία ή δίνει δυσανάλογο βάρος στην ελληνική πτυχή ενός παγκόσμιου θέματος.
Προσπαθήστε να το ανασκευάσετε ή και να προσθέσετε πληροφορίες έτσι ώστε να καλύπτει πληρέστερα και περισσότερο ουδέτερα το θέμα.
Παρακαλούμε δείτε τη σχετική συζήτηση στη σελίδα συζήτησης του λήμματος.

Γρήγορες Πληροφορίες Κοινοί στρατιωτικοί βαθμοί στα ελληνικά, ΣΤΡΑΤΟΣ ΞΗΡΑΣ ...

Κοινοί στρατιωτικοί βαθμοί στα ελληνικά
ΣΤΡΑΤΟΣ ΞΗΡΑΣ	ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ	ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ
AΞΙΩΜΑΤΙΚΟΙ
ΑΝΩΤΑΤΟΙ
Στρατάρχης	Αρχιναύαρχος	Αρχιπτέραρχος
Στρατηγός	Ναύαρχος	Πτέραρχος
Αντιστράτηγος	Αντιναύαρχος	Αντιπτέραρχος
Υποστράτηγος	Υποναύαρχος	Υποπτέραρχος
Ταξίαρχος Σ.Ξ.	Αρχιπλοίαρχος	Ταξίαρχος Π.Α.
ΑΝΩΤΕΡΟΙ
Συνταγματάρχης	Πλοίαρχος	Σμήναρχος
Αντισυνταγματάρχης	Αντιπλοίαρχος	Αντισμήναρχος
Ταγματάρχης	Πλωτάρχης	Επισμηναγός
ΚΑΤΩΤΕΡΟΙ
Λοχαγός	Υποπλοίαρχος	Σμηναγός
Υπολοχαγός	Ανθυποπλοίαρχος	Υποσμηναγός
Ανθυπολοχαγός	Σημαιοφόρος	Ανθυποσμηναγός
ΔΟΚΙΜΟΙ ΕΦΕΔΡΟΙ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΙ
Δόκιμος Έφεδρος Αξιωματικός Σ.Ξ.	Σημαιοφόρος Επίκουρος Αξιωματικός	Δόκιμος Έφεδρος Αξιωματικός Π.Α.
ΑΝΘΥΠΑΣΠΙΣΤΕΣ
Ανθυπασπιστής Σ.Ξ.	Ανθυπασπιστής Π.Ν.	Ανθυπασπιστής Π.Α.
ΥΠΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΙ
Αρχιλοχίας	Αρχικελευστής	Αρχισμηνίας
Επιλοχίας	Επικελευστής	Επισμηνίας
Λοχίας	Κελευστής	Σμηνίας
Δεκανέας	Δίοπος	Υποσμηνίας
ΟΠΛΙΤΕΣ
Υποδεκανέας	Υποδίοπος	Ανθυποσμηνίας
Στρατιώτης	Ναύτης	Σμηνίτης
π • σ • ε

Η προέλευση του όρου χρονολογείται στον πρώιμο Μεσαίωνα. Σήμαινε αρχικά τον κάτοχο των αλόγων του βασιλιά από την εποχή των πρώιμων Φράγκων βασιλιάδων.

Το παραδοσιακό χαρακτηριστικό που διακρίνει έναν Στρατάρχη είναι μια σκυτάλη, η στραταρχική ράβδος. Η στραταρχική ράβδος στην αρχή ήταν απλό κομμάτι ξύλου, αλλά από τον 18ο αιώνα άρχισε να διακοσμείται, ορισμένες φορές ακόμα και με χρυσό και διαμάντια. Μερικές φορές το διακριτικό μπορεί να μην είναι σκυτάλη, όπως συμβαίνει στη Ρωσία μετά το 1991 και προηγουμένως στην πρώην Σοβιετική Ένωση, που χρησιμοποιούσε ένα ασημένιο αστέρι που αναφέρεται ως αστέρι του στρατάρχη.

Remove ads

Βυζαντινή Αυτοκρατορία

Ο όρος «στρατάρχης» (στρατός + άρχων) χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία, τον 9ο-11ο αιώνα και αναφέρονταν σε τάξη ανώτερων αξιωματούχων που επιτελούσαν οικονομικά και διοικητικά καθήκοντα στον στρατό, στους οποίους περιλαμβάνονταν ο Εταιριάρχης (διοικητής της μισθοφορικής σωματοφυλακής), ο Δρουγγάριος του Πλωίμου, ο Λογοθέτης των Αγελών που επόπτευε τα κρατικά ιπποφορβεία (μητάτα), ο Κόμης του Στάβλου, και ο πρωτοσπαθάριος επικεφαλής του σώματος των «βασιλικών ανθρώπων».^[1] Προς το τέλος του 11ου αιώνα ο όρος έπαψε να έχει την αρχική ουσιαστική χρήση και χρησιμοποιήθηκε ως τιμητικό επίθετο για διακριθέντες στρατηγούς, με τις παραλλαγές «Μέγας Στρατάρχης» και «Πανστρατάρχης». Για παράδειγμα αναφέρονται ως «στρατάρχες» ο μυθικός ήρωας Διγενής Ακρίτας, ή διάσημοι στρατηλάτες του παρελθόντος, όπως ο Βελισσάριος.^[1]

Remove ads

Νεότερη Ελληνική Ιστορία

Από το Καλοκαίρι του 1826 ο Γεώργιος Καραϊσκάκης είχε διοριστεί «στρατάρχης», υπό την έννοια του αρχιστρατήγου, της Ρούμελης.^{[εκκρεμεί παραπομπή]} Τον διαδέχτηκε στην θέση αυτή ο Δημήτριος Υψηλάντης.^{[εκκρεμεί παραπομπή]} Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης τιμήθηκε από την Ελληνική πολιτεία με τον βαθμό του στρατάρχη μετά θάνατον.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Ο Θεόδωρος Γρίβας προαχθείς στον βαθμό στις 23 Οκτωβρίου 1862 ^[2], μετά την έξωση του βασιλιά Όθωνα και μόλις μία ημέρα πριν τον θάνατό του.

Ο βαθμός για πρώτη φορά αποδόθηκε επίσημα στον βασιλέα Κωνσταντίνο Α' το 1913, μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους. Ο βαθμός διατηρήθηκε από την Β΄ Ελληνική Δημοκρατία,^[3] χωρίς να υπάρξει κάποια απονομή. Το 1939 υιοθετήθηκε και από τον Γεώργιο Β', μαζί με τους αντιστοίχους βαθμούς στο πολεμικό ναυτικό και την πολεμική αεροπορία. Ως σύμβολο της λειτουργίας του μονάρχη ως ανωτάτου διοικητή των ενόπλων δυνάμεων, χρησιμοποιήθηκε έκτοτε από τους βασιλείς Παύλο Α' το 1947, και Κωνσταντίνο Β' το 1964.

Την 28η Οκτωβρίου 1949, ως αναγνώριση των υπηρεσιών που προσέφερε στη χώρα κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940 και τον εμφύλιο πόλεμο ο Αλέξανδρος Παπάγος, του απονεμήθηκε από τον Βασιλιά Παύλο ο βαθμός του στρατάρχη.

Remove ads

Άλλες χώρες

Στις περισσότερες δυτικές χώρες, ο αντίστοιχος βαθμός (αγγλ. Marshal ή Field Marshal, γερμ. Generalfeldmarschall, γαλλ. Maréchal, ρωσ. Маршал, κλπ) προέρχεται από τον αρχαίο γερμανικό τίτλο Marh-scalc («ιπποκόμος») της φραγκικής βασιλικής αυλής (πρβλ. αντίστοιχα τον πρωτοστράτορα στο Βυζάντιο). Εξελληνισμένα αναφέρεται και ως μαρεσάλος, ιδιαίτερα για τη μεσαιωνική περίοδο.

Σε ορισμένες χώρες όμως, ο όρος χρησιμοποιείται για κατώτερους βαθμούς, π.χ. στην Ισπανία ο mariscal de campo και στη Γαλλία ο maréchal de camp στο παρελθόν ήταν βαθμοί ισοδύναμοι του υποστράτηγου, στο δε σύγχρονο ιταλικό στρατό, maresciallo αντιστοιχεί στον ανθυπασπιστή, και στον γαλλικό στρατό επιβιώνει ο βαθμός του Maréchal des logis, που αντιστοιχεί στον λοχία.

Στις ισπανόφωνες χώρες, ο ανώτατος βαθμός είναι αυτός του Capitán general, ενώ στις αραβικές χρησιμοποιείται ο αντίστοιχος όρος Mushir. Στις ΗΠΑ, λόγω της ήδη διαδεδομένης χρήσης του όρου «marshal» από την ομοσπονδιακή αστυνομία, προτιμήθηκε ο βαθμός να ονομαστεί General of the Army (Στρατηγός του Στρατού).

Η στραταρχική ράβδος του Μαξιμίλιαν φον Βάιχς, Γερμανού στρατάρχη του Β' ΠΠ.
Ο Φινλανδός Γκούσταφ Μάνερχαϊμ παραλαμβάνει τη στραταρχική ράβδο το 1933.
Οι πέντε πρώτοι στρατάρχες της Σοβιετικής Ένωσης, το 1935: (από αριστερά) Μιχαήλ Τουχατσέφσκι, Σεμιόν Μπουντιόνι, Κλιμέντ Βοροσίλοφ, Βασίλι Μπλιούχερ και Αλεξάντρ Γιεγκόροφ.

Διακριτικά

Επωμίδες του Αλέξανδρου Παπάγου ως στρατάρχη και υπασπιστή των βασιλέων Γεωργίου Β' και Παύλου Α'
Γενική εκδοχή επωμίδων στρατάρχη του Ελληνικού Στρατού
Επωμίδες στρατάρχη (Field Marshal) στον Βρετανικό Στρατό Ξηράς
Επωμίδες στρατάρχη (Generalfeldmarschall) στον Γερμανικό Στρατό Ξηράς (ως το 1945)
Επωμίδες στρατάρχη της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας (Marschall der DDR)
Επωμίδες στρατάρχη (General of the Army) στoν Αμερικανικό Στρατό Ξηράς (παλαιά στολή υπηρεσίας)
Επωμίδες στρατάρχη (General of the Army) στoν Αμερικανικό Στρατό Ξηράς (σύγχρονη στολή υπηρεσίας)
Επιχειρίδες στρατάρχη της Ιταλίας (maresciallo d'Italia) στoν Βασιλικό Ιταλικό Στρατό Ξηράς
Επωμίδες στρατάρχη (인민군원수) στoν Βορειοκορεατικό Στρατό Ξηράς
Επωμίδες στρατάρχη της Ρωσικής Ομοσπονδίας (Ма́ршал Росси́йской Федера́ции) στoν Ρωσικό Στρατό Ξηράς
Επωμίδες στρατάρχη (Генерал армії України) στoν Ουκρανικό Στρατό Ξηράς