Kastelo

Kastelo (el la latina lingvo castellum signifante "milita kampo") estas loĝejo kaj fortikaĵo ĉefe konstruita dum la mezepoko en Eŭropo kaj Azio. Kasteloj estis ofte konstruitaj por protekti la loĝantojn (ofte nobelon, kiel reĝo, grafo, duko, aŭ daimio) kaj ebligi regnon al la ĉirkaŭaj landoj.

Noto: Tiu ĉi artikolo estas prilaborota, por eviti konfuzon kun "burgo".

Kastelo Neuschwanstein

Ekstera vidaĵo de la Kastelo de Manzanares el Real.

Kasteloj protektis la loĝantojn kun altaj muroj kaj turo, sed iuj pli kompleksaj strukturoj havis remparon, ĉirkaŭfosaĵon, barbakanon, kaj aliajn defendilojn.

La vorto "kastelo" ankaŭ uzeblas por loĝejo de nobeloj, riĉuloj, eĉ se ĝi ne estas fortikigita.

PIV ne faras grandan diferencon inter kastelo kaj palaco. En moderna senco kastelo estas luksa konstruaĵo en kamparo aŭ en parko. En tiu okazo la kastelo aspektas iomete historieca. La simila konstruaĵo palaco dum la historio estis luksa domego (konstruaĵo) ĉefe por la reĝo. Laŭ pli moderna senco ĝi estas ornama impona konstruaĵo en urbo.

Laŭ Francisko Azorín kastelo estas Fortikigita loĝloko, ofte kun ĉirkaŭ fosoj, remparoj k. turoj.^[1] Li indikas etimologion el la latina castellum, el castrellum, castrum (fortikaĵo).^[2]

Historia helpscienco pri kasteloj nomiĝas kastelologio.

Kasteltipoj

Kvarangula kastelo estas kastela formo, kiu deire de la mediteranea regiono enradikiĝis en Eŭropo ekde la epoko de la krucmilitoj, plej malfrue tamen per enkonduko de pafarmiloj, do en la malfrua fazo de la kastelkonstruo. Ĝi priskribas la modernepokan formon de castrum.

Famaj kasteloj

La norda fasado de la kastelo de Chambord.

Ankaŭ jen listo de kasteloj.

• Kastelo Bolingbroke (Anglio)
• Kastelo Lincoln (Anglio)
• Kastelo Tattershall (Anglio)
• Kastelo Windsor (Anglio)
• Kastelo de Léhon (Bretonio)
• Kastelo de Amboise (Francio)
• Kastelo de Chambord (Francio)
• Kastelo de Fontainebleau (Francio)
• Kastelo de Montsoreau (Francio)
• Palaco de Versajlo (Francio)
• Kastelo Hohenschwangau (Germanio)
• Kastelo Linderhof (Germanio)
• Neuschwanstein (Germanio)
• Kastelo de la Muela (Hispanio)
• Kastelo de Manzanares el Real (Hispanio)
• Kastelo de Orgaz (Hispanio)
• Kastelo de Martonvásár (Hungario)
• Kasteloj de la reĝa dinastio de Jugoslavio kaj Serbio
• Moskva Kremlo (Rusio)

Konstruelementoj

• Krenelo
• levoponto
• Poterno
• Remparo

Vidu ankaŭ

• Akvokastelo
• Burgenland
• Burgo
• Citadelo
• Palaco

Proverbo

Ekzistas pluraj (4) proverboj pri kastelo en la Proverbaro Esperanta de L. L. Zamenhof, inter ili^[3]:

• 	„ De malgranda kandelo forbrulis granda kastelo. ”

• 	„ Kastel' en aero - malsato sur tero. ”

• 	„ Konstrui kastelon sur glacio. ”