Ginea Berria
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Ginea Berria[1] (tok pisinez: Niugini; nederlanderaz: Nieuw-Guinea; indonesieraz: Papua edo, historikoki, Irian) Malaysiar artxipelagoko uhartea da, munduko bigarren handiena Groenlandiaren ondoren. Asiako hego-ekialdeko muturrean dago, Australiaren iparraldean. 786.000 kilometro koadroko eremua dauka, eta 2000. urtean 6,4 milioi biztanle zituen.
- Artikulu hau Asiako uharteari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Ginea (argipena)».
.svg)
Remove ads
Geografia
Ginea Berria uhartean Australiaren iparraldean eta ekuatorearen hegoaldean dago. Iparraldean Ozeano Barea du, Salomon eta Bismarck itsasoak ekialdean, Koral itsasoa eta Torres itsasartea, eta Arafura itsasoa hego-mendebaldean[2].
Mendebaldetik ekialdera doan mendilerro batek, Ginea Berriko mendikateak, uhartearen bizkarrezurra eratzen du 1.600 kilometroan. Gailurrik gorenak uhartearen mendebaldean daude: Puncak Jaya (4.884 metro), Puncak Mandala (4.760 metro) eta Puncak Trikora (4.750 metro). Zuhaitz-muga 4.000 metrotan dago eta gailurretan glaziarrak daude, 1936tik aurrera atzerakada nabarmena izan duten arren[3].
Uharteak balio ekologiko itzela dauka biodibertsitateari dagokionez. Izan ere, planetako euri-oihan tropikal zabalenetako bat dauka, eta munduko espezieen % 5-10[4] (portzentaje hau AEB eta Australiakoen antzekoa da). Espezie asko endemikoak dira, hau da, bertan bakarrik daudela, eta milaka oraindik ezezagunak dira zientzialarientzat. Kalkuluen arabera, 300.000 intsektu, 15.000-20.000 landare, ur gezatako 200 arrain eta 760 hegazti espezie daude[5].
Remove ads
Banaketa administratiboa
Mendebaldeko erdia Indonesiaren administraziopean dago, ekialdekoak Papua Ginea Berria herrialdea osatzen du.
Ikus, gainera
Erreferentziak
Kanpo estekak
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads