From Wikipedia, the free encyclopedia
Hiri-barreiatzea edo hiri-sakabanatzea (urban sprawl), italiar testuinguruan hiri lausoa izenez ezaguna (città diffusa), hirigintza kontzeptu konplexu bat da, oinarrian landa-lurrak okupatuz dentsitate txikiko hiri-garapena duena, erabileren bereizte handia (ad: dendak eta etxebizitzak) eta autoekiko mendekotasun handia eragiten dituena[1]. Hiri lausoak oztopo ugari sortzen ditu, hala nola:
Hiri-barreiatze terminoa konnotazio negatiboak ditu oro har, batez ere osasun, ingurumen eta kultura arrazoiengatik[2]. Hiri lausoetako biztanleek, batez beste gehiago kutsatzen dute eta auto arrisku gehiago jasan[3][4], hiri trinkoetakoak baino. Hala ere, eztabaidagai da, batzuen esanetan kontsumitzaile ugarik dentsitate txikiko auzoak nahiago dituztelako.[5]
XIX. mendean, industrializazio garaian, teoria higienistek dentsitate txikiak hobesten zituzten, "airea ibiltzeko" eta gaitzak sahiesteko. Teoria hauek lehen herri garraioen garapenarekin agertu zen, biztanleen mugikortasuna areagotu zituena: burdinbidea. Hiri industrializatuaren desegokitasunak saihesteko, Ebenezer Howard ingeles hirigileak dentsitate txikiko hiri motak bururatu zituen: lorategi-hiria.
Autoaren garapenak hiri-barreiatzea bultzatu zuen, pertsonen mugikortasuna ez baitago herri-garraioari lotuta. Horrela, dentsitate txikiko auzoak areagotu ziren, errepidez komunikatuak. Era masiboan XX. mende erdialdetik garatu zen Estatu Batuetan eta azken laurdenetik Mendebaldeko Europan, Euskal Herrian barne.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.