scienco kaj arto pri la sano de homoj kaj bestoj

Medicino

Medicino

Medicino aŭ kuracarto (dubindaj vortoj: sanscienco, sanoscienco, kuracscienco) estas la scienco kaj arto pri la <a href="/eo/Sano" title="Sano" class="wl">sano</a> de homoj kaj bestoj; ĝi aparte okupiĝas pri esplorado, <a href="/eo/Diagnozo" title="Diagnozo" class="wl">diagnozo</a>, <a href="/eo/Terapio" title="Terapio" class="wl">traktado</a> kaj <a href="/eo/Prevento" title="Prevento" class="wl">preventado</a> de <a href="/eo/Malsano" title="Malsano" class="wl">malsanoj</a>.<a href="#cite_note-1" style="counter-reset: mw-Ref 1;">[1]</a><a href="#cite_note-2" style="counter-reset: mw-Ref 2;">[2]</a> La vorto medicino estas derivita el la <a href="/eo/Latina" title="Latina" class="mw-redirect wl">latina</a> medicus, signife "kuracisto".<a href="#cite_note-3" style="counter-reset: mw-Ref 3;">[3]</a><a href="#cite_note-4" style="counter-reset: mw-Ref 4;">[4]</a>

<figure class="wiki-thumb"><a href="/eo/Dosiero:Klimt_hygeia.jpg" class="mw-file-description image media-thumb" data-hash="Dosiero:Klimt_hygeia.jpg"><img loading="lazy" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Klimt_hygeia.jpg/250px-Klimt_hygeia.jpg" decoding="async" data-file-width="614" data-file-height="914" data-file-type="bitmap" height="372" width="250" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Klimt_hygeia.jpg/375px-Klimt_hygeia.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Klimt_hygeia.jpg/500px-Klimt_hygeia.jpg 2x" alt="Klimt_hygeia.jpg"></a><figcaption>Medicino, pentraĵo de <a href="/eo/Gustav_Klimt" title="Gustav Klimt" class="wl">Gustav Klimt</a> el la jaro <a href="/eo/1900" title="1900" class="wl">1900</a>.</figcaption></figure>
<figure class="mw-default-size wiki-thumb"><a href="/eo/Dosiero:Three_early_medicine_bottles.jpg" class="mw-file-description image media-thumb" data-hash="Dosiero:Three_early_medicine_bottles.jpg"><img loading="lazy" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Three_early_medicine_bottles.jpg/220px-Three_early_medicine_bottles.jpg" decoding="async" data-file-width="1302" data-file-height="957" data-file-type="bitmap" height="162" width="220" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Three_early_medicine_bottles.jpg/330px-Three_early_medicine_bottles.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Three_early_medicine_bottles.jpg/440px-Three_early_medicine_bottles.jpg 2x" alt="Three_early_medicine_bottles.jpg"></a><figcaption>Boteloj de antikva medicino.</figcaption></figure>
<figure class="mw-default-size wiki-thumb"><a href="/eo/Dosiero:Pédiatre.jpg" class="mw-file-description image media-thumb" data-hash="Dosiero:Pédiatre.jpg"><img loading="lazy" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/P%C3%A9diatre.jpg/220px-P%C3%A9diatre.jpg" decoding="async" data-file-width="700" data-file-height="713" data-file-type="bitmap" height="224" width="220" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/P%C3%A9diatre.jpg/330px-P%C3%A9diatre.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/P%C3%A9diatre.jpg/440px-P%C3%A9diatre.jpg 2x" alt="P%C3%A9diatre.jpg"></a><figcaption>Ekzameno de <a href="/eo/Bebo" title="Bebo" class="wl">bebo</a> fare de <a href="/eo/Pediatro" title="Pediatro" class="mw-redirect wl">pediatro</a>.</figcaption></figure>

El la sama radiko devenas la vortoj <a href="/eo/Medicinaĵo" title="Medicinaĵo" class="mw-redirect wl">medicinaĵo</a> (<a href="/eo/Kuracilo" title="Kuracilo" class="wl">kuracilo</a>) kaj <a href="/eo/Medicinisto" title="Medicinisto" class="mw-redirect wl">medicinisto</a> (<a href="/eo/Kuracisto" title="Kuracisto" class="wl">kuracisto</a>).<a href="#cite_note-5" style="counter-reset: mw-Ref 5;">[5]</a>

Medicino enhavas varion de <a href="/eo/Sansistemo" title="Sansistemo" class="wl">sanzorgaj</a> praktikoj evoluintaj al elteno kaj restaŭrado de <a href="/eo/Sano" title="Sano" class="wl">sano</a> fare de <a href="/eo/Prevento" title="Prevento" class="wl">preventado</a> kaj <a href="/eo/Terapio" title="Terapio" class="wl">traktado</a> de <a href="/eo/Malsano" title="Malsano" class="wl">malsano</a>.

Medicino estas tre vasta studfako, kiu inkluzivas plurajn subfakojn kaj branĉojn. Oni kutimas distingi:
<ul><li>La bazaj medicinaj sciencoj estas tiuj, pri kiuj ĉiuj medicinistoj estas edukitaj;</li>
<li>La branĉoj de medicino estas specifaj fakoj, pri kiuj eblas fakiĝi post la ĝeneralaj studoj pri medicino;</li>
<li>La interdisciplinaj branĉoj estas tiuj fakoj, kiuj konsistas el miksiĝo de pluraj medicinaj branĉoj.</li></ul>

Nuntempa medicino aplikas <a href="/eo/Biomedicino" title="Biomedicino" class="wl">biomedicinon</a>, <a href="/eo/Medicina_genetiko" title="Medicina genetiko" class="wl">genetikon</a> kaj <a href="/eo/Medicina_teknologio" title="Medicina teknologio" class="wl">medicinan teknologion</a> al <a href="/eo/Diagnozo_(medicino)" title="Diagnozo (medicino)" class="mw-redirect wl">diagnozo</a>, traktado, kaj preventado de vundoj kaj malsanoj, tipe pere de <a href="/eo/Kuracilo" title="Kuracilo" class="wl">kuraciloj</a> aŭ <a href="/eo/Kirurgio" title="Kirurgio" class="wl">kirurgio</a>, sed ankaŭ pere de terapioj tiom diversaj kiel <a href="/eo/Psikoterapio" title="Psikoterapio" class="wl">psikoterapio</a>, <a href="/eo/Ortopedio" title="Ortopedio" class="wl">ortopedio</a>, <a href="/eo/Proteziko" title="Proteziko" class="mw-redirect wl">proteziko</a>, <a href="/eo/Biofarmacio" title="Biofarmacio" class="wl">biofarmacio</a>, kaj <a href="/eo/Radioterapio" title="Radioterapio" class="wl">iona radiado</a>, inter aliaj.<a href="#cite_note-6" style="counter-reset: mw-Ref 6;">[6]</a>

Medicino ekzistis dum miloj da jaroj, dum plej el kiuj ĝi estis arto (areo de lertecoj kaj konoj) ofte havante konektojn kun la <a href="/eo/Religio" title="Religio" class="wl">religiaj</a> kaj <a href="/eo/Filozofio" title="Filozofio" class="wl">filozofiaj</a> kredoj de loka kulturo. Ekzemplo, <a href="/eo/Kuraculo" title="Kuraculo" class="wl">kuraculo</a> aplikus herbojn kaj dirus <a href="/eo/Preĝo" title="Preĝo" class="wl">preĝojn</a> por kuracado, aŭ antikva filozofo kaj <a href="/eo/Kuracisto" title="Kuracisto" class="wl">kuracisto</a> aplikus <a href="/eo/Sangeltiro" title="Sangeltiro" class="wl">sangeltiron</a> laŭ la teorioj de <a href="/eo/Humorismo" title="Humorismo" class="wl">humorismo</a>. En pli ĵusaj jarcentoj, ekde la <a href="/eo/Historio_de_scienco" title="Historio de scienco" class="wl">alveno de scienco</a>, plej parto de medicino iĝis kombinaĵo de arto kaj scienco (kaj <a href="/eo/Fundamenta_scienco" title="Fundamenta scienco" class="mw-redirect wl">baza</a> kaj <a href="/eo/Aplikata_scienco" title="Aplikata scienco" class="mw-redirect wl">aplikata</a>, laŭ la <a href="/eo/Terminego" title="Terminego" class="wl">terminego</a> medicina scienco). Dum kudrotekniko por <a href="/eo/Kirurgia_kudro" title="Kirurgia kudro" class="mw-redirect wl">kudrado</a> estas arto lernita pere de praktiko, la kono de kio okazas ĉe la <a href="/eo/Citologio" title="Citologio" class="mw-redirect wl">ĉela</a> kaj <a href="/eo/Molekula_medicino" title="Molekula medicino" class="wl">molekula</a> niveloj en la histoj kudrataj pliboniĝas danke al la scienco.

Prasciencaj formoj de medicino estas nuntempe konataj kiel <a href="/eo/Tradicia_medicino" title="Tradicia medicino" class="mw-redirect wl">tradicia medicino</a> kaj <a href="/eo/Popola_medicino" title="Popola medicino" class="mw-redirect wl">popola medicino</a>. Ili restas ofte uzata kun aŭ anstataŭ scienca medicino kaj estas tiele nomitaj kiel <a href="/eo/Alternativa_medicino" title="Alternativa medicino" class="wl">alternativa medicino</a>. Ekzemple, pruvaro pri la efiko de <a href="/eo/Akupunkturo" title="Akupunkturo" class="wl">akupunkturo</a> estas "varia kaj nekonsistanta" por ajna kondiĉo,<a href="#cite_note-Colquhoun2013-7" style="counter-reset: mw-Ref 7;">[7]</a> sed estas ĝenerale sekura kiam farita de taŭga trejnita praktikisto.<a href="#cite_note-nciacupuncture-8" style="counter-reset: mw-Ref 8;">[8]</a> Kontraste, traktado ekster la limoj de la sekureco kaj de la efikeco estas terminigita kiel <a href="/eo/Ĉarlatanismo" title="Ĉarlatanismo" class="wl">ĉarlatanismo</a>.

Medicino aŭ kuracarto estas la scienco kaj arto pri la sano de homoj kaj bestoj; ĝi aparte okupiĝas pri esplorado, diagnozo, traktado kaj preventado de malsanoj. El la sama radiko devenas la vortoj medicinaĵo kaj medicinisto . Medicino enhavas varion de sanzorgaj praktikoj evoluintaj al elteno kaj restaŭrado de sano fare de preventado kaj traktado de malsano. 